جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی چالش‌های دولت‌های اسلامی همواره یکی از موضوعات مورد توجّه پژوهشگران، صاحب‌نظران و تحلیل‌گران حوزه‌ی مطالعاتی علوم سیاسی بوده است و هر یک از زاویه‌ای خاص به بررسی راهکارهای آن پرداخته‌اند. امام خمینی به عنوان یکی از رهبران بزرگ قرن بیستم و شخصیتی که در حوزه‌های فقه، عرفان، فلسفه و کلام اسلامی صاحب‌نظر بودند دیدگاه‌های خاصی دراین‌باره ارائه کرد که در نوع خود بدیع و قابل توجّه است. پژوهش حاضر تلاش نموده است تا به بررسی چالش‌های دولت‌های اسلامی و آینده‌ی آن‌ها از منظر امام خمینی(ره) بپردازد. فرضیه‌ی اصلی پایان‌نامه به این نکته اشاره دارد که با توجّه به باور امام به جامعیّت دین اسلام در تمامی ابعاد جوامع بشری حل چالش‌های مسلمانان در گرو عمل به دستورات اسلام بوده و بیداری مسلمین جهان در پرتو اتحاد در حوزه‌های عمومی و سیاسی می‌باشد. برای این منظور از نظریه‌ی بحران توماس اسپرینگز استفاده شد و تلاش گردید تا داده‌های پژوهش در قالب نظریه‌های فوق تحلیل گردد. بر این اساس شرایط و زمینه‌های شکل‌گیری اندیشه‌ی امام خمینی(ره) بررسی گردید و تحلیل شد که چگونه شرایط داخلی دنیای اسلام و ایران، شرایط بین‌المللی و نیز مبانی اعتقادی و هستی‌شناسی امام(ره) در نوع نگاه ایشان به چالش‌های دولت‌های اسلامی تأثیرگذار بوده است. از منظر ایشان مهم‌ترین چالش جهان اسلام در بعد فرهنگی وابستگی فکری، روحی، خودباختگی و فراموشی امر به معروف و نهی از منکر و فرهنگ جهاد و شهادت و از بعد اقتصادی غارت و استثمار منابع کشورهای اسلامی است. ایشان مهم‌ترین بحران سیاسی دولت‌های اسلامی را عدم درک صحیح از احکام اسلامی، وجود حاکمان دست‌نشانده، دوری از اسلام اصیل و ناب، تفرقه در میان مسلمین جهان و اغفال آن‌ها نسبت به مسأله فلسطین می‌دانند. بدین ترتیب در جهت درمان چالش‌های موجود وحدت، استکبارستیزی، عدالت‌طلبی، بیداری حاکمان اسلامی و برقراری عدل اسلامی در دولت‌های اسلامی را پیشنهاد می‌کنند. اجرای پیشنهادات فوق که برگرفته از کلام سیره‌ی امام خمینی(ره) است آینده‌ی روشنی را پیش روی مسلمانان جهان و منطقه ترسیم می‌نماید.

