جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫نيمه نخست قرن دوم هجري، بستر مناسبي بود که رخدادهاي بزرگي را در برگرفت و توجه مردم آن روزگار را به خود جلب کرد. با سقوط امويان و آغاز سلسله عباسيان، برگ جديدي در تاريخ اسلام رقم خورد که نقش تشيع در جهتدهي اين جريانهاي تاريخي غير قابل انکار است و تشيع با تنوع فرقهاي خود، نقش محوري را در آن ايفا کرده است. در اين ميان جنبشهاي گروهي از شيعيان، دولت عباسي را به چالش کشيد؛ به طوري که گاهي همين جنبشها براي عباسيان مسئله اصلي بود. از آغاز سلسله عباسيان تا سال 260 هجري، امامان معصوم نيز در بين مردم حضور داشتند و ديدگاه ايشان نسبت به جريانهاي آن زمان به ويژه جريانهاي شيعي، از اهميت بسزايي برخوردار است؛ زيرا از يک سو، از اين رهگذر ميتوان درست بودن روشها و جريانها را بازشناخت و از سوي ديگر، بررسي جنبشها و ديدگاه ائمه در برابر آنها، ميتواند کمک زيادي به شناخت تاريخ تشيع و تاريخ عباسيان و حوادث اين دوره کند. بر اين اساس، اين تحقيق در نه فصل مهمترين جنبشهاي شيعي در زمان عباسيان و ديدگاه امامان در برابر آنها را بررسي کرده است. ميتوان گفت که جنبشهاي شيعي در بين سالهاي 132 تا 260 قمري نتوانستند اهداف مورد نظر خود را به دست آورند؛ اهدافي چون براندازي دولت عباسيان و برپايي دولت شيعي بر اساس کتاب و سنت. در مواردي هم که موفق به تشکيل دولت شدند، تمامي اين دولتها در مناطق محدود و دوردست بودند که در آغاز پيشرفت خوبي داشتند و کارهاي ارزندهاي انجام دادند؛ اما به مرور زمان رو به افول گذاشته و به دست فرزندان همان مردمي که آنها را به وجود آورده بودند، نابود شدند. اين جنبشها نه تنها از پشتوانه فکري اصيل ائمه برخوردار نبودند، بلکه موجب شکسته شدن قداست امامت نيز شدند؛ زيرا هرکس که در برابر عباسيان شمشير ميکشيد، امام خوانده ميشد و اين، از نقاط ضعف ايشان بود. اين جنبشها تحت تأثير عواطف و احساسات رخ ميداد؛ از اين رو به نتايج و پيامدها توجه نميشد.