جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قسمت اول تحقیق را کلیات تشکیل می دهدکه درآن از اهداف وضرورت تحقیق بحث می شودومشکلاتی که برسرراه این تحقیق وجودداشته رابیان می کند. باتوجه به اینکه این تحقیق یک بحث حقوقی است این تحقیق رادرچهارفصل موردبررسی قرارداده ونکات مربوطه به هربحث را بیان می کنیم. فصل اول؛ درباره نفقه می باشد. نفقه یک نهاد حقوقی دراسلام است ودر سایرادیان هم وجودداشته است اسلام پرداخت نفقه را برعهده مردگذاشته است چون زن از نظرنیرومندی وقدرت جسمانی ازمرد ضعیف تراست.نفقه تمام لوازم زندگی راشامل می شودازجمله:غذا،پوشاک،مسکن...درطلاق رجعی زن حق نفقه دارداما با فوت مردچنین حقی ساقط می شود. فصل دوم؛درباره مهراست.مهر از زمان های قدیم مرسوم بوده است مرد درهنگام ازدواج چیزی به همسرش تقدیم می کندکه دراصطلاح به آن مهریاصداق می گویند.مهرازآنجایی قرارداده شده که نقش هریک از زن و مرد درعشق مغایر با دیگری است.وضعف زن درمقابل نیرومندی مرد بدینوسیله تعدیل می شود.هرچیزی که مالیت وارزش داشته باشدمی تواند بعنوان مهرقراربگیرد و مقدارآن بستگی به توافق طرفین دارد. فصل سوم؛درباره ارث است.یکی ازحقوق زن که براثرعقد دائم بوجود می آیدحق ارث است.درگذشته به زن ارث نمی دادند.ولی با ظهوراسلام این قانون ملغی شدسهم الارث زن1/4ازاموال شوهراست اگرشوهرفرزندنداشته باشد و 1/8 ازاموال مرداست اگر اوفرزندداشته باشد. فصل چهارم؛درباره قصاص است. طبق قانون مجازات اسلامی ایران درصورتی که زنی مردی را عمداً به قتل برساند،زن قصاص می شود بدون هیچ گونه شرط خاصی،ولی اگرمردی زنی را عمداً به قتل برساند،درصورتی قاتل قصاص می شودکه اولیای دم مقتوله نصف دیه را به او بدهند واگرنصف دیه را ندهندیا نتوانند بدهند مرد قصاص نمی شود.

در نوشته حاضر مطالبی پیرامون تأثیر اخلاق در زیبایی انسان، در چندین فصل به نگارش در آمده است. این موضوع از ابعاد مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل اول: در این فصل به معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق و و هم چنین معنای لغوی و اصطلاحی زیبایی پرداخته شده و در آخر حُسن خُلق تعریف شده است. فصل دوم: در این فصل زیبایی و اخلاق در سیمای قرآن و نیز زیبایی و اخلاق در سیمای روایات بررسی شده است. فصل سوم: موضوع اخلاق که همان نفس می باشد. بیان شده، و هدف از اخلاق را به سه قسم تقسیم کرده و مهمترین قسم آن را که همانا انجام حسنات و داشتن مکارم الاخلاق فقط برای رضای الهی می باشد بیان فرموده و معیار فضیلت اخلاقی را فعلی دانسته که انسان را به کمال لایق انسانی برساند. از طرفی اصول و ارزشهای اخلاقی را مطلق دانسته و به توضیح آن پرداخته و نیز به آثار فردی اخلاق در قالب تاثیر اخلاق در سیمای ظاهری و تاثیر اخلاق در سیمای باطنی بحث کرده، نقش اخلاق در اجتماع بیان شده و در