جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع تقیه در حدیث شیعه و به تبع آن در فقه، جایگاه والا و حساسی دارد. شناخت احادیث مشمول تقیه یا مجعول از جمله وظایف عالمان دینی و محدثان است لذا در این تحقیق با عنایت به این مقدمه می توان گفت که عنصر تقیه اصلی اسلامی و قرآنی است که همواره به عنوان یک ابزار و تاکتیک دفاعی در شرایط بحرانی و حساس مورد بهره برداری امامان معصوم (ع) قرار گرفته است و تأثیرات متفاوتی بر حدیث شیعه گذارده و در کنار دستیابی به بسیاری از اهداف و آرمان های اهل بیت و خنثی نمودن توطئه های دشمنان آثار منفی و ابهاماتی نیز بر نهضت فرهنگی و سیاسی ائمه (ع) وارد نموده است. در واقع بازشناسی و علل و نتایج صدور حدیث در شرایط تقیه از مهم ترین مسائل مورد توجه در این تحقیق می باشد.بحث از تقیه و بررسی تأثیر مثبت و منفی آن بر حدیث شیعه ، خود ناشی از وجود تقیه در تاریخ سیاسی شیعه و زندگی شیعیان در شرایط خفقان می باشد و شیعیان به جهت حفظ موجودیت و مواریث علمی خود و پاسداری از کیان اسلام، در قرون متمادی از این اصل استفاده کرده اند.

در این رساله ابتدا در مورد شواهد شعری التبیان شاهد را ذکر کرده و آنرا معنی نموده و سپس نام شاعر و ترجمه آن و ابیات قبل و بعد شاهد را آورده است. و پس از آن به معنی لغات شعر پرداخته و اعراب آن آمده و در آخر نیز به بیان موضع استشهاد پرداخته و در این مورد توضیحاتی داده است. در ضمن شواهد ذکر شده در این رساله به سه بخش تقسیم شده است: 1- شواهد لغوی: استفاده از شاهد برای استعمال آن لغت در فلان معنی 2- شواهد صرفی و نحوی 3- شواهد مفهومی: که به مفهوم بیت یا قسمتی از آن استشهاد شده است

در رویکرد کاربردشناسی به قرآن، بیش از آنکه به واژگان، معانی آنها و نوع ارتباطات نحوی بین آنها پرداخته شود، بر روی ویژگیهای متکلم و مخاطب، شرایط گفتگو و بافت حاکم بر آن تأکید می شود. در تبیین بافت پیرامون تحقق کارگفت انذار باید گفت که منذِر اصلی در قرآن خداوند است و پیامبران به عنوان رسول و فرستاده خداوند و فقیهان نیز با تفقه در دین به عنوان جانشینان پس از ایشان در راستای انذار الهی و در طول انذار خداوند ایفای نقش می کنند. در این مقاله بر آنیم تا علاوه بر ترسیم بافت پیرامونی کارگفت انذار، شرایط لازم برای تحقق کارگفت انذار را تبیین نماییم و نشان دهیم که چگونه گوینده متن، یعنی خداوند متعال، مخاطب و دیگر شنوندگان مخاطبه، همگی در فهم این شرایط متفق اند و در پس این مخاطبه نیّت گوینده که همان انذار است، چگونه تحقق مییابد و چگونه خوانندگان آیات قرآنی برداشت کارگفت دیگری همچون کارگفتهای تبشیر، تشویق، توبیخ، تهدید و غیر آن را ندارند.

در کاربردشناسی علاوه بر ساختار زبانی،بافت پیرامونی و عناصر و اطلاعات غیر ملفوظ (غیر مکتوب)را نیز باید در نظر گرفت. بافت پیرامونی انذار در یک مخاطبه نیز دارای مؤلفه هایی است که باعث تمایز این کار گفت از دیگر کارگفت ها می شود. خداوند در آیات زیادی در قرآن به انسان ها وعید به عذاب می دهد و از طرف دیگر به منظور پیشگیری از دچار شدن به عذاب وعده داده شده، فعل انذار و هشدار را کاربری می کند. به دنبال انذار، گروهی از انسان ها خائف گشته و با انجام اوامر و دوری از نواهی خداوند خود را از ابتلا به عذاب دور می کنند. بر مبنای تحلیل کاربردشناختی، انذار الهی بیان شده توسط شعیب (علیه السّلام) دارای ساختار دقیق و منظمی است که با دقت و ظرافت خاصی از جانب منذِر کاربری می شود. براین اساس حضرت شعیب در ابلاغ و اعلان انذار با اشاره به امری مخوف و ترسناک همراه با دلسوزی و محبت قوم خود را به روشنی و وضوح، بیم می دهد و با تکیه بر عقلانیت و دانایی و بدور از هرگونه اجبار و تحمیل عقیده و با بهره گیری از مکانیزم بازدارندگی انذار و بدون ایجاد رعب و وحشت و رعایت مرز انزجار و نفرت مخاطبان خود را آگاهی می دهد.

از جمله مسائلی که در بحث اثرگذاری قرآن بر پیدایش علوم ادبی مطرح است، بحث تاثیر قرآن در پیدایش علم لغت است. در این خصوص، دو دیدگاه مشخص بیان شده است؛ دیدگاه اول آن است که مایه همه مطالعات واژه شناختی، بی تردید قرآن است، و دیدگاه دوم، قائل است که به هیچ وجه نمی توان پذیرفت که آن همه قواعد دقیق و تعریفات روشن و سنجیده که در مباحث لغوی آثار خلیل و مانند او وجود دارد، بدون داشتن هیچ گونه سابقه و سر مشق قبلی، به این درجه از کمال رسیده باشد. طبق این دیدگاه، مسلمانان در چگونگی تدوین لغت نامه ها، از ملل دیگر تقلید کرده و از آنان اثر پذیرفته اند. بررسی دلایل هر دیدگاه، نشان خواهد داد که دلایل گروه دوم، برای اثبات مدعا قانع کننده نیست و مطالعه تاریخی آثار اولیه علم لغت، حاکی از آن است که اولین مباحث لغت شناسی، با واژگان قرآن آغاز گردیده و عامل اصلی در پیدایش این علم، ضرورت فهم قرآن بوده است.