جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاریخ مویّد این حقیقت است که بشر بر اساس جهان‌بینی خود، رویدادهای پیرامون خود را به حق و باطل تقسیم کرده است . انسان به اقتضای حکمت خداوند، موجودی بالفطره حق‌گراست و باید با گرایش ذاتی به عدالت، راه خویش را به سوی حق از میان راه‌های باطل بیابد . لذا خداوند او را به قدرت تعقّل مجهّز نموده تا بتواند راه بندگی معبود را تا سرمنزل مقصود بپیماید وگام نخست، شناخت حق و باطل است . انسان در مسیر تکاملی خود، همواره باید بر سر دوراهی حق و باطل بایستد و هر لحظه دست به انتخاب بزند به همین منظور، شناخت حق و باطل از ضروری‌ترین معارف بشری است. و از آنجا که نهج البلاغه، بزرگترین دستور زندگی مادی و معنوی و بالاترین کتاب رهایی‌بخش بشر بعد از قرآن کریم است به بررسی مصداقهای حق و باطل در 9 خطبه‌ی آن پرداخته‌ایم ( خطبه ی 1، 3، 27، 83، 91، 109، 125، 160، 192 ) و این امر را با توجّه به الگوی یکی از نشانه‌شناسان فرانسوی به نام آلژریداس ژولین گریماس در قالب مربّع نشانه‌شناسی او مورد بررسی قرار داده‌ایم . شش نقش اصلی یا به تعبیر گریماس، کنشگر در این مهمّ، بازنمائی شده‌اند که عبارتند از : فرستنده، پذیرنده، فاعل، هدف، یاری‌گر و بازدارنده . بر اساس الگوی گریماس، در خطبه‌های مورد نظر این نکات به چشم می‌خورد : 1 – فاعل دراکثرموارد،امیرالمومنین (ع) است. 2– پذیرنده « ذی‌نفع » در اکثر موارد مردم کوفه می‌باشد و به بیانی دیگر می توان بشریّت را به عنوان ذی نفع در نظر گرفت و شخص خاصّی مورد نظر نیست 3 – دراکثرخطابه‌ها، کنشگر بازدارنده یا یاری‌دهنده‌ای وجود ندارد.

سید حمیری از جمله شاعران برجسته و تراز اول در ادبیات شیعه است که دارای اشعاری پر محتوا و ارزشمند است. زبان شعری سیّد یک زبان ساده، بی تکلّف و سهلممتنع است که از صورخیال برای انتقال معانی و پیام های خویش در حدّی محدود بهره برده ست. علّت اصلی کاربرد محدود صور خیال در شعر سید این است که شعر دینی ظرفیت کمتری برای به کارگیری آزاد صور خیال دارد. تشبیهات و استعارات شاعر در حکم ابزاری برای وصول به معانی مورد نظر و غالبا معمولی و خالی از ابتکار و هنر ویژه ی شاعری به کار گرفته شده اند. بیشترین حجم از صور خیال در شعر او مربوط به تصاویر کنایی است.سید، شاعر عقیده و آرمان است و سروده های خود را وقف فضائل اهل بیت و به خصوص امام علی (علیهم السلام) و دفاع از مبانی و بنیان های اعتقادی شیعه و هجو دشمنان اهل بیت (ع) نموده است.از دیگر مشخصات شعر سید، غلبه‌ی زبان و بیان کلامی و گزارش گونه بر آن است؛ شاعر همچون متکلم چیره دست احتجاج می‌نماید و به جای هنرنمایی در حوزه‌ی خیال، مناقب و جریانات زندگی اهل بیت را به شعر در می‌آورد. در زبان شعری او، آشنایی زدایی و ابتکار کم رنگ است، هرچند موسیقی دلنشین درونی و بیرونی اشعار او توجه خواننده را جلب می‌کند و تحسین او را بر می‌انگیزد.