آخر آثار و نتایج دنیوی و اخروی خوش خلقی بیان شده است. فصل چهارم: خوش اخلاقی به عنوان محبوبترین عمل مؤمن دانسته شده و اخلاق را عامل شرافت انسان بر حیوان معرفی کرده و احکام را به عنوان مقدمه ای برای اخلاق و طهارت بیان فرموده و یک سری از برکات خوش خلقی، با بیان چندین روایات آورده شده. چنان که امام علی ? می فرمایند: خداوند سبحان چیزی از دنیا و آخرت به بنده عطا نمی فرماید مگر به واسطه اخلاق نیکو و نیت پاکش. نقش اخلاق نیک در گره گشایی را با بیان اینکه انسان همانطور که از حوادث اثر می پذیرد،در آن اثر هم می گذارد توضیح داده، اعجاز در حسن خُلق را با آوردن مثالهایی از پیامبر اسلام ? و ائمه اطهار و انسان های وارسته آورده و خوش خُلقی را صفتی مؤمنانه تلقی کرده است و در آخر به سوء اخلاق و فرجام بد آن پرداخته است. چون فردی که به بیماری سوء خلق مبتلا شده برای اقناع خواهش های نفسانی معیار عقل و دین را نادیده می گیرد. بنابراین غرایز و تمایلات را به راه افراط یا تفریط سوق می دهد. در نتیجه همواره در معرض سقوط قرار دارد. فصل پنجم: اسلام را به عنوان عامل تحول علم اخلاق معرفی کرده به گونه ای که اخلاق را از ارکان اسلام دانسته و نیز الگوخواهی را یکی از حالتهای مختلفی که خداوند در وجود انسان نهاده است، بیان شده، و چند نمونه از الگوهای اسلام که در قرآن آمده ذکر کرده و در آخر الگوی نمونه معرفی شده است. فصل ششم: علم اخلاق را شبیه به علم طب قابل معالجه دانسته و شناختن نفس را اصلی ترین راه برای تهذیب نفس معرفی کرده و ثمره تهذیب اخلاق را رستگاری فرد دانسته چنان که قرآن کریم می فرماید: « قَد اَفلَحَ مَن زَکَّیها و قَد خابَ مَن دَسَّیها»؛ که هر کس نفس ناطقه خود را از گناه و بدکاری پاک و منزه سازد بیقین رستگار خواهد بود و هر که او را به کفر و گناه پلید گرداند البته زیانکار خواهد گشت. اصلاح و تهذیب اخلاق در میدان عمل بررسی شده است. که گروهی آن را رد کرده اند در نتیجه به دو روش نقضی و حلی به آنها جواب داده شده است. و در پایان راه کارهای علمی و عملی برای درمان بیماری های اخلاقی در پیش رو گذاشته شده است.

بررسی سیره عبادی پیامبر اعظم چندان آسان نبود و گام برداشتن در این زمینه نیاز به امکانات داشت و لیکن با عنایت خود پیامبر اعظم ( ص) و با استعانت از خداوند متعال توانستم این مجموعه را گرد آوری نمایم و این مجموعه ابتدا از معنای لغوی و اصطلاحی عبادت، و اینکه ارزش عبادت چیست؟ و سپس شرایطی که برای عبادت لازم می باشد. بنابراین معنای لغوی عبادت افتادگی و ذلت می باشد به همین خاطر برای غیر خداوند پسندیده نیست و در اصطلاح مراقبت بر افعال و اوامر می باشد که خداوند متعال فرمان داده است. و این که ارزش عبادت در این می باشد که انسان از تمام مخلوقات خدایی بی نیاز گردد و او را در اوج آزادی و عزت، وابسته به ذات مقدس الهی نگه می دارد که عین رستگاری می باشد و سپس شرایط عبادت عبارتند از بلوغ، و اختیار و عقل..... می باشند. مطلب دیگری که مورد بحث قرار داده ام این است که پیامبر بنده و عبد واقعی می باشد و این که پیامبر اعظم ( ص) بهترین الگوی و اسوه ی حسنه می باشد که در سوره احزاب آیه 21 می فرماید: «قال الله تبارک و تعالی: «لَقَد کان لکُم فی رسولِ اللهِ اسوهٌ حسنهُ» « فقط برای در ( اقتدا به ) رسول خدا سرمشقی نیکوست». سپس بحث دیگر در مورد سیره عبادی پیامبر اعظم ( ص) در زمینه « نماز، روزه، ذکر، جهاد، تلاوت، قرآن کریم و نظم و انضباط و حج و تواضع می باشد. یک نمونه از تواضع و خشوع پیامبر در زمینه نماز به این صورت می باشد که حسین بن علی ( ع) خشوع پیامبر را در حال نماز چنین بیان نمود: «که رسول اکرم ( ص) از ترس خداوند متعال به نحوی می گریست که سجاده اش خیس می شد» سپس در مورد دعای پیامبر اعظم ، تواضع در عبادت، نماز شب، روزه، ذکر و جهاد می باشد و در مورد دعا، رسول اکرم می فرماید: «الدُّعاءُ، مُخُّ العّبادَةِ» « دعای مغز عبادت و جان مای? آن به شمار می رود» و یا در مورد قرائت قرآن از ام سلمه راجع به نماز رسول خدا و قرائت قرآن توسط حضرتش پرسیدند. او در پاسخ گفت: «چکار به نماز او دارید آن حضرت نماز می خواند، سپس به اندازه مدت زمان، نماز می خفت آن گاه به همان مقدار نماز به پا می داشت به همان اندازه استراحت می کرد بالاخره شب را به صبح می رساند. سپس آوای دلنشین قرائتش بر می خواست. قرائت دلنشین رسول اکرم ( ص) شمرده و توأم با توضیح و تفسیر بود» . بنابراین بحث دیگری که در زمینه سیره عبادت رسول اکرم ، آثار عبادت از دیدگاه پیامبر اکرم می باشد. هم در دنیا آثار و منافعی دارد و هم در آخرت بطوری که یک نمونه از آثار دنیوی: شخصی نزد رسول اعظم آمد و بیان نمود که دوست دارم ثروتمند شوم آن حضرت فرمود: «دُم علی الطهارةِ یُوسَعْ عَلْیَکَ فی الرزْقِ» « همیشه با طهارت باش تا روزی ات زیاد شود». بحث دیگر هم که وصف رسول خداوند در قرآن کریم و نهج البلاغه و در نزد شعرا و بیگانگان می باشد بطوری که مسنتر ماکو داد می گوید: « محمد(ص) با فقیر وغنی یکسان رفتار می کرد و هیچ شکی نیست که او پیغمبر بزرگ و مبارکی بود که خداوند برای بشر فرستاد».

قسمت اول تحقیق را کلیات تشکیل می دهد که در آن از اهداف و ضرورت تحقیق بحث می شود و مشکلاتی که بر سر راه این تحقیق وجود داشته را بیان می کند. با توجه به اینکه این تحقیق بحثی در مورد زن است. آن را در سه بخش مورد بررسی قرار داده و نکات مربوط به هر بحث را بیان می کنم. در ابتدا آفرینش زن را مورد بحث و بررسی قرار می دهم. در مورد آفرینش زن مطالب و سخنان زیادی وجود دارد، البته همه ادیان الهی در مورد آفرینش و سرنوشت زن دیدگاه واحدی دارند. ولی متأسفانه، به خاطر اینکه در بعضی از کتب ادیان الهی تحریف صورت گرفته است، بنابراین دیدگاههای