جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اللمعات العرشية، اثر ملامهدى نراقى، معروف به خاتم الحكماء از دانشمندان قرن داوزدهم است كه اين كتاب را پيرامون وجود و ماهيت و نفس و يك سرى مسائل فلسفى نوشته است. محتوای عمده کتاب درباره وجود و ماهیت می باشد و مطالب متنوع فلسفی درباره خداشناسی و صفات و اسماء الهی مطرح می شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نحوه علم الهی به وجود منبسط و سایر موجودات از نظر ملاصدرا و علامه طباطبایی

نویسنده:

محمد جعفر جامه بزرگی، محمد جعفر حیدری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علم الهی به جزئیات , اصالت وجود , فیض الهی , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , الواحد لایصدر الا عن الواحد , درباره علامه طباطبایی

کلیدواژه‌های فرعی :

وجود رابط , صدرائیان , وحدت شخصی وجود , قاعده بسیط الحقیقه , صادر نخست , فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , وحدت تشکیکی وجود , وحدت حقه ظلی , واجب تعالی (اسماء ذات) , نسبت وجود و ماهیت , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , اصل علّیت , وحدت مصداقی وجود و ماهیت , علم الهی به وجود منبسط , نقد علامه طباطبایی به صدرا در باب علم حصولی , نظر علامه طباطبایی درباره اصالت وجود , نظر علامه طباطبایی درباره اعتباری بودن ماهیت ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

مساله وجود منبسط از مهم ترین موضوعاتی است که فلاسفه اسلامی در تبیین نظام هستی شناسی خود به آن توجه ویژه ای داشته اند. ملاصدرا در پرتو اصول حکمت متعالیه مانند اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و اختصاص جعل به وجود و همینطور تقسیم وجود به رابط و مستقل، توانست تفسیری جدید از این مساله ارائه دهد. بر این اساس واحد صادر شده -که همان وجود منبسط امکانی است- واحدی بلا ماهیت است و از این رو نحوه علم الهی به وجود منبسط تبیین درستی خواهد داشت. از سوی دیگر، با توجه به اینکه از نظر ملاصدرا ماهیات در وجودات رابط به تبع وجود موجود است، علم الهی به ماهیات موجودات به تبع وجود آنها وبالعرض خواهد بود. این مقاله سعی دارد با نشان دان اشکالات دیدگاه ملاصدرا، با طرح مبانی علامه طباطبایی نشان دهد که ایشان با علم به این مشکل، با ارائه دیدگاهی جدید به حل این مساله و تبیین علم خداوند به موجودات مقید نائل آمده است. در این دیدگاه ماهیات شأن معرفت شناختی داشته و متعلق معرفت بشرای ا ند نه علم الهی و بنابراین علم الهی به وجودات مقید تعلق می گیرد و ماهیت جنبه ذهنی و مفهومی برای بشر خواهد داشت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 71 تا 86

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نارسایی نظریه ی وحدت تشکیکی وجود

نویسنده:

باقر حسین لو

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه فلسفه , فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , وحدت تشکیکی , وحدت تشکیکی وجود , اسفار اربعه: ملاصدرا , نارسایی نظریه ی وحدت تشکیکی وجود (فلسفه)

کلیدواژه‌های فرعی :

هستی شناسی اسلامی , تغیر , حرکت جوهری , هیولی , فعل ( مقوله ) , قوة ( لا انفعال ) , اعتباریت ماهیت , اصالت وجود , وحدت وجود , مرتبه احدیت , قاعده امکان اشرف(حکمت اشراق) , قاعدة امکان الاخس , اصالت ماهیت (فلسفه) , ناتوانی در تبیین تشکیک انواع (فلسفه) , ناتوانی در تبیین تشکیک عرضی (فلسفه) , ناتوانی در تبیین مطلقیت ذات حق تبارک و تعالی (فلسفه) , ناتوانی در تبیین همه صفات کمالی وجودی در تمام مراتب وجود (فلسفه) , ناتوانی در تبیین تقسیم وجود به ثابت و سیال (فلسفه) ,

چکیده :

