جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر "تحقیقی درباره مقام والای معنوی «پیامبر اسلام» (ص) و «اهل‏بیت» (ع) آن حضرت و اثبات عصمت آنان است. در این كتاب سعی شده است از منظری روایی به فضایل اهل‏بیت پیامبر پرداخته شده و در نقد برخی از صحابه و خلفا مطالبی ذكر شده است. نگارنده به نقد دیدگاه‏های اهل‏سنت در مورد سهو كردن پیامبر و نسیان آن حضرت در نماز پرداخته و جواز توسل به پیامبر و اهل‏بیت و جواز زیارت اهل‏بیت و گریه و عزاداری برای آنان پرداخته و مصداق شرك دانستن این قبیل از اعمال را مورد نقد و ارزیابی قرار می‏دهد. تبیین دیدگاه‏های شیعه امامیه در باب ازدواج موقت، كیفیت انجام وضو، تقیه، بداء، رجعت، عید غدیر، ولایت علی (ع) تعداد ائمه و عصمت آنان از دیگر مطالب مهم مطرح شده در این كتاب است."

کتابچه مختصر حاضر یعنی"عدم تحریف القرآن" از آیت الله میلانی همانطور که از عنوان هم مشخص است درباره ادله عدم تحریف قرآن به عنوان معجزه ابدیت رسول الله ص بحث می کند . البته خود مصنف در مقدمه کتاب می نویسد که این بحث بسیار با ارزشی است و نیازمند صرف وقت بیشتری است برای بیان جوانب مختلف اعجاز قرآن.

صيانة القرآن من التحريف تألیف سید کمال حیدری از جمله آثار در دفاع از اعتقاد تشیع به عدم تحریف قرآن کریم و پاسخ به شبهات پیرامون آن است. کتاب با یک مقدمه در توضیح مفهوم تحریف و کلام بزرگان مکتب اهل‌بیت(ع) در رد احتمال تحریف قرآن آغاز شده است. در مباحث اصلی کتاب در ضمن دو فصل دلایل قائلان به تحریف وعدم تحریف قرآن ذکر شده است. نویسنده مباحث و شبهات را به شیوه‌ای علمی و دسته‌بندی و با استنادات به منابع فریقین مطرح و پاسخ گفته است.

کتاب شامل صد مقاله در موضوعات مختلف حول سه کتاب مقدس تورات، انجیل و قرآن می باشد . موضوعات برخی ازمقالات بدین شرح است: اطاعت از اهل بیت به حکم قرآن واجب است، اسلام و قرآن، اقرار بزرگان به عظمت قرآن، مطابقت قرآن با اکتشافات جدید علم هئیت، بحث زمین و آسمان و حرکت زمین در قرآن، امام علی ع افضل صحابه ، معجزه پیامبراسلام، فصاحت و بلاغت قرآن ، سوره کوثر، خلفای ثلاث احکام قرآنی را تغییر دادند، عدم تحریف قرآن و... از جمله مقالات این کتاب مهم می باشند.