آنها نیز نسبت به زن تغییر یافته است. دین یهود و مسیحیت معتقدند که زن آفرینش جداگانه ای ندارد و از مرد به وجود آمده است ولی اسلام تمام دیدگاههای تحقیرآمیز را باطل می کند. البته زن و مرد از لحاظ تکوینی و جسمی و روحی و روانی تفاوتهایی با هم دارند. ولی این تفاوتها باعث نمی شود که بگوئیم زن و مرد از نظر آفرینش نیز با هم تفاوت دارند. سپس جایگاه زن پیش از اسلام را مورد بررسی قرار می دهم که شامل دو دوره می شود، یک دوره، زن سالاری و دورة دیگر، مرد سالاری بوده است، در دورة زن سالاری، زن به علت زیبایی و لطافت و نیز قدرت باروری مورد توجه بوده ولی در دورة دیگر، به علت اینکه مرد از نیرو و بازوی خود استفاده می کرد، زن را درجة دوم قرار داد و بیش از پیش او را تحقیر نمود. مثلاً در یونان، روم، ایران و ... زن از بسیاری از حقوق محروم بود و او را حتّی کمتر از حیوان می دانستند، گاهی اوقات حق کشتن زن را هم به خود می دادند. در ادامه، جایگاه و شخصیت زن از دیدگاه قرآن و سنت مورد بررسی قرار می گیرد، قرآن، زن و مرد را از نظر خلقت یکسان می داند و همچنین از نظر پاداش و عقاب و همچنین از نظر قرآن، زن هم می تواند از اموال پدر و مادر و شوهر ارث ببرد و هم حق مالکیت داشته باشد. از نظر سنت هم، پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد ( صلی الله علیه و آله وسلم) در زمانی به پیامبری مبعوث شد که داشتن دختر نوعی ننگ و عار بود ولی پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) با این عقیده هم در کلام و هم در عمل مبارزه کردند. در فرهنگ اسلام دختر از جایگاه خاصی برخوردار است و او را با نامهای مختلفی همچون ریحانه، بهترین نیکی ها و ... یاد می کنند. حقوق زن در اسلام، به حقوق عام و خاص تقسیم می شود، حقوق عام، مانند حقوق اقتصادی، اجتماعی و ... و حقوق خاص نیز شامل مهریه و نفقه می باشد که این دو زنان را از لحاظ مادی تامین می کند. در مورد وظایف زن، زن و شوهر در عالم زناشویی برای تداوم زندگی، موظف به رعایت حقوق یکدیگر می باشند که قسمت عمده ای از استحکام پایه های زندگی در گروه رعایت حق شوهر از جانب زن است که پاره ای از وظایف زن، اطاعت، تمکین، ابراز محبت و تأمین آسایش روحی و ... می باشد. در پایان، حجاب زن در اسلام مورد بررسی قرار می گیرد. امر پوشش، امری غریزی و فطری است. پیشینیان ما خود را با برگ درخت و پوست حیوانات می پوشاندند. با پیشرفت، نوع پوشش هم تغییر کرد. در پیش از اسلام در بعضی از ملل حجاب وجود داشته است مانند ایران، هند و ... برای حجاب فلسفه های مختلفی بیان شده از جمله اینکه، حجاب موجب آرامش روانی و امنیت و استحکام خانواده می شود. علل بدحجابی می تواند به علت ناآگاهی، هوسرانی و خوردن لقمة حرام و ... باشد و از جمله آثار بدحجابی می توان به ضایع کردن حق شوهر، از هم پاشیدگی زندگی و آثار دیگر اشاره کرد.

