جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله برگرفته از دو سخنرانی از فیلسوف و متفکر بزرگ اسلامی شهید محمد باقر صدر است که دو مسئله تفسیر موضوعی و تفسیر ترتیبی قرآن را مورد بررسی قرار می دهد و به تفاوت آن دو و مزایای تفسیر موضوعی می پردازد. در این مقاله از مسئله مهم پیوند قرآن با حیات اجتماعی بشر به واسطه تفسیر موضوعی سخن گفته می شود.

جرج جرداق در سال ۲۰۰۱ میلادی در مرقد حضرت زینب، سخنانی درباره امام علی ایراد کرد که چکیده‌ای از مباحث کتاب‌هایش و هسته اصلی آرا و نظراتش درباره آن شخصیت نورانی است. از نگاه جرج جرداق، مبانی عدالت اجتماعی، دموکراسی و دولت رفاه و دیگر نظریه‌های مدرن اداره دولت، در میان سخنان امام علی موج می‌زند و متأسفانه هیچ‌گاه در شرق به آن اهمیت داده نشده است. متن این سخنرانی به شرح زیر است.

این گفتار، به نقد و بررسى قسمت‌هایى از بخش سوم کتاب «مکتب در فرآیند تکامل» نوشته دکتر سید حسین مدرسى طباطبایى مى‌پردازد. محورهاى اصلى بحث چنین است: نقدهایى بر نوع برداشت نویسنده کتاب از بحث غیبت حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، حدیث دوازده خلیفه و امام، استناد به پاره‌اى از رویدادهاى جزئى و تعمیم آن به عنوان نظریه اکثریت جامعه شیعى. اشاره در شماره‌هاى 18، 19 و 21 و 24 اشاره شد که این گفتار، گزارشى ملخّص است از جلسات نقد و بررسى کتاب «مکتب در فرآیند تکامل» (نوشته دکتر سید حسین مدرسى طباطبایى، تهران: کویر، 1387) که توسط استاد محقق جناب حسن طارمى بیان شده است. پیش از این، نقد و بررسى پیشگفتار، بخش اوّل و پاره‌اى از بخش دوم و سوم کتاب، گزارش شد. اینک پاره‌اى دیگر از بخش سوم کتاب، گزارش مى‌شود. همواره امید مى‌بریم که روحیه نقّادى بى‌طرف و سازنده در فضاى علمى گسترش یابد و بتوانیم با نشر این گفتار، نقشى در این گسترش داشته باشیم. با چنین امیدى خوانندگان فرهیخته را به ژرف‌نگرى در این نوشتار فرامى‌خوانیم.

کتاب «ده گفتار» تالیف مرتضی مطهری، مجموعا ده سخنرانی یا مقاله است که در طول سال‌ های 1339 و 1341 هجری شمسی ایراد شده و یا نگارش یافته است. از گفتار اول تا گفتار هفتم سخنرانی‌ هایی است که در فاصله مهر ماه 1339 تا مهر ماه 1341 در محفلی ماهانه در تهران، که هر ماه یک نوبت در منزلی در سه راه ژاله با شرکت چند صد نفر از طبقات مختلف تشکیل می‌ شد، ایراد شده است. گفتار اول و دوم به موضوع «تقوا» اختصاص دارد. استاد مطهری در این دو گفتار با استناد به آیات و روایات به شرح معنای صحیح تقوا می پردازد. استاد مطهری در گفتار سوم به موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» می پردازد. وی پس از اشاره به شرایط و احکام فقهی اجرای امر به معروف و نهی از منکر، تاریخچه ای از مبانی شکل گیری نهاد حِسبه و نحوه عملکرد آن را بیان می کند. در گفتار چهارم به مناسبت رحلت آیت الله بروجردی (ره) مرجع تقلید وقت، موضوع اجتهاد محور سخنرانی قرار گرفته است. استاد در این سخنرانی به تبیین مفهوم اجتهاد می پردازد و شرح مختصری در مورد اقسام مشروع و ممنوع آن ارائه می دهد. گفتار بعدی با عنوان احیاء فکر دینی یکی از مهم ترین سخنرانی های استاد مطهری در زمینه آسیب شناسی جامعه دینی محسوب می شود. «فریضه علم» موضوع محوری گفتار بعدی است. استاد مطهری در گفتار هفتم، با موضوع «رهبری نسل جوان» به مسئولیت هر نسل برای هدایت نسل بعدی اشاره می کند. شهید مطهری در دو گفتار هشتم و نهم به معرفی «خطابه و منبر» می پردازد. شهید مطهری در مقاله مشکل اساسی در سازمان روحانیت، ضمن اشاره به جایگاه مهم سازمان روحانیت و برخی امتیازات آن بر وجود پاره ای نواقص و ضرورت اصلاح آن تأکید می ورزد. در ارزیابی کلی از این اثر می توان گفت که موضوع «آسیب شناسی دینی» حلقه وصل و نقطه مشترک مباحث کتاب است.