قرن بیستم در نزد متفکران، به قرن ایدئولوژی‌های متفاوت و حتی متعارض نامگذاری شده است. در این قرن، ایدئولوژی‌ها و ایسم‌های گوناگون در صدد تسخیر عرصه‌ی فکر و عمل جوامع انسانی بودند. اگر در کنار ایدئولوژی‌های پرداخته شده توسط انسان‌ها، به ادیان نیز نظر بیفکنیم می‌توان گفت: قرن 19 و 20، قرن و عصر عرضه‌ی ایدئولوژی‌های انسانی و احیای ادیان الهی گوناگون بوده است. در این میان، دین اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و منادیان اصلاح دینی نیز کم نبوده‌اند. اما در این میان، اگر به اندیشه‌ها و تفکر امام خمینی نگریسته شود باید گفت، امام خمینی در میان احیاگران اسلام ناب، جلوه‌ای خاص دارد و می‌توان نیمه‌ی دوم قرن 20 را عصر امام خمینی و عصر تجلی اسلام ناب محمدی(ص) نامید. امام خمینی دارای اندیشه و تفکری ذوابعاد بودند که ابعاد فلسفی، کلامی، عرفانی اصولی، فقهی، اجتماعی و سیاسی از آن جمله است. البته متفکرانی که دارای ابعاد گوناگون فکری می‌باشند کم نیستند ولی آنچه در مورد اندیشه امام مهم است، انسجام و همگونی مولفه‌های تفکر وی در عرصهنظری و علمی می‌باشد. لذا برای درک هر یک از ابعاد تفکر امام، نباید از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری سایر ابعاد اندیشه وی، با عنایت به ارتباط متقابل و منسجم این اندیشه، غفلت نمود. اندیشه سیاسی هر متفکر، جلوه‌ی نهایی و اوج آن اندیشه و بروز بیرونی دستگاه فکری آن متفکر است. اندیشه سیاسی امام خمینی نیز از این قاعده‌ی کلی مستثنی نیست و نظریه سیاسی وی چه در بعد داخلی یعنی نظریه ولایت فقیه و حکومت اسلامی و چه در بعد خارجی یعنی روابط بین‌الملل، منتج از آبشخورهای فلسفی، عرفانی، اصولی و... حضرت امام می‌باشد. در یک کلام، باید گفت: نه تنها اندیشه سیاسی وی کلیتی یکپارچه و همگون است، بلکه منظومه‌ی فکری او نیز برخوردار از انسجام و وحدت می‌باشد. در زمینه‌ی اندیشه سیاسی امام، موضوعات مختلفی قابل طرح و بحث می‌باشد. اما آنچه در این پایان‌نامه به آن می‌پردازیم، موضوع وحدت و تقریب بین مذاهب در اندیشه امام می‌باشد

موضوع این رساله، بررسی تطبیقی جایگاه زن در اندیشه امام خمینی(ره) و اندیشه‌های فمینیستی است. روش استفاده شده در این رساله، روش تحلیل متن از نوع تطبیقی است. هر یک از این اندیشه‌ها در دو قسمت بررسی شده‌اند. قسمت اول: بررسی مبانی این دو اندیشه است و قسمت دوم: بررسی ابعاد جایگاه زن در هریک از این اندیشه‌هاست که در سه بعد بررسی شده است. الف) جایگاه زن به عنوان انسان. ب) جایگاه زن در خانواده. ج) جایگاه زن در اجتماع( اقتصاد، سیاست و فرهنگ). همانطور که خواهیم دید امام خمینی به هستی-شناسی توحیدی اعتقاد دارند و در نظر وی انسان خلیفه خدا بر روی زمین است . منابع معرفت‌شناسی وی، عبارتند از: عقل و وحی و حس و فطرت و شهود. زن در اندیشه امام خمینی(ره) از منزلت و مقام والایی برخوردار است. امام در عین دفاع از تساوی زن و مرد از نظر حقوق انسانی، تأکید می‌کند که در بعضی از موارد تفاوت‌هایی بین زن و مرد وجود دارد که به حیثیت انسانی آنها ارتباط ندارد، بلکه مربوط به طبیعت آنان است و به همین خاطر هر کدام احکام و حقوق خاص خود را نیز دارند. امام خمینی(ره) با تأکید بر نقش مادری و جایگاه زن در تربیت صحیح فرزندان، معتقد است که مادران در جامعه بزرگترین مسئولیت و شریف‌ترین شغل را دارند. امام خمینی(ره) از حضور زنان در تمام عرصه‌های فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی و سیاسی به عظمت یاد کرده و زنان را تشویق به این امر می‌کنند،البته به شرطی که به نقش زن در خانواده لطمه وارد نشود. اندیشه فمینیست‌ها بر مبنای اندیشه‌های سکولاریستی و لیبرالیستی و پوزیتویستی بنیان‌گذاری شده است. اکثر فمنیست‌هاتفاوت‌های طبیعی میان زنان و مردان را نادیده می‌گیرند و از نظر آنها زن و مرد دارای ویژگی‌ها و استعداد‌ها و روحیات یکسانی هستند. آنها نسبت به نقش مادری و جایگاه زن در خانواده دید منفی و بدبینانه‌ای دارند. فمنیست‌هاطرفدار آزادی بی‌حد و حصر زنان بوده و شرکت آنان در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی را به عنوان یک اصل اساسی پذیرفته و برای نقش آنها در خانواده ارزشی قائل نیستند.

