جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در کنار تلاش‌های ستودنی پژوهشگرانی که نقش قرآن را در آثار شیخ مفید، برجسته نموده‌اند، هنوز مشی تفسیری او، آن‌گونه که شایستۀ این شخصیت بزرگ است، معرّفی نشده است. او عقل‌مدارانه و با تکیه بر معارف ناب اهل بیت:، روایات تفسیری را در تبیین قرآن به‌کار بست و در هر جا که نیاز بود، به تحلیل و نقد آنها پرداخت. طبیعی است که این الگوی تفسیری نظام‌مند، بدون داشتن مبانی درست و پایبندی به آن در فرآیند تفسیر، امکان‌پذیر نبوده است. در این مقاله، برخی از مهم‌ترین این مبانی مورد بررسی قرار گرفته است.

یكی از نظريه های معروف درباره اعجاز قرآن، نظريه «صرفه» است. اين نظريه از گذشته های دور موافقان و مخالفانی داشته است و هر گروه برای اثبات سخن خويش به دلايلی تمسك كرده انـد. از سوی ديگر، اين نظريه با برخی انديشه های كلامی نيـز پيونـدی ديرينـه دارد كـه قابـل بررسـی است. صرفه با گذشت چند سده از تولد آن، رفته رفته بـه بوته نقـد قـرآن پژوهـان آمـد و ميـدان گفتمانی را به وجود آورد كه هنوز هم ادامه دارد. در اين ميان، آنچه طرح مجدد اين موضوع را ضروری ساخت، تلاش های برخی نويسندگان در سطح رسانه های چاپی و الكترونيكی است كه با طرح شـبهات و دلايـل جديـد، بـه اثبـات آن چشم دوخته اند؛ همچنين برخی شبهات كتاب الموضح كه حدود يك دهه پيش برای نخستين بار منتشر شد، از اين رو اين نوشتار به منظـور بررسـی آخـرين دلايـل طرفـداران ايـن نظريـه و نقـد و بررسی آنها تدوين يافته و مسير منطقی كشف حقيقت را با رويكردی معطوف به پاسخ به شبهات روز و تكميل برخی پاسخ های گذشتگان، به وسع و سهم خويش ترسيم می كند. البته در طی اين مسير، از توجه به مهمترين شبهات پيشينيان كه در برخی موارد زيربنای شـبهات معاصـران اسـت، نيز غفلت نكرده است.