فصل دوم به تحریف قرآن نزد اهل تسنن می‌پردازد. تحریف قرآن نزد اهل تسنن به دو صورت متصور است: اول تحریف غیر صریح که موضوعش علوم قرآن است؛ یعنی مباحثی که قرآن را به سمت تحریف می‌کشاند، نه قول به تحریف صریح قرآن. نویسنده این مطلب را ضمن چهار مبحث مطرح کرده است: حروف هفت‌گانه، جمع قرآن، قرائات قرآنی و نسخ تلاوت. در میان مباحث، گاهی ملاحظات و اعتراضاتی را بر جزئیات مطروحه در میان مباحث شاهدیم. نویسنده وجه ارتباط میان این مبحث و تحریف قرآن را هم در همین قسمت ذکر می‌نماید. او در نهایت و پایان هر مبحث، نظر شیعه درباره اهم مسائل را هم مطرح می‌کند تا مقارنت و مقایسه و در نهایت قضاوت (میان مذهب اهل‌بیت (ع) و عامه) برای خواننده آسان‌تر شود. اما درباره نظریات وهابیان صرفا بر بیان مسائل عجیب و غریب و نوادر سخنانشان تأکید شده است. تا اینجا اولین قسمت از مباحث فصل دوم (قول به تحریف غیر صریح) مطرح شده است و از اینجا به بعد دومین بخش اصلی از مباحث بخش دوم؛ یعنی مباحث مربوط به تحریف صریح را بیان می‌دارد. در این بخش، سوره‌های اضافه و یا کم‌شده از قرآن یا آیات افزوده یا کم‌شده و... بیان می‌گردد و همچنین بازی‌ای را که سلف وهابیت درباره قرآن راه انداخته و... بیان می‌گردد. ازاین‌رو نویسنده در فصلی جداگانه به این پرداخته که چه کسانی از سلف آنان به تحریف قرآن معتقد بوده‌اند. سپس در ادامه همین فصل، در فصلی دیگر اعترافات و شهادات علمای بزرگ اهل سنت به اینکه بعضی صحابه و برخی تابعین به تحریف قرآن معتقد بوده‌اند، ذکر می‌گردد. این شهادات و اعترافات به‌صورت مستند از کتاب‌های آنان اخذ شده و به آنها ارجاع داده می‌شود. سومین فصل از کتاب، به سهم شیعه در حفظ قرآن از تحریف و حفظ آن به همان شکل استوار اولیه‌اش می‌پردازد. در خلال این مباحث برای ما روشن می‌شود که جمع و تدوین و املا و نقطه‌گذاری به نقاط اعراب اولا و نقاط اعجام ثانیا، همچنین بازگرداندن صیاغ نقاط با برخی اضافات به خط مصحف و همچنین تطویر خط نسخی به این خطی که می‌توان علامات روی آن گذاشت و... از مراتب تدرج کمالی خط قرآن است که در صیانت و حفظ آن کمک کرده است. اینها کارهایی است که تنها، مردان شیعه به آن قیام کرده‌اند و ازاین‌رو در حفظ این کتاب کریم از بازیچه شدن و تغییر، ممتازند. (این کتاب همه فصل دوم نیست و بخشی از آن است).

مناظره در محضر ملك شاه و جمعى از رؤسا نويسندگان و منشيان، در ماه شعبان با شرايط خاصى بين 10 نفر از علماى اهل سنت و 10 نفر از علما شيعه با ظرفيّت اعلم علماى اهل سنت؛ يعنى شيخ عباسى و عالم بزرگ شيعه حسين بن على علوى در موضوعات زير صورت گرفت عدالت و تكفير صحابه، سب و لعن خلفاء و على(ع)، جمع‌آورى قرآن، خلافت بعد رسول اكرم(ص) تحريفات قرآن، صفات الهى، جبر و تفويض، نبوت، سقيفه، مسئلۀ امامت بعد از على(ع) غيبت و... نتيجه مناظره منجر به گرويدن ملك شاه و جمع كثيرى از اطرافيان و مردم به فرقه حقّه شيعه شد.