مطابق اصول و مبانی نظریه ی وحدت تشکیکی وجود، چون در این نظریه، وجود امری اصیلِ حقیقی است و در این وجودِ اصیلِ حقیقی، تشکیک راه دارد، سلسله مراتبی از وجودها (موجودات)، تحقق دارند که وجودِ آنها، همگی اصیل و حقیقی است. با توجه به این مطلب، سؤال اساسی آن است که این نظریه با چه نارسایی های روبرو است؟ آیا بر بنیاد اصول نظریه ی وحدت تشکیکی وجود؛ می توان این نارسایی ها را برطرف کرد؟ از آنجا که این دستگاه فلسفی در تبیینِ تشکیک انواع، تشکیک عرضی، مطلقیت ذات حق تبارک و تعالی، اتصافِ تمامی مراتب وجود به اوصاف کمالی وجودی و تقسیم وجود به ثابت و سیال، ناتوان است؛ با نارسایی هایی روبرواست که این نظریه را دچار چالش، کرده است. البته، نارسایی های نظریه ی وحدت تشکیکی وجود، بر اساس اصول همان نظریه، تنها با تأویل و تبیین آن، به نظریه ی وحدت شخصی وجود، قابل رفع نیست. در نتیجه، با عدول از این نظریه، جایگزین کردنِ نظریه ی وحدت شخصی وجود، تبیین فلسفی آن، بازسازی مفاهیم فلسفی در پرتو این نظریه و طراحی دستگاه فلسفی نوین، می توان این نارسایی ها را برطرف نمود. شاید به این دلیل بوده که صدرا نیز در اواخر جلد دوم اسفار و کتاب ایقاظ النائمین، با عدول از نظریه ی وحدت تشکیکی، نظریه ی وحدت شخصیه ی وجود را وارد می سازد اما نتوانست، آن را کامل کند. بنابراین، این تحقیق می تواند، گامی کوچک در جهت آغاز این اقدام بزرگ باشد

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 11 تا 28

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آثار و نتايج اصالة الوجود از ديدگاه ملاصدرا

نویسنده:

‫محمدعلي عليرضايي

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، جامعة المصطفی العالمیة,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصالت وجود

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

‫از هر واقعيتي که در خارج موجود است، دو مفهوم در ذهن وجود دارد: مفهوم وجود و هستي و مفهوم ماهيت. از سويي شيء خارجي هم مصداق وجود است و هم مصداق ماهيت، و از سوي ديگر، در خارج يک چيز بيشتر وجود ندارد. حال بايد ديد که شيء واحد و عيني موجود در خارج، مصداق کدام يک از وجود و ماهيت است؟ در اصالت وجود ادعا اين است که شيء خارجي و عيني، مصداق وجود است و اين وجود است که بذاته موجود بوده و در اتصافش به آن، نيازمند چيزي خارج از ذات نيست و در مقابل ماهيت امري اعتباري است. تحقيق حاضر در سه فصل، آثار و نتايج اصالة الوجود را از ديدگاه ملاصدرا بررسي کرده است. ملاصدرا بر آن است که اثبات کند، وجود علاوه بر مفهوم ذهني، مصداق و واقعيت خارجي را نيز تشکيل ميدهد و ماهيت صرفاً امري اعتباري است که در ذهن نقش ميبندد و در خارج از ادراک ذهني، از خود نميتواند استقلال داشته باشد و اين وجود است که در خارج منشا اثر است. ملاصدرا براي اثبات ادعاي خود دلايلي را ارائه کرده است. در اين نوشتار نويسنده نخست برخي ادله اثبات اصالت وجود ملاصدرا را بيان نموده و در برابر آن، ادله اثبات اصالت ماهيت را نقد نموده است. ملاصدرا در اثبات اصالت وجود بيان ميکند که واقعيت و حقيقت اشيا، عين وجود و موجوديت بوده و وجود، ملاک تحقق هرموجودي است و اگر وجود اصيل و ذاتي نباشد، در اين صورت چيزي نيست که بتواند ماهيت را تحقق بخشد؛ در نتيجه هيچ ماهيتي موجود نخواهد شد؛ چون ماهيت من حيث هي، نه موجود است و نه معدوم. در ادامه نويسنده آثار و نتايج اصالت وجود را بيان نموده است که در دو بخش الهيات به معناي اعم و الهيات به معناي اخص قرار ميگيرند. نتايج مربوط به بخش الهيات به معناي اعم عبارتاند از: تشکيک وجود، جعل، عليت، وجود بسيط داشتن، اتحاد عاقل و معقول و حرکت جوهري. نتايج مربوط به الهيات به معناي اخص عبارتاند از: اتحاد صفات خدا با ذات، علم خداوند به مخلوقات، فعل الهي و فيض الهي.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

احتجاج ایمانوئل کانت و مَکس بلک له نظریه اصالت وجود ملاصدرا

نویسنده:

میر سعید موسوی کریمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , اصالت ماهیت , اصالت وجود , وجود ممکن , این همانی (منطق) , ‌ کانت , اصالت وجود , وجود واقعی , مَکس بلک , معیار تشخص , مقایسه تطبیقی کانت و ملاصدرا

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

بسیاری از فلاسفه، کانت را بنیانگذار دیدگاهی دانسته اند که برمبنای آن، «وجود»، محمول واقعی نیست. مَکس بلک نیز از زمره فلاسفه» مشهور تحلیلی است که بیشترشان بر این باورند که «وجود» صرفاً میتواند سور قضایای جزئیه (وجودی) باشد، و لذا نقشی بعنوان محمول گزارهها ندارد. در نتیجه، وجود، قابل حمل به اشیاء و افراد نیست. بعبارت دیگر، وجود اصولاً نمیتواند به عنوان یکی از ویژگیهای اشخاص و اشیاء در نظر گرفته شود. اما این مقاله، در پیآنستکه در دو بخش اول و دوم خود نشان دهد که دو آزمایش فکری که این دو فیلسوف طراحی کرده اند، یکی درباره تمایز بین سزار واقعی و سزار ممکن (تمثیل کانت)، و دیگری فرض دو کُرة دقیقاً یکسان و در عین حال متمایز (تمثیل مَکس بلک)، میتوانند بعنوان دو برهان در راستای نظریة اصالت وجود صورتبندی شوند. این دو آزمایش فکری همچنین موید این دیدگاه ملاصدرا است که نظریة اصالت وجود بطور بدیهی صادق است، بگونهیی که این نظریه، هر چند بشکلی خام و ناخودآگاه، مرتکز ذهنی و پیش فرض هستی شناسانة فلاسفهیی است که دیدگاههای فلسفی آنها در ظاهر سازگاری چندانی با این نظریه ندارد. در بخش پایانی مقاله نیز باختصار به رابطة بین وجود و ماهیت برمبنای نظریة اصالت وجود، و پاسخ برخی اشکالات به آن، پرداخته خواهد شد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسي تأثير مباني صدرالمتألهين در حل اشكالات حركت جوهري

نویسنده:

محمدجواد نصر آزاداني، مهري چنگي آشتياني

نوع منبع :

نمایه مقاله

منابع دیجیتالی :

چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , حرکت جوهری , اصالت وجود

کلیدواژه‌های فرعی :

ماهیات , عالم ماده , حرکت قطعی , عوارض حرکت , لوازم حرکت , غایت حرکت , ماهیت حرکت , تشخص مادی , تشخص وجودی , حرکت , وحدت شخصی(عددی) , شبهه عدم بقای موضوع , قواعد حرکت , بقای موضوع (فلسفه) , سیلان وجود (فلسفه) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

اعتقاد به حرکت جوهري در عالم ماده، يکي از بنيادهاي فکري فلسفه صدرالمتألهين است. اثبات اين نظريه توسط او در قدم اول در گرو پاسخ به ادله استحاله حرکت جوهري است که عمدتاً خود مبتني بر برخي مباني مطروحه در حکمت متعاليه است. دو مبناي مهم تأثيرگذار در رفع اشکالات حرکت جوهري عبارت‌اند از وجودي شدن بحث حرکت در فلسفه صدرالمتألهين و اعتقاد به حرکت قطعيه توسط او. تحقيق پيش‌رو با توضيح اين دو مبنا، پاسخ دو اشکال برگرفته ازکلام ابن‌سينا را که عبارت‌اند از عدم بقاي موضوع و لزوم فعليت انواع نامتناهي در بين حاصرين، تبيين کرده است؛ چراکه با توجه به مباني فوق، مقوله در حين حرکت داراي يک فرد است، اما فردي ممتد و سيال به طول مدت زمان حرکت و حرکت نيز چيزي جز سيلان وجود همين فرد نيست؛ يعني فرايندي ممتد و متصل و سيال است و ازآنجاکه اتصال و پيوستگي از اموري است که ملاک وحدت شخصي هستند، حرکت خودبه‌خود يک فرايند واحد شخصي است و وحدت آن ذاتي و بي‌نياز از حافظ وحدت است، نه عرضي نيازمند حافظ وحدت. همچنين هرچند انواع ماهيت از مراحل مختلف وجود سيال از طريق بستن مرزهاي آن انتزاع مي‌شوند، اما وجود انواعِ بالفعل از ماهيات لازم نمي‌آيد؛ زيرا اصالت با وجود است و وجودِ واحدِ متصلِ تدريجي است که انواع ماهيات نامحدود بالقوه در آن حضور دارند و چون بالقوه هستند، حصر نامتناهي در بين دو حاصر پيش نمي‌آيد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اصل عليت

