جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قاعده الواحد یکی از مهمترین قواعد فلسفی در فلسفه اسلامی است که در توضیح نحوه صدور موجودات بکار گرفته شده است. ابن سینا از طرفی قائل به قاعده الواحد است و از طرف دیگر معتقد به حقایق مستقل و متکثر، و وجود این کثرات را از طریق جهات و اعتباراتی که در عقل اول بر میشمرد، توجیه مینماید. کسانی همچون غزالی، ابن رشد، فخررازی و ... معتقدند که این جهات و اعتبارات برای توجیه نحوه صدور کافی نبوده و نظریه صدور منجر به نقض قاعده الواحد میگردد. در مقابل، افرادی همچون خواجه نصیرالدین طوسی و ملاصدرا بدفاع از این قاعده پرداخته اند. در این نوشتار برآنیم تا با بررسی آراء منتقدان و مدافعان این قاعده، به بررسی و بیان مبانی و انگیزه های هریک بپردازیم و نیز بدنبال یافتن پاسخ این سؤال هستیم که آیا میتوان از طرفی معتقد به قاعده الواحد بود و از طرف دیگر، صدور کثرات مستقل از علت واحد بماهو واحد را توجیه نمود.

این رساله نوعی فرهنگ موضوعی درباره مطالب عرفانی مطرح شده در کشف الاسرار به شمار می رود و مطالب آن در سه بخش با این عناوین آمده است: بخش اول، خدا؛ بخش دوم، جهان؛ بخش سوم، انسان: حالات، مقامات، عوامل، موانع و...در تحقیق حاضر این اقدامات صورت گرفته است: اعراب گذاری و ترجمه اقوال و حکایات عربی موجود در نوبت سوم کشف الاسرار، کشف و شناخت منابع و مآخذ اقوال و حکایت های مذکور در کشف الاسرار، بررسی امکان تأثیرگذاری این کتاب بر آثار پس از خود، دسته بندی و طبقه بندی اقوال و احوال صوفیه حول موضوعات گوناگون نقد و بررسی آن مطالب با تکیه و تأکید بر کشف الاسرار.

هدف پژوهش این است که : وضعیت اندیشه پلورالیسم دینی در ایران معاصر مشخص شود و نظریات مخالفان و موافقان جمع آوری و تحلیل شود. در این پایان نامه گفتار صاحب نظران مدون تلخیص شده و پس از تحلیل و نقد به صورت پایان نامه تالیف شده است. نتیجه کلی جهان ادیان جهان گستردگی و تکثر است ، تفاوت ها و شباهت هایی میان ادیان و مذاهب جهان وجود دارد و نظریه انحصار گرایی و شمول گرایی در دین طبق محتویات این تحقیق خدشه دار می باشند و فعلا مالوف ترین نظریه ای که می توان برای تبیین تکثر گرایان در نظر گرفت « پلورالیسم دینی » می باشد

این پایان نامه پژوهشی است درباره مهم ترین دیدگاه های خاورشناسان درزمینه منابع قرآن و پاسخ به شبهات آنان و مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل است. در مقدمه تاریخچه خاورشناسی آمده است و فصول اول تا پنجم به بررسی دیدگاه های خاورشناسان و پاسخ به شبهات آنان مبنی بر غیروحیانی بودن قرآن و مقتبس بودن آن از منابع پیشین اختصاص دارد.

بر مبنای تعریف (یا تحلیل) سه جزیی معرفت، باور به یک گزاره آن‌گاه معرفت است که آن باور، صادق و موجه(مدلل) باشد. در باب توجیه نظریه­ های گوناگونی ارائه شده است که”تلائم­ گروی“ یکی از آن­هاست. بر اساس این نظریه، توجیه هر باور مبتنی بر نوعی ارتباط دو­سویه­ با باورهای دیگر است. شبکه تارهای عنکبوت مدلی مناسب برای این نظریه است: ارتباط دو سویه باورهای موجه آدمی با یکدیگر، مانند ارتباط دو سویه­ ی نقاط تقاطع تارها با یکدیگر، در شبکه تارهای یک عنکبوت است. تلائم ­گروان در باب چیستی ارتباط یادشده، تاکنون، چهار نظریه ارائه کرده‌اند: ”استلزام ضروری“، ”سازگاری“، ”تبیین“ و ”مغلوب یا خنثی­سازی“. در نوشته حاضر ضمن بررسی نظریه­ های چهارگانه ناکافی بودن آن‌ها را برای توجیه نشان می­ دهیم.