التفسير الحديث (ترتيب السور حسب النزول)، اثر محمد عزه دروزه، از مفسران معاصر اهل سنت، تفسيرى تاريخى به ترتيب نزول سوره‌ها مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1380ق نوشته شده است. مى‌توان هدف مؤلف از تدوين اين كتاب را در دو امر زير خلاصه كرد: - ارائه تفسيرى كامل از قرآن كريم با نگاهى تاريخى و در بستر زمان نزول آن كه در قالبى نو و به ترتيب نزول، تفسير شده باشد. - ارائه تفسيرى اجتماعى از قرآن كه بتواند عطش فكرى و علمى نسل جوان را سيراب كرده، آنان را از تفكرات و عقايد انحرافى جديد حفظ كند و با شرح ميراث گران‌قدر دينى، قومى، اخلاقى و اجتماعى‌شان، از نتايج وحشتناك اعراض از سنت و تفكر دينى، نجاتشان دهد. كتاب با دو مقدمه از مؤلف آغاز و مطالب در ده جلد، تنظيم شده است. مؤلف كه بيشتر مطالعات و تأليفاتش صبغه تاريخى، به‌ويژه گرايش تاريخ صدر اسلام دارد، با شيوه‌اى تاريخى به تفسير قرآن پرداخته است. او بهترين روش تفسيرى را روشى مى‌داند كه در بستر عصر نزول قرآن و بر اساس ترتيب نزول آن باشد. به همين جهت با استخراج ترتيب سوره‌هاى قرآن بر حسب ترتيب نزول آن و با استفاده از منابع تاريخى گوناگون، به كارى جديد در عرصه تفسير قرآن دست زده است كه امروزه آن را «تفسير به ترتيب نزول» يا نوعى «تفسير تاريخى» مى‌نامند. مبانى او در تفسير تاريخى عبارتند از: تفسير به ترتيب نزول، محوريت قرآن و سياق آيات در تفسير، عرفى بودن زبان قرآن و كشف سيره نبوى از قرآن. مبانى تفسيرى او با نقدهايى نيز همراه است از جمله: ابتناء تفسير به ترتيب نزول بر ظنيات و تعارض مبناى وى در ترتيب آيات با ترتيب بيان‌شده در روايات. در مقدمات، به انگيزه تدوين و روش كار نويسنده اشاره شده است. مبانى تفسيرى، در مواردى سبب اختلاف رويكرد مفسران و روش تفسيرى و حتى گرايش تفسيرى آنان با ديگران شده، ديدگاه و روش آنان به چگونگى تفسير قرآن را شكل داده است. به نظر مى‌رسد اين امر، در مورد نويسنده حاضر، صادق است؛ زيرا او تفسيرى متفاوت ارائه داده كه بنابراین، اهميت تبيين مبانى تفسيرى او ضرورى مى‌نمايد. اين مبانى عبارتند از: الف) به ترتيب نزول بودن تفسير: آنچه اثر حاضر را از ديگر تفاسير ممتاز مى‌كند، تفسير آيات طبق ترتيب نزول آن است؛ به اين صورت كه ابتدا سوره حمد، سپس سوره علق و پس از آن قلم و بعد مزمل را تفسير مى‌كند و به همين ترتيب، تفسير سور را تا پایان سور مكى ادامه مى‌دهد. پس از آن تفسير سوره‌هاى مدنى را با تفسير سوره بقره آغاز مى‌كند تا به آخرين سوره مدنى قرآن؛ يعنى نصر مى‌رسد. او تفسير قرآن با اين روش را بهترين روش در فهم قرآن و خدمت به آن دانسته و معتقد است با اين روش، پيگيرى سيره نبوى به‌صورت زمانى ممكن مى‌شود؛ همان‌طوركه پيگيرى دوره‌هاى نزول و مراحل آن به‌صورتى واضح‌تر و دقيق‌تر ممكن مى‌شود و اين امر، قارى قرآن را در جو نزول قرآن و ظرف مكانى و زمانى و مناسبات و