نوشتار حاضر حاوی مطالبی پیرامون سیره فردی و اجتماعی پیامبر عظیم الشأن اسلام ( صلی الله علیه وآله وسلم) می باشد که در سه بخش به نگارش درآمده است که عبارتند از: بخش اول: شامل کلیات این تحقیق است.که در آن به تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت و فواید و اهداف تحقیق پرداخته شده است و همچنین به بیان پیشینه و سوالهایی پیرامون تحقیق مورد نظر و روش و ساختار و کلید واژه ها نیز اشاره شده است. بخش دوم، دربردارنده تاریخ زندگانی پیامبرعظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) می باشد که در دو فصل گنجانده شده است. فصل اول؛ اوضاع جهان، خاصّه عربستان قبل از اسلام را شرح می دهد. فصل دوم که شامل ولادت پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) و وقایع دوران کودکی و جوانی ایشان می باشد. بخش سوم،در رابطه با سیره اخلاقی- فردی پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)می باشد که در بردارنده چهار فصل است:فصل اوّل به برّرسی سیره عبادی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم می پردازد.که در آن درباره واژه سیره و پایه اخلاق وسیره نیز بحث شده است.فصل دوّم در زمینه زهد و ساده زیستی آن حضرت ( صلی الله علیه وآله وسلم) است در این فصل ابتدا به شرح زهد و پارسائی ایشان و بعد از آن درباره ساده زیستی ایشان بحث می کند. فصل سوّم نشانگر نظم و برنامه ریزی در سیره آن حضرت ( صلی الله علیه وآله وسلم) می باشد که شامل تنظیم وقت و تقسیم کار آن حضرت در بین اصحاب و یاران ایشان می باشد و همچنین به نظم و ترتیب در امر رسالت ایشان نیز اشاره ای شده است و در فصل چهارم به صبر و استقامت ایشان در انجام این امر خطیر ( رسالت) و رساندن وحی الهی به مردم و به چگونگی تحمّل و شکیبائی ایشان در مقابل اذیّت و آزار مشرکان قریش پرداخته شده است و ضمناً در همین فصل به معنا و مفهوم صبر و استقامت نیز اشاره شده است. بخش چهارم،با عنوان سیره اخلاقی– اجتماعی پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) که از پنج فصل تشکیل شده فصل اول در ابتدا به نیاز جامعه به اخلاق پرداخته و بعد از آن شاخصه های جامعه و تمدن مورد نظر پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) را برشمرده است که شامل خدا محوری، رهبری جامعه، عدالت محوری، جامع نگری به انسان و آخرت گرایی می باشد. فصل دوم پیرامون رفق و مدارا در سیره نبوی است که در این فصل به بحث نرمش و مدارا در منطق عملی پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)،نقش نرمش و مدارای پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) در پیشرفت اسلام و جذب مردم به طرف اسلام و پیامبر کانون رحمت و محبت در میان مردم پرداخته شده است. فصل سوّم به اصل تکریم در سیره پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) اشاره دارد که در این فصل به جایگاه تکریم در روابط اجتماعی، اصل تکریم در منطق عملی پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و چگونگی رفتار احترام آمیز ایشان با اقشار مختلف مردم در محیط اجتماع اشاراتی دارد و در این قسمت بیان شده که حتّی ایشان برای فکر و اندیشه مردم نیز احترام قائل بودند و آنها را در مسائل مختلف به مشورت دعوت می کردند و به نظرات آنها نیز اهمیّت می دادند. فصل چهارم،به رفتار پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) با اقشار مختلف مردم در اجتماع پرداخته شده که در محیط بزرگ اجتماع با کودکان که دارای اخلاقی لطیف می باشند و نیاز به برخورد ملایم و نرم دارند، با جوانان جامعه که دارای روحیه ای حساس هستند، با دوستان، دشمنان و با قشر مستضعف جامعه که این گروه از مردم را در آینده اسلام سرنوشت ساز می دانستند و با زنان که دارای روحیه ای لطیف می باشند، چگونه برخورد داشتند. و نیز اشاراتی دارد به عزّت و شرافتی که ایشان برای زنان، مانند مردان قائل بودند. فصل پنجم،معرِّف نقش پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلم) در حکومت به عنوان رهبر جامعه اسلامی است؛ همین طور مسئولیت پذیری پیامبر در اجتماع مسلمانان به عنوان حاکم و رهبر و برقراری عدالت در بین مردم در مسائل مختلف اجتماعی و حکومتی را مورد بررسی قرار داده است. همچنین به دلسوزی ایشان نسبت به مردم در مورد دین و دنیای آنها و ایجاد وحدت و همدلی در امت اسلامی و اینکه عامل اصلی پیشرفت اسلام حفظ وحدت مسلمانان می باشد. و اگر مسلمانان می خواهند که ثابت قدم بمانند و مسلمانی آنها برقرار باشد و دشمنان نتوانند در میان آنها نفوذ کنند باید مراقب اتّحاد و همبستگی خویش باشند.