هدفاین پایان نامه بررسی قانون عام جهان و سنت جاری الهی در آفرینش است می باشد . این قانون یک حرکت و سیر تکوینی حاکمبر کل خلقت است که هر موجود ممکنی در جهت رسیدن به کمال و غایت لایق خود، در ذات و نفس خود دارای تطور و سیر می باشد. در سلسله هستی یک طرف که اعلی مرتبه ی هستی مرتبه ذات اقدس الهی است، « عقل اول» با فعلیت تام است که نفس انسان برای رسیدن به او در حال حرکت می باشد و طرف دیگر آن هیولای اولی است که استعداد محض و ماده ی آغازین جهان است. در این مجموعه دو قوس وجود دارد که ابتدای هر کدام انتهای دیگری است، یکی قوس صعود و دیگری قوس نزول.پژوهش حاضر پیرامون مفهوم نفس و تطورات آن از دیدگاه فلسفی ،عرفانی ودینیعلامه طباطبایی (ره) و امام خمینی (قدس سره) می باشد. بر اساس یک ارتباط منطقی پس از توضیح مفردات نفس، چشم انداز و هدف اساسی از پژوهش بر اساس پرسشهای اصلی و فرعی تحقیق بیان می شود وهمچنین سازه های اصلی بحث که همان سیر و تطور نفس می باشد مورد بحث قرار گرفته است. از این رو هدف اصلی پژوهش همانطور که گفته شدبااستفاده از فرضیه ی طراحی آفرینش بر اساس حرکت جوهری و تطور نفسمی باشد.این حرکت تکاملی نفسجهت دستیابی به کمالات لایق انسان است،لذا انسان جهت رسیدن به کمال لایق خویش باید قوای نفس خویش و مراتب آن را بشناسد، و در جهت سیر و حرکت نفسانی خود از این قوا بهره بگیرد و موانع تکامل همچون جهل، بی خردی، شهوت، غضب و .... را از سر راه بردارد و عوامل تاثیر گذار همچون نیت خالصانه، اندیشیدن، شریعت در سیر به سوی سعادت را در نفس خود تقویت کرده تا به سوی غایت خویش یعنی سعادت ابدی پیش رود و این مقصد ذاتی برای انسان حاصل نشود مگر به دو امر: اقبال به الله وادبار از ما سوی الله.

جای شک نیست که جهان‌بینی حضرت امام "قدس‌الله نفسه الزکیه" به گونه‌ای متمایز بود. خصوصیات این جهان‌بینی اگرچه تا حدودی به صورت عام روشن است ، ولی زوایا و دقایق آن تا حدود زیادی نیاز به تحقیق و تفحص دارد. از سویی تاثر حضرت ایشان از قضایای عرفانی و عرفان بطور عموم امری واضح است . و این خود می‌تواند سرنخی برای کنکاش در ریزموضوعات فکری ایشان باشد. به همین دلیل طرز تفکر ایشان و تاثرشان از جریانات شایع در قلمرو عرفان در ارزیابی حوزه تاثیر عرفان در اندیشه ایشان به گونه‌ای بود که اعتبار آن جدا و مستقل از تراوشات فکری دیگر ایشان کار صوابی نباشد. همینگونه به نظر می‌رسد بررسی افکار ایشان در ابعادی همانند تشریح و تبیین امور دینی و سیاسی نیز بدون توجه به دستاوردهای ایشان درخصوص عرفان چندان درست نباشد. بر این اساس شناخت آن نحو اسلام که ایشان بدان فرامی‌خوانند و نام آن را اسلام ناب محمدی می‌دانستند مستلزم دخول و جولان در حیطه تفکرات عرفانی ایشان می‌باشد. این تحقیق در نظر داشته تا این بعد عظیم حضرتش را در مبحثی مستقل مطرح ساخته و جلال و ابهت آن روح عظیم را در این بعد جلای بیشتری بخشد. محورهای عمده این پژوهش عبارتند از: الف - شخصیتهایی که در تکوین اندیشه‌های عرفانی حضرت امام نقش داشته‌اند. ب - نگرشی به برخی از مهمترین آثار عرفانی ایشان. ج - نگرش حضرت امام نسبت به عرفا و ویژگیهای عرفان ایشان. د - برخی از مهمترین آموزه‌های عرفانی معظم‌له.

