جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين پاياننامه مناسك حج بعنوان تبلور مراحل زندگى حضرت ابراهيم (ع) از آغاز مبارزه با بتپرستان و نفى شرك و اثبات توحيد تا نيل به مقام رفيع امامت دانسته شدهاست.

---

---

---

‫در اين پژوهش، معيار برخورد با اقلّيت‌هاي ديني ساکن در جامعه اسلامي، تجزيه و تحليل فقهي گرديده و سخنان فقيهان اماميه در زمينه معاشرت با آنان، وظايف حکومت اسلامي در قبال آن ها و وظايف آنان در برابر حکومت اسلامي تشريح مي‌شود. نوشتار حاضر در دو باب تنظيم شده است. نويسنده در باب اوّل ضمن طرح مباحث مقدّماتي همچون: بررسي مفهوم لغوي و اصطلاحي اسلام، مسلمان، کافر، کافر حربي، کافر ذمّي، کافر کتابي، اهل کتاب، مجوس و صابئه، تاريخچه حضور اقلّيّت هاي ديني و مذهبي در جامعه اسلامي و مفهوم دارالکفر و دارالاسلام را از دريچه موضوع بحث بيان مي‌کند. در باب دوم حکم فقهي اقلّيات ديني، شرايط حضور و زندگي آنان در جامعه اسلامي، احکام مربوط به اهل جزيه و شرايط پرداخت و دريافت آن، تعداد جزيه به حسب شرايط و اوضاع جامعه اسلامي، مُسقِطات جزيه، دادن امنيت به کفّار کتابي و اهل جزيه، امنيت شغلي، دادن تابعيت به آنان، انجام آزادانه مراسم ديني خويش، حفظ جان و مال آنان توسّط حکومت اسلامي و امکان اشتغال و توليد اقتصادي بررسي شده است. در ادامه، احکام وضعي و تکليفي حضور اقلّيت‌هاي ديني در کشور اسلامي، احکام مربوط به طهارت و نجاست و ساير احکام اجتماعي آنان را مي‌خوانيم. نويسنده در اين زمينه همزيستي مسالمت آميز با اقلّيت‌هاي ديني، برخورد اسلامي با آنان، برخورداري آن ها از همه حقوق مدني و شهروندي، مسؤوليت‌هاي اخلاقي و اجتماعي حاکم اسلامي در قبال آنان، احکام اقتصادي مربوط به اقلّيت‌هاي ديني در جامعه اسلامي، احکام مربوط به مجازات آن ها اعمّ از اجراي حد، تعزيز، جرايم مالي و اخلاقي را از منظري فقهي بررسي مي‌کند.

‫لعن يکي از واژه‌هاي مصطلح در بين مردم مي‌باشد که به‌معناي نفرت، راندن و دشنام مي‌باشد؛ در قرآن کريم در چهل و يک مورد از اين واژه، در اوزان و اشکال متعدد استفاده شده است که بيشتر براي کفر و ارتداد، شرک و نفاق، گناه و تجاوز، فساد، قتل عمد، ظلم، دروغ و کتمان حقايق به کار برده شده است. از معصومين( نيز روايات متعددي به ما رسيده است که در مورد برخي از افراد از جمله کساني که کتاب الهي را دگرگون مي‌کنند، و يا بر خدا دروغ و تهمت مي‌زنند، و يا حرام الهي را حلال مي شمرند، و گناه کبيره انجام مي‌دهند، لعن صورت گرفته است. در اديان گذشته نيز به طور غيرمستقيم سنت لعن گزارش شده است. حتي صحابه پيامبر( نيز در مواردي به لعن يکديگر مي‌پرداختند. شيعيان از نظر فقهي، مسأله لعن و بيزاري جستن از دشمنان خدا و اولياي الهي را از اصول اعتقادي مسلمانان شمرده‌اند، و در همين راستا، برترين نشانه تبرّي از دشمنان خدا را لعن دانسته‌اند. لعن و بيزاري جستن از دشمنان و بدکاران و ستمگران، ريشه در عقل و فطرت آدمي دارد، و عالي‌ترين نماد تبرّي، لعنت مي‌باشد که نوعي مبارزه با ستمگران و ابراز شناسايي حق و باطل نيز محسوب مي‌شود. خداوند نيز در قرآن کريم، شيطان، فرعون و فرعونيان، بلعم باعورا، قاتل مؤمن و ستمکاران، شجره ملعونه بني‌اميه و اذيت کنندگان پيامبر( را لعن کرده است. گفتني است که بر اساس روايات متعبر، يکي از مصاديق آزار و اذيت پيامبر اسلام(، نسبت ناروا دادن به آن حضرت، و آزردن پاره تن او، حضرت فاطمه( مي‌باشد.

