جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شاه داعی شیرازی یکی از شاعران عارف قرن نهم هجری، از شاگردان شاه نعمت‌الله ولی و از مبلّغان اندیشه-های عرفانی ابن‌عربی است که آثار متعدّدی به نظم و نثر از وی باقی مانده‌است. مثنوی «مشاهد» اوّلین مثنوی ازمثنوی‌های شش‌گانه‌ی وی است. این مثنوی از هفت مشهد تشکیل یافته که عبارتند از: طلب، تجرید، ذوق، کشف، معرفت، حقیقت و توحید. با توجّه به این‌که این اثر عرفانی تاکنون آن‌گونه که شایسته است، مورد مطالعه قرار نگرفته است، در این پژوهش اندیشه‌های عرفانی شاه داعی شیرازی در مثنوی یاد شده، با بهره‌گیری از روش تحلیلی - توصیفی مطالعه شده‌است. به این منظور ابتدا اصطلاحات عرفانی این مثنوی استخراج و با امّهات کتب صوفیّه و عرفای سنّت اوّل عرفانی مقایسه و تطبیق داده شد. سپس بازتاب اندیشه-های عرفانی ابن عربی و عارفان سنّت دوم عرفانی در مطالعه‌ی اصطلاحات عرفانی این مثنوی مطمح نظر قرار گرفت. حاصل این مطالعه و مقایسه و تطبیق بیانگر این نکته است که: 1. طرز تلقّی شاه داعی در بیان برخی از اصطلاحات عرفانی، با عرفای سنّت اوّل عرفانی مشابه هست. 2. شاه داعی در بیان مضامین عرفانی، مطابق با مشرب فکری خو و متأثر از اندیشه‌های ابن عربی به بیان مضامین عرفانی پرداخته است. 3. هرچند که میان سنّت اوّل و دوم عرفانی، یا به تعبیر برخی از صاحب‌نظرانِ معاصر، میان دو رویکرد عملی و نظری، در مثنوی مشاهد نمی‌توان خطّ و مرزبندی مشخّصی را معیّن کرد؛ امّا رویکرد هستی‌شناسانه شاه داعی، بیش از رویکرد معرفت‌شناسانه‌ در این اثر بازتاب پیدا کرده است و انتخاب عنوان «مشاهد» برای این مثنوی گویای تأکید شاعر برشهود و رویکرد هستی‌شناسی وی است.

بکت یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان قرن بیستم بود. گرچه نشانه‌های فلسفی‌ی فراوانی در کار او وجود دارد، با این وجود پافشاری می‌کند که او یک فیلسوف نیست. اینجا من رابطه‌ی پیچیده‌ی او با معرفت‌شناسی، عقل‌گرایی و تجربه‌گرایی را شرح می‌دهم. همچون دکارت، بکت می‌کوشد به قطعیت دست یابد. ولی از به دست آوردنش، عاجز است. همچون بارکلی، اشیا را به واسطه‌ی استفاده از حواسش ادراک می‌نماید. وهمچون هیوم، خود او، چیزی نیست به جز مجموعه‌یی از تجربیات و ادراکات. او جهان و ادراکاتش را توصیف می‌کند اما نمی‌تواند آن را تحلیل نماید. این انفصال از جهان واقعی، بنیان ادبیات بکت است. شکست قوه‌ی فاهمه، خود را در زبان شاعرانه و تغزلی وی نشان می‌دهد. ما انعکاس جهانی ویران را در آینه‌ی ذهنی ویران می‌بینیم. این شکست در حد فلسفه نمی‌ماند و زندگی و هنر بکت را می‌سازد.

با توجه به اهمیت درس ریاضی و وضعیت ایران در ارزیابی های بین المللی، ‌ایجاد تحول درشیوه های یاددهی- یادگیری این درس ضروری است. نظریه سازنده گرایی یکی از نظریات مطرح در زمینه آموزش و یادگیری ریاضیات و علوم است که در 30 سال اخیر در جهان مورد توجه بوده است و چند سالی است که در ایران نیز مطرح شده است. مهم ترین شعار سازنده گرایان این است که «معنی توسط خود فرد به صورت فعالانه ساخته می شود». برای درک بهتر یک نظریه، آگاهی از مبانی فلسفی آن ضروری است. لذا نگارنده در این پژوهش مبانی فلسفی نظریه سازنده گرایی را در سه حوزه هستی شناسی،‌ معرفت شناسی و ارزش شناسی بررسی نموده است. در ادامه با توجه به مبانی و بر اساس دیدگاه های برنامه درسی که توسط میلر مطرح شده است، دلالت های این نظریه در آموزش ریاضی تبیین شده است. از جمله اهداف تربیتی،‌ تلقی نسبت به یادگیرنده، نسبت به فرایند یادگیری و آموزش،‌ محیط یادگیری،‌ تلقی نسبت به معلم و ارزشیابی بررسی شده اند. در پایان نیز انتقاداتی در دو حوزه فلسفی و تربیتی بر این نظریه طرح و بررسی شده است و پیشنهاداتی برای پژوهش های آینده ارائه گشته است.