این تحقیق پایانی در موضوع مهدویت در قالب دو بخش و چندین فصل نگارش شده از آنجا که اعتقاد به مهدویت موجب استحکام اعتقادات راسخ دیگر دینی می شود و امید را در دلها زنده می کند لذا دارای بحث گسترده و عمیق می باشد مهدویت یعنی نزدیک شدن به امام زمان(عج) که یک نزدیک شدن معنویست، می باشد زیرا این نزدیکی و شناخت باعث ایجاد مشکل برای استکبار و استعمار درونی و بیرونی می شود. اعتقاد به قضیه مهدی(عج) و موضوع ظهور و فرج و انتظار، گنجینه عظیمی است که ملتهامی می توانند از آن بهره های فراوانی ببرند زیرا این اعتقاد به امام زمان(عج) است که شیعه را تا امروز، از آن همه پیچ و خمهای عجیب و غریبی که در سر راهش وجود داشته عبور داده است. برخی بر این عقیده اند که مهدیگری در آغاز اسلام نبوده و از نیمه دوم سده یکم در میان مسلمین پیدا شده، گروهی محمد بن حنیفه را مهدی نامیده و مرگ وی را انکار کردند و همچنین در طول تاریخ کسانی بودند که ادعای مهدویت می کردند که اسامی آنان در تواریخ به ثبت رسیده است مثلا گروهی از مسلمین محمدبن حنیفه را امام مهدی معرفی کردند گروهی از اسماعیلیه، اسماعیل فرزند امام صادق(ع) را معرفی کره اند. مطلب دیگری که در این نوشته بحث شده، در زمینه قرآن کریم که کتاب خداست، درآن هرگز باطلی راه نیافته است و هیچگاه نیز راه نخواهد یافت این کتاب بیانگر همه حقایق است آیا ممکن است قرآن درباره این مسئله بس بزرگ و مهم که باعث ایجاد تبدل و تغییر عظیمی در زندگانی خواهد شد سخنی به میان نیاورده باشد؟ قرآنی که از غلبه روم بر ایران خبر می دهد. همانا بحث مهدویت نیز در احادیث فراوانی ذکر شده است و این احادیث دارای منابع معبر می باشند که همین امر خود دلیل محکمی بر وجود مهدویت می باشد به عنوان مثال به ذکر روایتی از بین روایات می پردازیم. پیامبر اکرم(ص) فرمودند : دنیا سپری نمی گردد تا اینکه مردی از اهل بیت من که هم نام من است بر عرب حکومت کند. احادیث نبوی، درباره مهدی ( عج) در کتابها و اسناد عالمان مذاهب اسلامی به اندازه ای فراوان است که به ندرت در موضوعات دیگر یافت می شود، این کثرت در مآخذ و طرق روایی اهل سنتیز به خوبی چشمگیر است که هیچ یک از محققین از هر فرقه ای باشد نمی توانند متواتر بودن آنها را رد کنند. مهدویت و اعتقاد به مهدی نیز در میان مسلمانان اختصاص به یک مذهب از مذاهب اسلامی ندارد بلکه روایات و اقوال بسیار، همه معتبر می باشند. در میان غربیها نیز عقیده به ظهور یک رهایی بخش بزرگ مطرح بوده و منحصر به شرقیها نمی باشد بلکه اعتقاد جهانی است در میان ادیان مختلف هم مهدویت وجود داشته و ازآن نام برده شده، مثلا مهدویت در مسیحیت، هندو، بودا، یهود، می توان نام برد. بحث بعدی معنا و مفهوم انتظار است، انتظار از لحاظ لغوی به معنای چشم براه بودن می باشد که دارای ابعاد مختلفی از جمله عقیدتی و عملی است و هر کدام از این ابعاد بعدهای مختلفی از جمله بعد نبوت، توحید، معاد و غیره می باشد انتظار یکی از مهمترین مسائلی می باشد که باید تک تک مسلمین آن را مورد توجه قرار دهند زیرا در این زمان انسان منتظر بیش از هر زمان دیگر امتحان می شود چرا که انتظار در این موقعیت تکلیف حساسی است. که یکی از ابعاد تکلیف حساس در روزگاران غیبت، حفظ دین و نگهبانی مرزهای عقیدتی می باشد پس جامعه منتظر نباید درباره این امر عظیم سستی روا بدارند. زیرا انتظار یک بسیج عمومی است پس نباید از آن غافل شد چرا که منتظران حقیقی برادران پیامبر(ص) می باشند و همچنین رابطه ناگسستنی با امام ( ع) دارند و از اولیای خداوند هستند و هدف انبیاء الهی و جانشینان آنان این بوده است. در آخر هم به ویژگی های حکومت های جهانی که آن ویژگیها عبارتند از : 1- تجدید اسلام 2- وحدت امت 3- رشد عقلی 4- برپایی عدالت 5- رفاه و آسایش و غیره است پرداخته شده.