غايت و مفاهيم آن قرار مى‌دهد و حكمت آيات الهى براى او آشكار مى‌شود. مفسر، كتب مختلفى را كه در آن، ترتيب سور بر حسب نزول آمده است، بررسى كرده، در هر كتاب، ترتيبى خاص و متفاوت از ترتيب ديگران يافته است، مانند ترتيب‌هاى چهارگانه‌اى كه در «اتقان» سيوطى يا تفسير «خازن» يا «مجمع البيان» آمده يا ترتيبى كه در مصحف قدروغلى در رأس هر سوره اشاره شده است. دروزه پس از بحث پيرامون ترتيب متداول مصحف و جواز تخطى از آن، در پایان به اين نتيجه مى‌رسد كه امكان تعيين ترتيب صحيح همه سور بر حسب نزول وجود ندارد، اما اين به آن معنى نيست كه ترتيب‌هاى مستند به روايات قديم يا منسوب به صحابه و تابعين، كلا غلط و غير قابل اعتماد هستند؛ زيرا مثلاًسياق و مضامين قسمت اعظم سور مكى نشان مى‌دهد كه نزول اين سوره‌ها يكباره است و اين ترتيب‌هاى گوناگون نيز در ترتيب اكثر سوره‌ها متفقند. در نتيجه فى‌الجمله مى‌توان در بسيارى از سور، به ترتيبى كه از گذشته نقل شده، اعتماد كرد. وى پس از بررسى ترتيب‌ها، ترتيبى كه در مصحف قدروغلى (چاپ‌شده توسط وزارت كشور مصر) مى‌باشد، برگزيده است. در آغاز هريك از سور اين مصحف - كه طبيعتا چينش سوره‌هايش به ترتيب مصحف عثمانى است - به ترتيب نزول آن نيز اشاره شده و همان‌طوركه خطاط آن مصحف، اشاره كرده، اين ترتيب تحث اشراف گروهى از اهل علم بررسى و تحقيق علمى شده است. ب) عرفى بودن زبان قرآن: مفسر، معتقد است مفردات، اصطلاحات و تركيبات قرآن بر مبناى لغت و فرهنگ مردم عصر نزول در حجاز است و طبعا مردم آن زمان و مكان، مفاهيم قرآن را بدون هيچ تكلفى مى‌فهميده‌اند و لسان و لغت قرآن براى مخاطبان آنان كه عرب عصر نزول بوده‌اند، واضح و مفهوم بوده است. او براى اين عقيده، شواهد و دلايلى دارد كه به‌طور خلاصه، به آن اشاره مى‌شود: - آياتى كه لسان قرآن را عربى مبين مى‌داند. - آياتى كه به تدبير در قرآن امر مى‌كند. - آياتى كه سؤالات مردم آن عصر را مطرح كرده، پاسخ مى‌گويد. - آيات تهديد و تكذيب و وعظ و احكام و اخلاق. - مأمور بودن پيامبر(ص) به تبليغ قرآن براى همه طبقات. - آياتى كه قرآن را هادى مردم معرفى كرده و به تبعيت از آن امر مى‌كند. - معجزه بودن قرآن در فصاحت و بلاغت. - آياتى كه به جارى شدن اشك‌ها و به سجده افتادن سامعين قرآن اشاره مى‌كند. به عقيده دروزه، لازمه منطقى همه اين دلايل آن است كه لسان و لغت قرآن براى عرب عصر نزول كه مخاطب خاص قرآن بوده است، قابل فهم و درك باشد. از طرفى لغت، اصطلاحات و مفاهيم قرآن براى مخاطبانى با فهم متوسط و حتى عرب بدوى و عرب‌زبانان غير اصيل مقيم حجاز يا كسانى كه از بلاد مجاور به حجاز وارد شده بودند، نيز مغلق و غامض نبوده است. ج) روش تفسير قرآن به قرآن: از نظر دروزه، خود قرآن مطمئن‌ترين منبع براى فهم آن است. او در مقدمه تفسيرش در مبحث «فهم القرآن من القرآن» به مبناى تفسيرى اشاره كرده و معتقد است كه مطمئن‌ترين و محكم‌ترين