اندلس و اسپانیای اسلامی، بیش از هشت قرن، بخشی از قلمرو حکومت فراگیر اسلامی بوده است. خاندان بنی امیه آن زمانی که حیات خود را در شرق پایان یافته دیدند، در آن سرزمین تازه فتح شده، حکومت از دست رفته خود را بر پا نمودند. در طی سالهای متمادی، سلسله های حکومتی مختلفی، زمام امور آن بخش از دنیای اسلام را در اختیار گرفتند، در این میان سلسلة مرابطین وموحدین از جایگاه ویژه ای برخوردار بودند. آن دو سلسله با طرح شعائر دینی و تحت زعامت فقهاء، قیامهای دینی خود را به راه انداختند، و به رغم مشترکاتی که آن دو از آن برخوردار بودند، در عرصه اعمال سیاست ها از برخی جهات موضوع کم و بیش متناقضی داشتند. اگر بخواهیم بارزترین پدیده سیاسی فرهنگی عصر مرابطین و موحدین را معرفی کنیم، بی شک نگرش مبتنی بر تعصب شدید و برخاسته از تحجر فکری، همان پدیده بارز خواهد بود و این موضوع در خلال تحلیل فروپاشی حکومت آنان و روی کار آمدن موحدین به طور مبسوط بیان شده است. افزون بر این نگرش تنگ نظرانه سیاسی، بی رغبتی حکام و خلفاء نسبت به ادبیات و شعر، بستر لازم را برای رواج روح جمود و جو سکون فراهم آورده بود. در مقابل، سلسلة موحدین با طرح شعار توحید و امر به معروف و نهی از منکر، تحت زعامت فقیهی بزرگ به نام ابن تومرت علیه مرابطین قیام نموده و خود بر مسند ادارة جامعه اسلامی قرار گرفتند. سیستم حکومتی، اوضاع سیاسی، اجتماعی و فکری و مبانی دینی اعتقادی سلسله موحدین از جمله موضوعاتی است که در راستای شناخت و شناساندن این سلسله مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته است. در حالی که جامعه مرابطی ازتحجر و جمود رنج می برد جامعه موحدی با افراط در «تساهل و تسامح» زمینه فروپاشی خود را فراهم آورد. شاعران موحدی نه تنها در زمینه اغراض و فنون رایج به رغم تقلید به نو آوری پرداختند بلکه با پرداختن به شعر دینی و به واسطة شوق و رغبت قلبی خود به ساحت مقدس پیامبر اکرم(ص)، یک فن شعری جدید را ابداع نمودند که در آن تقدیس و تکریم نعل مقدس پیامبر اکرم، محور و مدار سخن است. از این رو به نظر می رسد تنها وجود «نعلیات» در شعر موحدین کافی است تا محقق به تحلیل انگیزه، بررسی اسلوب و جوانب پنهان این نوع شعر بپردازد. شعر موحدین آیینه ای است که در آن می توان تصویری روشن از مهم ترین پدیده های اجتماعی سیاسی این دوره را مشاهده نمود. اختلاف طبقاتی، سقوط یکی پس از دیگری شهرهای اسلامی، غربت و آوارگی، از جملة این پدیده های اجتماعی سیاسی هستند. نبوغ فلاسفه بزرگی از قبیل ابن طفیل و ابن رشد، اختراع باروت استفاده از قطب نما، ساخت نخستین رصدخانه در اروپا و .... نشان از شکوفایی علم و فرهنگ در این عصر دارد.

موضوع مثل و تعریف و تحلیل ارزش بلاغی و جایگاه ادبی آن،اغلب در ضمن موضوعات علم بیان و به ویژه در ضمن موضوع استعاره تمثیلیه مورد بحث واقع شده است و این در حالیست که در اثناء آراء و نظریات بلغای صاحب نام و نیز با تامل در زوایای ارزش بلاغی مثل،چنین به نظر می رسد که نه تنها نباید مثل را به حوزه علم بیان،محدود و منحصر نمود بلکه باید آن را عصاره علم بلاغت دانست که هم در علم معانی،مورد بحث واقع شود و هم در بیان و بدیع.از این رو،مقاله حاضر در نگاهی استدلالی و تحلیلی،جایگاه مثل را در علوم سه گانه بلاغت(معانی ،بیان،بدیع)و فنون چهارگانه علم بیان(تشبیه،مجاز،استعاره و کنایه )تعیین می نماید.

خصایص صوتی هر زبان اولین بخش ماهیت همه زبان های بشری را تشکیل می دهد و چون از نظر زبان شناسان، زبان در اصل صداهایی است که بشر برای انتقال مفاهیم ذهنی خود انتخاب کرده است، لذا مباحث آواشناختی را اولین گام برای تفسیر آن تلقی می کنند. قرآن، معجزه بزرگ الهی، از منظر اصوات، کلمات و ترکیب ها بی نظیر است و کوچکترین واحد صوتی، ارزش معنایی والایی دارد و مهمترین ویژگی اسلوبی قرآن این است که آواها تابع معانی و متناسب با اغراض آیات هستند و با توجه به حال و مقام، متنوع می گردند. این مقاله بر آن است تا خاصیت آوایی حروف به کاررفته در آیات قیامت را مورد کنکاش قرار دهد، چرا که در تصویرپردازی های آیات قیامت، آواهای برخاسته از چیدمان حروف، نقش به سزایی ایفا می کنند و به صدای واقعی پدیده ها و وقایع موجود در قیامت دلالت می نمایند؛ به عنوان مثال زمانی که از زلزله قیامت و شکسته شدن و فروریختن کوه ها سخن گفته می شود، حروفی چون «قاف» و «کاف» کاربرد بیشتری می یابند تا صداهای مهیب این حوادث قابل حس و قابل درک گردد.

قد أولی أهل الأندلس بالثقافة الإسلامیة واللغة العربیة اهتماما بالغا وعملوا علی نشرهما، فازدهرت اللغة والأدب فی الأندلس، فمن ثم یعد التراث الأدبی واللغوی العظیم الذی خلفه لنا الأندلسیون من نتاج ذلک الاهتمام.من کبار الأدباء الذین أسهموا فی ترسیخ الثقافة الإسلامیة والأدب العربی فی الأندلس هو أبوعلی القالی الذی عمل علی تأسیس المذهب الأدبی و تعلیم أبناء الخلیفة الأمویة وجمع الکتب و نقل أهم المصادر العربیة إلی الأندلس. و یعتبر القالی رائد کتابة المعجم الأدبی فی الأندلس و إماما فی اللغة و علوم الأدب، و قد قاد فی الأندلس حرکة لغویة ضخمة بمؤلفاته اللغویة بحیث تخرج علیه نفر غیر قلیل من اللغویین، ولقیت مؤلفاته صدی واسعا فی الشرق الإسلامی و غربه.