عنوان این تحقیق پایانی ، آداب دعا و ادعیه قرآنی می باشد . شناخت برخی از آداب و شرایط دعا و آثار آن که آثار روانی و اجتماعی و تربیتی می باشد و بررسی ادعیه قرآنی است . ابتدا برای اینکه با خود دعا آشنا شویم به طور فشرده به تعریف دعا از نظر لغوی و اصطلاحی و بررسی جایگاه آن در قرآن و روایات پرداختیم که دعا در لغت ( خواندن ) و در اصطلاح ، روی آوردن به خدا و درخواست از او با حالت تضرع و خشوع است . و قرآن هم آن را مایه اعتنا قائل شدن انسان نزد خداوند می داند و روایات آن را کلید رحمت و مغز عبادت معرفی کرده است . دعا را نزد دانشمندان مسلمان و غیر مسلمان بررسی کردیم و فهمیدیم که اولیای الهی هیچ چیز را جز دعا خوش نداشتند و به خود دعا بیشتر توجه می کردند . آثار دعا را بررسی کردیم و با توجه به سخنان روان شناسان ، دانستیم که دعا گذشته از آرامش روانی که ایجاد می کند ، در درمان بیماری های روحی و جسمی نیز موثر بوده است . و باعث خودسازی در فرد و ایجاد پیوند عمیق روحی در اجتماع می شود و در تعلیم و تربیت راه گشای انسان است . چرا که دعا یک امر فطری است و ثابت کردیم که دعا جزئی از قضا و قدر و مؤثر در آن است . با شناختی که از جایگاه و آثار دعا پیدا کردیم مشتاقانه تر به آداب دعا پرداختیم که شرایط دعای واقعی(اجابت ) عبارت است از ( اخلاص ، شناخت پروردگار ، حسن ظن به خدا و همراهی دعا با عمل و . . . ) آداب دعا را در سه مرحله ( قبل ، حال ، بعد از دعا ) بررسی کردیم که از جمله آداب قبل دعا ( توبه ، تادیه مظالم ، تغذیه حلال ، طهارت ظاهری ، انقطاع از دیگران ) و آداب حال دعا ( انتخاب زمان و مکان مناسب ، نیایش در پنهانی ، اقرار به گناهان ، خضوع و خشوع ، اصرار در دعا ، ستایش و ثنای خدا و صلوات بر پیامبر و گریه ) چگونگی اجابت را شرح دادیم این که دعا بی اجابت نمی ماند و اگر در دنیا به اجابت نرسد بهتر از آن در آخرت به ما داده می شود . فهمیدیم که گناه و ظلم ( به خود و خدا و دیگران ) مانع اجابت می شود و درخواست نیز باید به مصلحت فرد باشد و در آخر اشخاصی را که دعای آنها به اجابت نزدیک است و کسانی را که دعایشان به اجابت نمی رسد ، را برشمردیم . به ساختار ادعیه قرآنی پرداختیم و این که در دعاهای قرآن به همه جوانب زندگی انسان اعم از مادی و معنوی توجه شده است و تعدادی از آن ها را مورد بررسی قرار دادیم و براساس نوع درخواست دسته بندی کردیم . که از جمله ی درخواست ها ، هدایت به راه راست است .