و بهترين وسيله براى فهم قرآن و دلالت‌ها و تلقين‌هاى آن، بلكه ظروف و مناسبات نزول آن، تفسير بعض قرآن با بعض ديگر و عطف و ربط بعضى از قرآن به بعضى ديگر است. البته اين در صورتى است كه اين امر از لحاظ لغت يا معنى يا مناسبت يا سبک يا حكم يا... ممكن باشد. او بر اين باور است كه آيات قرآن، همانند زنجيره‌اى به‌هم‌پيوسته‌اند كه هر بخش از آن با بخش ديگر، اتصالى تام دارد و اين سلسله، ادوار سيره نبوى را در دو عهد مكى و مدنى به تصوير مى‌كشد؛ بنابراین، شأن عبارات، جملات، احكام و مواعظ آن، چنان است كه هر بخش از آيات، مفسر بخشى ديگر باشد. او براى اين روش، فوايدى را ذكر كرده است كه عبارتند از: تفسير قرآن به قرآن، انسان را از نظرات گوناگون تفسيرى، تكلف و تخمين، بى‌نياز مى‌كند و مثل حائلى ميان او و تعارضات تفسيرى و اشكالات لغوى و غير لغوى قرار مى‌گيرد. اين تفسير در بسيارى موارد باعث مى‌شود كه مفسر، قول قوى از ضعيف و صحيح از باطل را ميان روايات يا مناسبات نزول و اسباب آن، تمييز دهد. شناخت آيات ناسخ و منسوخ و تبيين صورت‌هاى متنوع تطور سير دعوت نبوى و تشريع قرآنى، يكى ديگر از فوايد اين گونه تفسير است؛ مثلاًآيات 15 و 16 سوره نساء، به جريمه زنا و نصاب شهود ثبوت آن اشاره مى‌كند، ولى حد آن را تعيين نمى‌كند و به نگه‌داشتن زنان در خانه و اذيت آن‌ها اكتفا مى‌كند. اما در آيه 2 سوره نور، حد زانى را تعيين مى‌كند. دروزه، معتقد است كه ملاحظه آيات سوره نساء و نور در كنار يكديگر، نشان مى‌دهد كه آيات سوره نساء قبل از آيات سوره نور نازل شده است و آيات سوره نور، به‌عنوان آيات محكم، در مقابل آيات سوره نساء قرار مى‌گيرد. همچنين، ملاحظه اين ترتيب، گوياى تطور تشريع قرآنى است. فهرست مطالب هر جلد در انتهاى همان جلد و فهرست محتويات تمام مجلدات به همراه فهرست «احاديث و اقوال»، «فقه»، «اعلام»، «شعوب»، «قبايل و طوايف»، «اماكن»، «اصنام»، «ايام، غزوات و وقايع»، «شعر» و «كتب مذكور در متن»، در انتهاى جلد دهم آمده است. در پاورقى‌ها، به ذكر منابع و توضيح و تبيين برخى از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است. جلد اول به تفسیر سوره‌های حمد، علق، قلم، مزمل، مدثر، تبت، تکویر، اعلی، لیل، فجر، ضحی، انشراح و عصر به ترتیب نزول سوره‌ها می‌پردازد.

مقدمة تفسیر البرهان المسماة بمرأة الأنوار و مشکوة الأسرار از شیخ ابوالحسن (م ح ۱۱۴۰ ق) فرزند شیخ محمدطاهر عاملی اصفهانی، از علما و محدثین شیعه می‌باشد. این تفسیر به شیوه روائی است دارای مقدمه مبسوط در علوم قرآن که بین تفسیرها کم نظیر است و شامل سه مقدمه و هر مقاله دارای چند فصل است. فصل اول در بحث اینکه قرآن دارای بطون و آیات قرآنی دارای تاویلاتی است. فصل دوم در بطون قرآن و تاویلات آن. فصل سوم تناسب ظواهر یا بطون. فصل چهارم وجوب ایمان به ظاهر قرآن. فصل پنجم در بیان علم قرآن که نزد اهل بیت (علیهم‌السّلام) است.