مبنای تفکر غرب مدرن, اومانیسم یا انسان محوری است. اومانیسم واژه ای است که معمولا" درباره فلسفه های برجسته, ادبیات و اندیشه بعد از دوره ی رنسانس یعنی از اواخر قرن 14 به کار می رود. رنسانس به معنای تجدید حیات است و چیزی که در آن دوران حیات دوباره یافت, هنر و فرهنگ باستانی بود که بعد از قرن ها فراموشی و میرایی, با محوریت انسان و تفکر اومانیستی از نو جان گرفت و زنده شد. اومانیست ها تاریخ فرهنگ یونانی را تاریخ وقوف به ارزش حیثیت انسان و استقلال فرد انسانی و قائل شدن غایتی خاص و ارج بیکران برای روح هر فرد انسانی می دانند. آن ها بر آموزش و تربیت انسان ها تاکید زیادی داشتند و معتقدند راه رسیدن به آن عصر تنها از مجرای فرهنگ و ادبیات کلاسیک امکان پذیر است. البته باید در نظر داشت که اومانیسم دامنه معنایی گسترده ای دارد به طوری که انباشت و تنازع معانی پدید آمده در این عرصه به شدت تاثیر گذار و مجادله برانگیز بوده است. لکن, اومانیسم در کلی ترین مفهم بر اندیشه یا کوششی اطلاق می شود که مرکز توجه آن به انسان یا شئون انسانی باشد. چنین نگرشی در سیر تحول اندیشه بشری تاثیر بسازایی داشته است که از آثار و پیامدهای آن می توان به خردگرایی, طبیعت گرایی, آزادی خواهی, سکولاریسم و تساهل و تسامح اشاره کرد. در دنیای معاصر تمدن و تفکر غرب و مظاهر آن, چیزی نیست که از آن گریزی باشد. تفکر و تمدنی است پویا و جویا و گسترده که بر همه نقاط جهان امروز سایه افکنده است. از این رو شناخت آن و بررسی نقاط ضعف و قدرت آن ضروری می باشد. در این فرصت کوشیده ایم در حد بضاعت خود به نقد و بررسی نگرش اومانیستی بپردازیم برای این منظور از اندیشه استاد شهید مرتضی مطهری ( ره) بهره برده ایم

با آمدن آیین آسمانی و شریعت اسلام دیگر بشر به حدی از تکامل و بلوغ عقلانی رسیده بود که دیگر بیم تحریف گفته های پیامبرانه و تغییر در کتب آسمانی و خدشه دار شدن اصل نبوت،نمی رفت و بشر تا حد زیادی ارزش و منزلت وحی الهی را می شناخت. دیگر نیازی به تحدیدوحی و نبوت ها نبود. از این رو سلسلة نبوت در نقطه ای به نام محمدیه (صلوات الله علیه و آله)متوقف گشت. اما این به معنی بی نیازی نسل های آینده از آیین و شریعت الهی نبود، بلکه نیاز اوهمچنان باقی و آیین اسلامی می توانست تا ابد شریعتی جاودانه و فراگیر واقع شود. این مساله مورد پیدایش دیدگاه ها و رهیافت های مختلف شده، که برخی از ناحیة نیاز و برخی از ناحیة علت به این مهم پرداخته اند، که خود باعث دامنه دار شدن این بحث و چه بسا سبب شبهات گوناگونی دراین راستا شده است. روشن شدن فلسفه ختم نبوت و اثبات مسأله خاتمیت چه با رویکرد عقلی وچه نقلی، می تواند راه برخی شبهه افکنی ها را در این مسیر سد نماید و یا پاسخگوی برخی ساخته ها و شبهات در این زمینه شود. شبهاتی که از دو ناحیه مطرح گردیده اند، دسته ای ساخته وپرداخته فرق ضاله ای چون قادیانیه و بهائیت هستند که به منظور ایجاد تفرقه و چند دستگی، به دنبال اطاعت از عاملان اصلی این بازی دست به ایجاد فرق و مذهب های ساختگی زده و از هیچ گونه ادعایی فرو گذار نکردند و تا مرز ادعای نبوت و در نهایت الوهیت هم پیش رفته اند. مهمترین مشکل این گروه آیات و روایاتی بود که در زمینة خاتمیت وجود داشت، که این افراد به راحتی باتغییر و تحریف و مغالطه گری این دلایل نقلی را به نفع خود تفسیر به رأی نمودند، که مهمترین آن، آیة ‎40 سورة احزاب می باشد. اما دسته دیگر شبهات از ناحیه برخی روشنفکران مسلمان مطرح شده، که در صورت ظاهر شبهه نبوده، بلکه فقط تفسیری خاص از مسأله ختم نبوت بوده است و طرح آنها موجب نقد و بررسی های مختلف شده است. اینکه فلسفة اصلی ختم نبوت رشد عقلی و علمی بشر باشد و دیگر به تجدید نبوت و آموزه های وحیانی نیازی نباشد و امثال این عبارت پردازی ها، که در واقع سبب ختم دین و دیانت و بی نیازی کامل بشر از آموزه های الهی و وحیانی می گردد. و یا مفتوح بودن باب وحی بر همگان و به عبارت دیگر تجارب دینی فراگیر که سبب لوازم و اشکالات مختلفی چون الهی نبودن کتب آسمانی، وحیانی نبودن آموزه های دینی و... می شود. و امثال این تفاسیر که سبب خدشه دار شدن مسأله خاتمیت می گردد.