نوشته حاضر پیرامون شناخت خداوند از راه نظام آفرینش انسان می باشد. که هدف ازآن شناخت پروردگار از ساده ترین راه یعنی تدبر وتامل در یکی از آیاتش می باشد لذا لازم بود که تحقیق در دوبخش آورده شود که بخش اول آن به عنوان مقدمه ای است برای بخش دوم. در بخش اول به عنوان مقدمه مسئله شناخت پرداخته شده است وانواع نظریات موجود در ارتباط با حل معمای هستی از ظرف مادیون والهیون را بررسی می نماید وبه هرکدام پاسخ می دهد ودر نهایت به این نظریه قابل قبول می رسد که خداوند آفریننده هستی است. در بخش دوم که خود شامل چندین فصل می باشد ابتدالازم بود مراحل خلقت انسان در بدو آفرینش بررسی شود لذا پس ازبررسی این مراحل به کیفیت شناخت خداوند از راه نظام اعضای بدن انسان پرداخته شده وتک تک اعضای بدن از لحاظ علمی وتوحیدی مورد بررسی قرار گرفته است ،سلول یکی ازریز ترین عضو بدن می باشد که تمام اعضاء نیز از همین عضو کوچک ساخته شده اند چنان نظم وهماهنگی بین سلول ها بدن برقرار است که با کمی دقت در آن بی درنگ پی به علم وقدرت خالق بی همتا می بریم وهمین تامل به ریزترین عضو کافی است که مارا به مبدا بزرگ ،آفریدگار هستی آشنا سازد . علاوه برآن بدن ازدستگاههای مختلفی تشکیل یافته از دستگاه تنفس گرفته تادستگاه گوارش وگردش خون و... نظم وهماهنگی در این دستگاه ها نیز به وضوح قابل مشاهده است وهریک کار خود را دقیق وبی عیب ونقص ادامه می دهند تا انسان حیات داشته باشد. «فتَبَارَکَ اللهُ اَحسَنُ الخالِقینَ » « پس آفرین بر خداوند که بهترین خلق کنندگان است». این سخن بی درنگ برزبان انسان جاری می شود وخداوند را تحسین می نماید ،بلکه آفرین بر قدرت نمائی بی نظیری که در ظلمت ،تاریکی های سه گانه « شکم ،رحم ومشیمه » این چنین تصویری زیبا با این همه عجایب وشگفتی ها برقطره آبی نقش می زند . آفرین بر این علم وحکمت که این همه استعداد وشایستگی را در چنین موجود ناچیز وبی ارزش ایجاد می کند وآنچه برای انسان لازم بوده ودر آینده به آن احتیاج داشت آفرید ،وآفرین بر او که زیباترین موجودات که انسان است را « احسن تقویم » آفرید، « لَقَد خَلَقنَا الاِنسانَ فی اَحسَنِ التَّقویمِ » « ما انسان رادر احسن تقویم آفریدیم » . پس با شناخت چنین آفریدگار دانا وتوانایی جای بسی قدر دانی وسپاس وتشکر باقی است، تشکر از خالق بی همتا می تواند استفاده درست از اعضا و قوای بدنی در راه او باشد لذا تمام نیرویمان را بکار گیریم وبه بهترین شکل موجود خداوند را عبادت وسپاس گوییم زیرا هدف ازخلقت انسان جز عبادت نمی باشد . چون خداوند خود تمام زمینه های عبادت را فراهم نموده است وهم موجودات هستی ازماه وخورشید وستارگان گرفته تاحیوانات وگیاهان مسخر انسان آفریده شده اند لذا غفلت از آفریدگارمان ناسپاسی بزرگی است که قابل بخشش نیست، خدا یاتورا به خاطر همه نعمت هایت سپاس می گویم وتنها تو را می پرستم .