جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش پیش روباهدف بررسی میزان دلالت آیات قرآن در کتب دین وزندگی دوره دوّم متوسّطه انجام‌شده است.در این پژوهش چهاراصل از اصول دین یعنی توحید،نبوت،معادوامامت مبنا قرارگرفته است و سپس آیاتی را که در کتب درسی در ذیل پرسش‌های اعتقادی مطرح‌شده‌اند رابیان نموده و میزان دلالتی را که این آیات بر پاسخ سوالات اعتقادی دلالت دارند به بررسی پرداخته شد.آیاتی دیگر را که دلالت بیشتر و مناسب‌تری بر موضوعات درس دارندراطرح نموده‌ایم و واژگان کلیدی آیات را که در روشن‌سازی مفاهیم آیات نقش اساسی دارند را ازنظر لغوی و تفسیری بررسی کرده‌ایم.

در این پژوهش، بررسی ها نشان از آن دارد که آیات شریفه قران همچون روایات بر مطلق بودن اصول و آموزه‌های اخلاقی دلالت می‌نمایند. درتوضیح این یافته، درفصل اول معنای واژگان اطلاق، نسبیت و اخلاق از نظر لغت و اصطلاح و انواع و اقسام آن بیان شده است و منظور از نسبیت، نسبیت فرا اخلاقی معرفی گردیده است. در فصل دوم نخست مهمترین مکاتب و شخصیت های مطلق گرا با عنوان مکتب سعادت گرایی، مکتب رواقیان، مکاتب اخلاقی دینی مسیحی، مکتب وجدان گرایی و وجدان گرایی کانت و مکاتب و شخصیت های نسبیت گرا در گذر زمان با عناوین لذت گرایی شخصی، اپیکوریسم، احساس گرایی، ماده گرایی، اخلاق مارکسیستی معرفی شده، سپس علل روی آوردن به نسبیت اخلاقی مطرح و دلایل نسبی گرایان همچون تفاوت آداب و اصول اخلاقی در جوامع، وابستگی ارزش های اصیل و آغازین اخلاقی به طبیعت و اجتماع، نسبیت حسن و قبح، تاثیر تکامل ابزار در اخلاق، نفی اطلاق جهت زمینه سازی تساهل اجتماعی نقد و بررسی شده ودر پایان فصل پیامد های نسبیت گرایی مبنی بر، سلب مسئولیت، بی ثمری احکام اخلاقی، شکاکیت اخلاقی بیان شده است. در فصل سوم اطلاق و نسبیت اخلاقی از دیدگاه قرآن بررسی و دیدگاه قرآن اطلاق معرفی شده است ، آن گاه دلایل اطلاق از دیدگاه قرآن با عنوان ثبات خداوند متعال به عنوان مبدا ارزش گذاری اخلاقی،وحدت دین، اشتراک پیام اصلی همه انبیاء، مطلق و عام بودن خطابات قرآنی عنوان گردیده واصول اطلاق گرایی اخلاق در قرآن بیان شده است ، با توجه به آنکه با اخلاق گرایی کانتی متفاوت شناسانده شده است. و در پایان به بررسی آیات نسبی نما پرداخته شده است. در فصل چهارم نخست به تصریح روایات در مورد اطلاق گزاره های اخلاقی تحت دو عنوان الف: ثبات حلال و حرام الهی و ب: ثبات طریق حق و هدایت اشاره و سپس روایات نسبی نما موردتحلیل قرار گرفته و در پایان به حل تعارض ها از دیدگاه مسلمانان واندیشمندان غرب پرداخته شده است.

در قرآن با واژگانی روبرو می‌شویم که برای دسترسی به معنای آنها نیازمند تلاش بیشتر می‌باشیم که ‌از آنها به غریب القرآن یاد می‌شود؛ غریب القرآن از مهمترین شاخه‌های علم مفردات و یکی از آثار در این زمینه مسائل نافع بن ازرق از ابن عباس می‌باشد.این پرسش و پاسخ‌ها، به سبب جایگاه بالای ابن عباس، مورد توجه محققین قرار می‌گیرد؛ اما کمتر کسی به نقد و بررسی این پاسخ‌ها پرداخته‌است.با توجه به ‌اینکه فقط کلام پیامبر و معصوم حجیت دارد و جایگاه بالای علمی، سبب حجیت مطلق نمی باشد ، پس نقد و بررسی علمی ‌بر این مجموعه می‌تواند برای محققین مفید فایده باشد.لذا در این پژوهش40 واژه قرآنی، با مراجعه به حدود 60 منبع لغوی، تفسیری و علوم قرآنی بررسی و با پاسخ ابن عباس در مقابل پرسش نافع بن الازرق ، مقایسه و مورد نقد و بررسی قرار گرفته ‌است؛ که در مجموع می‌توان پاسخ‌های ابن عباس را به چند دسته تقسیم کرد: پاسخهایی که با دیدگاه لغویون و مفسرین کاملا هماهنگ است و پاسخهایی که به ظاهر مشابه نیستند اما با کمی تامل می توان فهمید که در واقع این معانی در راستای یکدیگر بوده و عمدتا از آثار و نتایج آن معنای اولیه هستند.

در قرآن با واژگانی روبرو می‌شویم که برای دسترسی به معنای آنها نیازمند غور و تلاش بیشتر می‌باشیم که ‌از آنها به غریب القرآن یاد می‌شود؛ غریب القرآن از مهمترین شاخه‌های علم مفردات است و از جمله مهمترین آثار در این زمینه می توان به مسائل نافع بن ازرق از ابن عباس اشاره کرد.این پرسش و پاسخ‌ها، به سبب جایگاه بالای ابن عباس، مورد توجه محققین قرار می‌گیرد؛ و کمتر کسی به نقد و بررسی این پاسخ‌ها پرداخته‌است.با توجه به ‌اینکه فقط کلام پیامبر و معصوم حجیت دارد و جایگاه بالای علمی، حجیت آور نیست، پس نه تنها بر نقد و بررسی علمی این مجموعه اشکالی وارد نیست بلکه این بررسی می‌تواند برای محققین مفید فایده باشد.در این تحقیق 50 واژه قرآنی، با مراجعه به حدود 50 منبع لغوی و تفسیری، بررسی و با پاسخ ابن عباس در پرسش از معنای این واژگان که توسط نافع بن الازرق صورت گرفته، مقایسه و نقد گردیده‌است.