جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگارنده در این رساله می‌خواهد اثبات کند که عقل عملی محض، موجود است و بدین منظور تمام قوه‌ی عملی عقل را به نقادی می‌گذارد. به تصریح وی: "عقل عملی بدون هیچ‌گونه تبانی با عقل نظری برای موضوع فوق محسوس مقوله‌ی علیت یعنی اختیار [آزادی] واقعیت عینی تامین می‌کند و همین به حکم واقع، وجود چیزی را اثبات می‌کند که در حالت نخست (یعنی در نقد عقل نظری) فقط قادر به تصور آن بودیم. از این طریق، آموزه‌ی غریب ولی قطعی فلسفه‌ی نقدی نظری مبنی بر این که ذهن اندیشمند در شهود درونی برای خودش فقط یک پدیدار است، درنقد عقل عملی کاملا به اثبات می‌رسد و این اثبات چندان تمام و کمال است که اگر هم نقد عقل نظری هرگز این قضیه را اثبات نکرده بود، از این طریق به اثبات آن می‌رسیدیم. به علاوه از این طریق می‌توانم دریابم که چرا مهم‌ترین اشکالات در خصوص این نقد که تا کنون به نظرم رسیده است، درست حول این دو مطلب می‌چرخد: یعنی از سویی واقعیت عینی مقولات در مقام تطبیق آن‌ها بر دوات معقول که در شناخت نظری، انکار و در شناخت عملی، اثبات شده است و از سوی دیگر، این تقاضای تناقض‌آمیز که باید خویش را به عنوان فاعل اختیار، ذات معقول و در عین حال از منظر طبیعت فیزیکی، در آگاهی تجربی‌ خویش، پدیدار تلقی کنیم".

نقد عقل عملی (به آلمانی: Kritik der praktischen Vernunft) یا نقد دوم از مهم‌ترین آثار ایمانوئل کانت است که در آن به مبانی فلسفه اخلاق می‌پردازد. پروژه نقادی کانت شامل ایجاد محدودیت‌هایی برای حوزه‌هایی بود که ذهن می‌توانست در آن‌ها تأمل کند. کانت با تمایزگذاری بین پدیدارها (فنومن‌ها) و اشیا در خود (نومن‌ها)، ذهن را تنها دارای قابلیت شناخت پدیدارها دانست و نومن‌ها را از حوزه شناخت عقل انسان خارج کرد. کانت اما در نقد دوم کوشید به پرسش ((چه باید کرد؟)) پاسخ بدهد و با استنتاج عقلانی قاعده طلایی، حوزه عقل عملی را مشخص کند. نقد عقل عملی یا نقد دوم فلسفه اخلاق عصر روشنگری است، بدون توجه به منفعتی که عمل اخلاقی برای انسان دارد.

کانت در این اثر در جستجوی اصل غایی اخلاق است. بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق را می توان پیشگفتاری بر نقد عقل عملی دانست. کتاب جدای از یادداشت های مترجمان، حاوی پیشگفتار، سخن پایانی و سه بخش با عناوین ذیل است: 1. گذار از معرفت عقلی معمولی اخلاق به معرفت فلسفی اخلاق. 2. گذار از فلسفه مردم پسند اخلاق به مابعدالطبیعه اخلاق. 3. گام بازپسین از مابعدالطبیعه به نقد عقل محض عملی. #زهرا مرادخانی