نویسنده با فحص در آثار گوناگون استاد مطهری، درصدد ارائه و نتیجه‌گیری مباحث انتقادی وی بر نظریات جامعه‏شناسان است. با توجّه به‏این‏که در علم جامعه‏شناسی، دانشمندان غربی نظریه‏های جدیدی را ارائه کرده‏اند و با توجّه به سیطره علمی غربیان، آن نظریات، اصول مسلّم‏انگاشته می‏شده، استاد شهید با جسارت و توان علمی کم‏نظیر خود بر آن‏ها نقدهای اصولی وارد کرد و در جایگاه متفکّر مسلمان، آن‏ها را به‏چالش کشاند. جمع‏آوری و دسته‏بندی نقدهای استاد مطهری بر آن نظریات وجه همّت این مقاله است.

علم از مفاهیم بدیهی است و تعاریفی که برای آن ارئه شده همه تعاریف لفظی است؛ از جمله این که علم عبارت است از:«صورتی از معلوم در ذهن». و در علم منطق آن را به حصولی و حضوری تقسیم کرده اند.ایمان نیز اعتقاد، گرایش و علاقه است و در واقع مجذوب شدن به یک فکر و پذیرفتن آن است. و در احادیث آمده است که ایمان با سه چیز محقق می شود: اعتقاد قلبی، اقرار به زبان و عمل با اعضا و جوارح.در رابطه علم و ایمان اعتقاد استاد مطهری بر این است که علم و ایمان دو رکن از ارکان اساسی انسانیت اندو همانند دو بال برای پرواز به سوی خدا هستند. و معتقدند که ایمان را باید در پرتو علم شناخت چه این که ایمان در روشنایی علم از خرافات دور می ماند.استاد جوادی ایمان را نیازمند علم و برهان می دانند و ایمان آمیخته با علم را می ستایند و با استناد از احادیث، حکمت و معرفت را گمشده مومن می شمارند.هر دو این بزرگواران در تعاریف علم و ایمان و رابطه آنها نظرات همسویی با یکدیگر دارند اما تفاوت در نگرش ایشان در مورد عمل است که استاد مطهری معتقدند که علم به عمل ارزش می دهد و آن را بالا می برد ولی استاد جوادی معتقدند که عمل باعث پیدایش وصف نفسانی است و استمرار بر آن ضمینه استحکام آن را در پی دارد که خود این استحکام وصف نفسانی علم را تقویت می کند و حیات را به اندیشه و کارش وابسته می دانند.

بحث از مفهوم خدا ، صفات او و دلایل اثبات وجود خدا ، مربوط به فلسفه یدین استکه خود شاخه و شعبه ای از فلسفه است و در عین حال دانشی دامن گستر و پویاست . مسئله ی خدا نیز مسئله ای بسیار دیرپا و ریشه دار است و کل گستره ی تاریخ بشری و سراسر زندگی بشر را فرا گرفته و بشر هیچ گاه از دغدغه ی تأمل و اندیشه و بحث و کاوش درباره ی خدا فارغ نبوده است . ارائه دادن تعریفی از خدا که فراگیرنده ی تمامی کاربردهای این کلمه و معادل های آندر زبان های دیگر باشدبسیار دشوار و شاید غیر ممکن است . حتی این تعریف که بگوییم « خدا موجودی است ماوراء انسان و ماوراء طبیعت که جهان را اراده می کند . » نارساست . بنابراین تعریف مذکور ، به نحو جامع و مانع قابل اطلاق بر خدا نیست .هدف اصلي رساله‌ي حاضر شناخت و مقايسه‌ي ديدگاه دو فيلسوف ممتاز و برجسته شرق و غرب يعني ابن سينا و دكارت در مسئله‌ي خداوند است.خدا از نظر ابن سينا واجب الوجود است، به عبارتي موجودي ضروري الوجود است يعني فرض معدوم بودن آن محال است و براهيني كه وي در اثبات واجب الوجود مطرح مي‌نمايد، برهان وسط و طرف و برهان وجوب و امكان (صديقين) مي‌باشد كه در ضمن رساله به بيان آن‌ها خواهيم پرداخت.از نظر دكارت، خدا به عنوان مفهومي (تصوري) فطري به طور بالقوه در انسان وجود دارد، براهيني كه دكارت براي اثبات خداوند اقامه نموده، برهان علامت تجاري (صنعتي) و برهان وجودي است كه مطرح خواهيم نمود.