جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، نخست به تعریف عرضی و ذاتی و بیان لوازم قول به تقسیم عناصر تشکیل دهنده دین به عرضی و ذاتی می پردازیم و آنگاه نقض ها و نقدهای این دیدگاه را بیان، و در پایان معنای درستی را که می توان از عرضی و ذاتی در دین اراده کرد تبیین میکنیم. نوشتار حاضر نقدی است درون دینی و برون دینی بر نظرات برخی از روشنفکران داخلی که متأثر از فلسفه غرب و به ویژه مباحث هرمنوتیک فلسفی و هیستوریسیزم فلسفی اند. برپایه این نگاه بسیاری از آموزه های اصیل اسلام تاریخمند و زمانمند می شوند و از گردونه اعتبار دایم بیرون می روند. روش تحقیق در این مقاله، ترکیبی است از روش های تحلیلی، عقلی و نقلی.

رساله حاضر تحت عنوان گادامر و تاریخمندی فهم در سه بخش و ده فصل ارائه گردیده است؛ در بخش اول تماما به اصل تاریخی نگری پرداخته شده که شامل چهار فصل است: در فصل اول قریب چهارده تعریف از منابع مختلف و نگرش های متفاوت درباره هیستوریسیزم یا تاریخی نگری ذکر شده است که این تعاریف گویای دگرگونی های معنا ی تاریخی نگری به مرور زمان است. در فصل دوم به پیشینه و خاستگاه تاریخی نگری، از پیدایش این اصطلاح و رواج آن، از تبدیل آن به یک نگرش معرفت شناسی تا زوال رویکردهای تاریخی نگر، مفصل سخن به میان آمده است. فصل سوم به انواع هیستوریسیزم پرداخته و تطور معنایی آن را از هگل تا زمان حاضر پی گیری کرده و مجموعا شش مرحله را برای آن بر شمرده و جایگاه گادامر را در این مراحل مشخص نموده است . فصل چهارم به ایرادات دو منتقد تاریخی نگری، صروی کلوزر و کارل پیج پرداخته و نقدهای کلی آنان را به اساس تاریخی نگری به میان کشیده است و در پایان پراگماتیسم درونی را که در پی نجات هیستوریسیزم از گرداب اشکالات است، مورد نقد قرار داده است. بخش دوم رساله جمعا در دو فصل تدوین شده است؛ فصل اول به آراء و اندیشه های دو تن از متقدمین گادامر یعنی دیلتای و هیدگر به طور مختصر می پردازد زیرا اندیشه های گادامر بسیار ناظر و یا متأثر از افکار این دو استاد است. فصل دوم به طرح اندیشه های گادامر در موضوعاتی که مرتبط با بحث تاریخ مندی است، می پردازد و در هشت محور به تفصیل، آرای گادامر را تبیین می کند. بخش سوم رساله در چهار فصل به بررسی و نقد اندیشه ها وافکار گادامر در زمینه تاریخ مندی فهم می پردازد؛ فصل اول اشکال خود انکار بودن دیدگاه گادامر را بررسی می کند؛ فصل دوم به طور مفصل اشکال نسبی گروی شناخت در نظر گادامر را مورد بررسی قرار می دهد؛ مباحث این فصل در فهم پاره ای از نظرات گادامر تأثیر بسزایی دارد و در نهایت با وجود انکار گادامر و شاگردانش، این ایراد را بر او وارد می داند. فصل سوم به بررسی ایراد ذهن گروی در هرمنوتیک فلسفی گادامر پرداخته است؛ و نهایتا در فصل چهارم ایرادات مبنایی وارد بر گادامر مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد که مجموعا بیست اشکال را بر دیدگاههای گادامر در محورهای گوناگون وارد می داند.