نویسنده:

عبدالرسول عبوديت

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ترجح بلامرجح , فلسفه اسلامی , ذاتی , عرضی , ترجیح بلا مرجح , اصل علّیت

کلیدواژه‌های فرعی :

علت تامه , ممکن بالذات , علیت , اصالت وجود , حمل مرکب , نظام علی و معلولی , کل ما بالعرض لابد و ان ینتهی ما بالذات , اصالت ماهیت (فلسفه) , العرضی یعلل (فلسفه) , ذاتی لایعلل (فلسفه) , بدیهی یا نظری بودن اصل علیت (فلسفه) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

قضيه «هر ممكن بالذاتي نيازمند علت است» را بايد تعبير دقيق اصل عليت به‌‌شمار آورد؛ زيرا بنا بر اصالت ماهيت، امكان ذاتي مناط نياز ماهيت به علت است و بنا بر اصالت وجود، نشانه احتياج وجود آن به علت است. اين اصل در خصوص صفات اشيا با تعبير «العرضي يعلل» بيان مي‌شود در برابرِ «الذاتي لا يعلّل» كه به بي‌نيازي صفات ذاتي شيء از علت اشاره دارد. اصل عليت خود بيان حالت خاصي از اصل امتناع ترجح بلامرجح است و به آن فرو کاسته مي‌شود؛ لذا از جهت بداهت و عدم بداهت و اثبات‌پذيري و اثبات‌ناپذيري تابع آن است، و همانند اصل مزبور بديهيِ اثبات‌ناپذير است. از اصل امتناع ترجح بلامرجح اصل ديگري منشعب مي‌شود: اصل امتناع ترجيح بلامرجح كه بيان اصل امتناع ترجح بلامرجح در خصوص فاعل مختار و افعال اختياري اوست و مانند آن بديهيِ اثبات‌ناپذير است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 17

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقش اصالت وجود ملاصدرا در اثبات مسائل خداشناسی

نویسنده:

نویسنده:فرهاد رحیم پور شهماروندی؛ استاد راهنما:عباس جوارشکیان؛ استاد مشاور :سیدمرتضی حسینی شاهرودی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

فهرست نوشته ها فهرست منابع فارسی فهرست منابع خارجی

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصالت وجود

چکیده :

اصالت وجود تأثیرات فراوان و ژرفی در مسائل فلسفی، از جمله در مباحث خداشناسی دارد. به طوری‌که این مبنا اغلب تحلیل‌های فلسفی ملاصدرا را در مباحث باری‌تعالی تشکیل می‌دهد. بر اساس اصالت وجود است که می‌توان بر وجود خدا برهان اقامه کرد، از وجود به وجود رسید از جمله برهان صدیقین ملاصدرا، که در مقابل این «برهان وجودشناسی»، براهین «جهان‌شناسی» از قبیل برهان حرکت و برهان حدوث قرار دارد. در این براهین بر خلاف برهان «وجودشناسی» احوال و اوضاع مخلوقات و پدیده‌ها حد وسط لحاظ می‌شوند. در نگرش اصالت وجودی صدرا، وجود خداوند که عالی‌ترین مرتبه هستی است وجوب ذاتی می‌یابد. وقتی «وجوب» و «وجود» ذاتی وجود حق‌تعالی باشد دیگر جایی برای شبهه‌ای از جمله شبهه ابن‌کمونه باقی نمی‌گذارد. بر اساس اصالت ماهیت رابطه بین ذات الهی و صفات کمالیه و افعال الهی تباین خواهد بود. حتی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان گفت خدا یکتاست چون ماهیّات متباین بالذات هستند در حالی‌که بر اساس اصالت وجود، ذات و صفات باری‌تعالی از یک‌دیگر متمایز نیستند، همانطور خود صفات نیز از یکدیگر جدا نیستند و حکم به تغایر آن‌ها، مانند حکم عقل است به مغایرت معنایی و مفهومی وجود و ماهیّت. هم‌چنین با افعال الهی مراتبی متباین با ذات دارند و لذا قابل انتساب به ذات نیستند. اما با توجه به اصالت وجود، جهان سراسر شئون حق تعالی است و همان گونه که اصل وجود جهان و هر موجودی ظهور و جلوۀ حق است، افعال صادر از موجودات هم ظهور فعل حق هستند. و به این ترتیب توحید افعالی نیز به بهترین نحو قابل تبیین است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر