جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شیخ عطار، یکی از بزرگترین عرفای ایرانی است‌، که اندیشه‌های ژرفِ عرفانیِ خویش را به زبانی روشن و رسا و در قالب منظوم و منثور بیان کرده است. پژوهش حاضر نگاهی است به چیستی و چگونگی تربیت صوفیانه از نظرگاه عطار نیشابوری. با این هدف که، به کشفی از فلسفه‌ی عطار دست یابیم و آراء تربیتی وی را استخراج نماییم. این پژوهش از گونه پژوهشهای کتابخانه‌ای و اسنادی است. بدین منظور از رویکرد کیفی و راهبرد تحلیل محتوا، جهت دستیابی به نتایج، استفاده شده‌است. با بررسی جهان بینی عطار و بر این مبنا، جهت دستیابی به دلالت‌های تربیتی، به معرفی اهداف غایی، اهداف واسطه‌ای، اهداف جزیی و اصولپرداخته‌شد. نتایج حاصل بیانگر این مطلب است که، عطار برای دستیابی به کمال و تخلق به اخلاق الهی طریقِ سیر و سلوک صوفیانه را به سالک می‌نمایاند و مسیری را که وی برای سعادت آدمی پیش روی قرار می‌دهد، شریعت، طریقت، حقیقت معرفی می‌کند. در واقع می‌توان اهداف غایی را به منزله‌ی حقیقت، اهداف واسطه‌ای را طریقت و اهداف جزیی را به منزله‌ی شریعت دانست. به اعتقاد عطار رسیدن به سر منزل مقصود، بدون گذر از شریعت و طریقت امکان‌پذیر نیست. شریعت یا اهداف جزیی به سه بخش اهداف معرفتی، اهداف جسمانی و اهداف اخلاقی تقسیم بندی شد، در این بخش آدمی به شناختی از بزرگیِ وجود خویش دست‌می‌یابد و سعی برآن دارد که صفات الهی را تجلی بخشد، سپس با گذر از مرحله‌ی طریقت، در یک سلوک ملکوتی، در هفت وادی، در هر وادی به کمال شایسته‌ی خویش نائل می‌گردد و در نهایت به حقیقت یگانه‌ی خویش که همانا حقیقتی یگانه با حق است، می‌پیوندد. در این پژوهش اصول تربیت صوفیانه شامل: اصالت باطن بر ظاهر، اصل تحقق کمال، اصل رفع حجاب سالکان، اصل استمرار و محافظت بر عمل و .... جهت هدایت سالکان راه حق مورد بررسی قرار گرفت.

زمینه: فقدان نهادینه شدن آموزش کدها و استانداردهای حرفه ای و اخلاقی در موسسات آموزشی و پژوهشی چالش مهمی است. بنابراین تحقیق حاضر به این موضوع می پردازد که آیا اساتید دانشگاه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانش و نگرش کافی را درباره دستورالعمل های اخلاقی دارند.روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های پس رویدادی است. جامعه مورد بررسی دراین تحقیق کلیه اساتید و دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده های دانشگاه کردستان شامل علوم انسانی، منابع طبیعی، فنی مهندسی و کشاورزی است که از میان آنها تعداد 397 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی و 138 نفر استاد، با استفاده از نمونه گیری طبقه ای، به عنوان نمونه تحقیق، انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات (برای دانش و توجه پژوهشگران نسبت به دستورالعمل های اخلاقی) به وسیله پرسشنامه مبتنی بر دستورالعمل های اخلاقی (APA ویژه محققان علوم انسانی) و نیز پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر دستورالعمل های اخلاق در علوم و فن آوری (NENT ویژه محققان علوم و فنی مهندسی) بود. برای تحلیل اطلاعات از آزمون های تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی دانکن استفاده شد.یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهند که؛ به صورت کلی آگاهی نسبت به دستورالعمل های اخلاق در پژوهش در بین اساتید نزدیک به متوسط و آگاهی نسبت به دستورالعمل های اخلاق در پژوهش در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی پایین است. همچنین، میزان آگاهی و توجه اساتید و دانشجویان برحسب رشته تحصیلی و دانشکده تفاوت معنی داری دارد.نتیجه گیری: به طورکلی اغلب اساتید و دانشجویان آگاهی های عمومی نسبت به اخلاق در پژوهش دارند، اما چنین آگاهی هایی در حد کامل نیست.

چکیدهکلام نفسی مرکب از دو کلمه کلام و نفسی است. در لغت کلام به معنی سخن آمده است ونفس به معنای روح، جان، و خود هرکسی می‌باشد. در اصطلاح کلام نفسی عبارت است از معانی که در ذهن و قلب متکلم است که به وسیله زبان آن معانی را بیان می‎کند. آنچه در دل است کلام نفسی و آنچه که بیان شده کلام لفظی است. اولین کسی که کلام نفسی را مطرح کرد عبدالله بن سعید بن‏کلاب است، بعد از او ابوالحسن اشعری نظریه اورا ادامه داد و بعدا ابوبکر باقلانی و جوینی این نظریه را بسط وتوسعه دادند. تمام فرق اسلامی، متفقند که خداوند تعالی، متکلم است اما اختلافشان در معنی کلام خداست که آیا کلام‎خدا قدیم است یا حادث، با حروف وصوت تکلم می کند یا خیر؟ معتزله قرآن را مخلوق وحادث می دانند، ولی حنابله و اشاعره معتقدند که قرآن قدیم است، وجه اختلافشان این است که اشاعره حروف و اصوات را مخلوق اما معنی را قدیم می دانند، لکن حنابله حروف و اصوات را نیز، مانند معنی قدیم می‌پندارند. کلام نفسی در بسیاری از مطالب علم اصول فقه نفوذ کرده است که این مطالب مربوط به باب الفاظ در علم اصول است، مانند: امر، نهی، امربه معدوم، حکم، خبر و ... . اشعریه در موضوع صفت کلام نفسی نقش اصلی را ایفا کرده‏اند و بقیه(معتزله وحنابله) آن را منکر هستند. اشاعره بر خلاف سایر متکلین اصولی، برای هر کدام از مطالب بازتابی کلام نفسی دو تعریف ارائه داده‏اند؛ مثلا لفظ امر را یک بار به اعتبار نفسی و بار دیگر با اعتبار لفظی تعریف می‏کنند.واژگان کلیدی: کلام نفسی، کلام لفظی، اصول فقه.

پژوهش در هر حوزه ای نیازمند تامل و دقت فراوان است. پژوهش در تربیت دینی از این قاعده مستثنی نیست. مهمترین تامل لازم در این حوزه، اندیشه در خصوص رویکرد پژوهشی است. بخشی از این گونه اندیشه ورزی بر عهده «فرا- فلسفه تربیت دینی» است؛ بحثی درجه دوم در خصوص ماهیت و قلمرو تربیت دینی. در این راستا، این نوشتار درصدد است تا با تعیین حوزه های مخلتف تربیت دینی، رویکردهای پژوهشی هر یک را بررسی کند تا پژوهشگران این حوزه، با دقت بیشتر به کاوش در آن بپردازند.