یکی از براهین با اهمیت و عمیق اثبات وجود خدا برهان کیهان شناختی است. به همین لحاظ دراین مقال به مباحث گونه گون پیرامون این سنخ از برهان می پردازیم. در ابتدا این برهان را در پهندشت تاریخ می بررسیم و سیر تاریخی و چگونگی تدوین و نضج آن را از نظر می گذرانیم. از افلاطون تا دهه های معاصر در برگیرنده این پیشینه سیر تاریخی می باشد. سپس سه روایت مشهور و مهم این برهان را تبیین و تدقیق خواهیم کرد. این قول متکی بر نظر کرایگ است که برهان کیهان شناختی را در سه روایت عمده: کلامی کیهان شناختی، برهان وجوب و امکان و برهان مبتنی بر اصل جهت کافی می داند. سپس بر اساس معتبرترین براهین مربوطه هر یک از روایت های فوق الذکر را تشریح و توضیح می دهیم. و آنگاه ایرادات و اشکالات بنیادین و اساسی را که بر پیکره هر یک از براهین و مقدمات آنها از جانب منتقدین وارد آمده، ابتدا بیان و سپس به بررسی و ارزیابی این انتقادات وارد آمده می پردازیم. البته در این راه سه مفهوم عمده از هر برهان را گزینش و مباحث را پیرامون آن مفاهیم مطرح می کنیم: مفاهیم علیت، وجوه و جهت کافی این سه مفهوم اصلی و اساسی هستند.

برای بررسی نقد عقل دکارتی در آثار فوکو و لیوتار، ابتدا اندیشه دکارت به عنوان پدر فلسفه مدرن و واضع مدرنیته مورد بررسی قرارگرفته است. ویژگی عقل دکارتی، عدم وابستگی به عقلی ماوراء طبیعی است و نتیجه آن استقلالی است که انسان مدرن به دست می آورد و سوبژکتیویسم پدید می آید. تفکر مدرنیته در اندیشه کانت و هگل پی گیری شده و در انتهای بخش اول، نیچه و هیدگر دو منتقد اندیشه مدرن که عقل باوری را مورد نقد قرار داده اند و راه را بر تفکر پست مدرن گشوده اند، مورد بررسی قرار گرفته اند. در بخش های دوم و سوم اندیشه فوکو مورد بررسی قرار گرفته است. محور اصلی فکر فوکو عبارت است از مفهوم قدرت و ارتباط آن با حقیقت ، سوژه، دانش ، سلطه و رهایی. فوکو در پژوهش های خود از دو روش دیرینه شناسی و تبارشناسی استفاده نموده است . هدف دیرینه شناسی تحقیق در باره شرایطی است که در آن سوژه ای (مثلاً دیوانه یا بیمار) به عنوان موضوع شناخت ظاهر می گردد. کاردیرینه شناس توصیف قواعد حاکم بر کردارهای گفتمانی است. فوکو در آثار دیرینه شناسی تاثیر عقلانیت های خاص را در پیدایش علومی از قبیل پزشکی، روان پزشکی و علوم انسانی مورد توجه قرارداده است