«تدوین القرآن» تالیف علی کورانی، با اشاره به ادعای واهی دشمنان نسبت به مسلمانان بویژه شیعیان در اعتقاد به تحریف قرآن، سعی در پاسخ به این ادعا دارد. هدف اصلی این کتاب پرداختن به میزان صحت و سقم ادعای دوم یعنی اعتقاد شیعیان به تحریف قرآن است بدین جهت پس از بررسی اصل اتهام و پاسخ آن به مساله مهم سنت از دیدگاه خلفا و موضع‌گیری‌های سران این فرقه مسلمان در مورد احادیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پرداخته است. در بخش سوم، تحریف قرآن از دیدگاه روایات اهل سنت، تدوین قرآن و مساله یهودیت و رابطه مسلمانان صدر اسلام مطرح و در خاتمه گوشه‌هایی از سخنان پیشوایان امامیه درباره قرآن مرور می شود. مولف پس از اشاره به اشکال گوناگون ادعای دشمنان مبنی بر تحریف قرآن، اساس اشکالات را پنج محور می‌داند: ۱. ادعای نقص قرآن ۲. ادعای افزوده شدن به قرآن ۳. ادعای تعدد متن اصلی قرآن و اینکه قرآن از طرف خداوند به یک وجه نازل نشده است ۴. ادعای نزول معنای قرآن یعنی آنچه نازل شده معنایی است که می‌توانیم برای آن الفاظ مختلفی قرار دهیم ۵. بعضی اساسا این مطلب را که آنچه نزد ما موجود است همان قرآن نازل شده از طرف خداوند است را انکار نموده‌اند. وی به نوعی دیگر از تحریف به نام «تحریف معنوی یا تاویلی» اشاره می کند. پس از آن به طرح مسائل اصل کتاب میپردازند که ریشه این نسبت ناروا به شیعیان را که از سوی عده‌ای از وهابی مسلکان وارد شده، حضور تفکر والای امامت در جامعه اسلامی که تهدیدی برای منافع دشمنانست دانسته و بعد از ارائه عقاید یکی از نویسندگان وهابی به نام « احسان ظهیر » می نویسد: بعضی از روایات شیعه تحریف و از طرفی علمای شیعه در مورد اصالت قرآن ادله زیادی دارند. شیخ صدوق، مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، طبری و صدها تن از بزرگان شیعه، همگی قائل به اعجاز و عدم تحریف قرآن هستند. مولف در جواب مستشکل که می گوید: «شیعه به دروغ مدعی عدم تحریف شده و در حقیقت تقیه می‌کند» می فرماید: تقیه روش عقلی، شرعی و مستند به قرآن بوده که شیعه هرگاه در اقلیت قرار می‌گرفتند با آن روش خود را از خطرات حفظ می نمودند و اگر کسی به دیده انصاف در روایات شیعه و سنی بنگرد، درمی یابد که اعتقاد شیعیان به حفظ قرآن از تحریف، بسیار قویتر از اهل سنت بوده و مطالبی در روایات اهل سنت هست که بهت آور و غیر قابل توجیه است. در ادامه به اعتقاد شیعه در امانت گران سنگ بودن قرآن و سنت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در بین مردم اشاره و با بررسی تاریخ اسلام، آغاز انحراف را عمل کردن برخلاف سنت با طرح شعار «حسبنا کتاب الله»، تثبیت موقعیت دیگران که توانستند جو عمومی را به نفع خود تغییر دهند میداند و پس از بیان اقدامات بعدی اینها در کنار گذاشتن قرآن تدوین شده علی علیه‌السّلام، وادار کردن علی و فاطمه علیهما السلام به تسلیم در برابر حکومت و سایر خیانتها، این وقایع را مضمون پیشگویی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم میداند که فرمودند: «نبینیم کسی بر تخت تکیه بزند و امر و نهی مرا بشنود و بگوید آن را در کتاب خدا پیدا نکردیم». ایشان پس از مردود دانستن علت ممانعت خلیفه اول و دوم از جمع آوری احادیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، احادیثی در جواز کتابت و نقل حدیث آورده و معتقدند انگیزه واقعی اینها جلوگیری از احیای نقش اهل بیت و افشاگری های سوابق کفار و منافقان بوده است. نگارنده معتقد است اگر کسی بخواهد در مورد معتقدان به تحریف کتاب الهی بررسی کند ابتدا باید به خود اهل سنت مراجعه کند بدین جهت روایاتی از خلیفه دوم نقل کرده که مبین عقاید او در تحریف قرآن است، اهل سنت معتقدند که خلفای سه گانه قرآن را در یک مجموعه مدون کرده‌اند. وی پس از بررسی جایگاه یهودیان در میان اعراب و ارتباط خلیفه دوم با یهودیان و علاقه او به شنیدن اخبار آنان، روحیات او را به گواهی تاریخ متاثر از یهودیان می داند. کعب الاخبار، بزرگ یهودیان یمن جایگاه خاصی نزد وی داشته است.