‫اين پايان نامه از منظري فقهي به نافذ بودن و مشروعيت اجازه در مطلق تصرّفات و معاملات، اعم از عقود، ايقاعات و شرايط آن پرداخته، واحکام فقهي فضولي بودن معاملات و تصرّفات و ضابطه کلّي آن را بررسي کرده است. نويسنده با تمسّک به آيات، روايات و ساير ادلّه فقهي و ديدگاه هاي فقهاي اماميه به بررسي صحّت و سقم عقود مختلف پرداخته و اختلاف نظر آنان در ميزان نافذ و مؤثّر بودن اجازه در عقود فضولي را منعکس ساخته است. وي ضمن بررسي معاني مختلف اجازه در فقه به تبيين اين مسأله همّت گمارده است. در فصل اوّل به بيان حقيقت اجازه و معناي لغوي و اصطلاح فقهي آن اختصاص دارد و نگارنده با بيان مشروعيت اجازه وادلّه مشروعيت و نفوذ اجازه در فقه اماميه، ادله قائلين به بطلان معاملات فضولي که در آن اجازه مالک اصلي را شرط مي‌دانند، نقل و نقد مي‌کند. در فصل دوم ارکان اجازه را بيان، و نافذ بودن اجازه در عقود و ايقاعات را بررسيده است. شروط اجازه در معاملات، اجازه در افعال معاملات، شروط صيغه و عقد در معاملات فضولي و شرايط مُجيز و مُجاز به عنوان ارکان اصلي اجازه از ديگر مباحث فصل دوم محسوب مي‌شود. در فصل سوم آثار اجازه در فقه اماميه کاوش گرديده و اين که اجازه مُجيز به مجاز له جنبه کاشفيت دارد يا ناقليت، تجزيه و تحليل فقهي شده و ديدگاه‌هاي برخي فقهاي اماميه در اين باره مطرح گرديده است. در فصل چهارم به مواردي از اجازه اشاره شده که طبق سخن بعضي فقيهان اماميه نياز به اجازه مالک در معامله نيست، بلکه کشف رضاي او براي انعقاد عقد کفايت مي‌کند. در بخش ديگري از نوشتار نگارنده به معاني ديگري از اجازه و مصاديق آن در معاملات و تصرّفات در مال غير اشاره کرده و احکام فقهي اجازه در تصرّفات مُفلس، رهن، مملوک(عبد)، صَبي(کودک)، مجنون و سفيه، وارث و... را از منظر فقهاي اماميه وارسيده است. توضيح ابعاد فقهي اجازه به معناي اِذن يا نَصب، تأييد يا تجويز و تسويخ، تجويز شارع و ديدگاه فقهاي اماميه در اين زمينه، از مباحث پاياني پژوهش را تشکيل مي‌دهد.

---

‫تبيين عرفان حقيقي با تکيه بر انديشه‌هاي مرحوم ملکي تبريزي (متوفاي 1343 هـ. ق)، مسأله پژوهش حاضر است که با روش توصيفي تحليلي صورت گرفته است. عرفان، که به دو شاخه نظري و عملي تقسيم مي‌گردد، به اموري همچون شناخت اسماء و صفات و مظاهر خدا، معرفت احوال مبدأ و معاد، معرفت حقايق عالم و معرفت سلوک و مجاهدت مي‌پردازد. از نظر مرحوم ملکي تبريزي، تحصيل معرفت نسبت به خدا، علت غايي آفرينش است، وي عوالم انساني را به سه عالم تقسيم مي‌کند: عالم حس انساني که شامل ماده و صورت است؛ عالم مثال که صورت‌هاي آن عاري از ماده است؛ و عالم عقل که حقيقت و نفس آدمي در آن عالم نه ماده دارد و نه صورت. درباره معاد نيز وي معتقد به معاد جسماني است، البته جسمي که توأم با روح است. ايشان همچنين انسان را نمونه کوچکي از کل عالم آفرينش مي‌داند و با استناد به روايات، معتقد است که در صورت آدمي، بالقوه همه آن‌چه در عالم محسوسات وجود دارد به وديعه نهاده شده است. پس انسان مي‌تواند با تدبر درنفس خويش، به اسرار عالم دست يابد. انسان اين اختيار را دارد که با کمک شرع و عقل، راه سعادت يا شقاوت را بپيمايد. اما انسان کامل که خود را مسافر راه حق مي‌بيند، و شوق لقاي خدا را دارد، به دنيا دل نمي‌بندد و طالب خودآگاهي است. انسان کامل به حقيقت توحيد رسيده است. مصداق کامل چنين ويژگي‌هايي، اهل‌بيت(ع) هستند. درباره آداب سلوک عرفاني، مرحوم ملکي تبريزي، به تبعيت از ساير عرفا و با توجه ويژه، دستورات و اعمال دقيقي را ارائه نموده است. اولين گام سالک الي الله، تفکر است و پس از آن، يقظه، عزم، توبه، مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه قرار دارد. و در مقابل، پرخوري، پرحرفي، دوستي دنيا، رياکاري، حسد، کينه، و خشم نيز از موانع سير و سلوک است.

---