جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با هدف بررسی قرآن و آداب تلاوت آن در سه فصل با این موضوعات به نگارش درآمده است: فصل اول، شناخت قرآن چیست و نقش آن چگونه است: شناخت قرآن، انواع شناخت قرآن، شرایط آشنایی با قرآن، نام های قرآن؛ فصل دوم، چرا قرآن می خوانیم: تلاوت قرآن فرمان الهی و مورد تأکید پیامبر(ص) و ائمه(ع)، رهایی از ظلمت به سوی نور، قرآن متضمن کلیات برنامه زندگی بشر، شفابخش برای مؤمنین؛ فصل سوم، چگونه قرآن را تلاوت کنیم: واژه ترتیل، آداب ظاهری تلاوت قرآن، آداب باطنی تلاوت، حضور قلب و حزن و رقت، تفهیم، تخصیص، ترقی، تبری.

تحقیق حاضر در سه بخش اصلی قرآن، علوم و معارف قرآن در نهج البلاغه تدوین و تنظیم شده است. بخش اول که عهده دار روشن نمودن جایگاه و منزلت و نقش قرآن در نهج البلا غه است، به تبیین و توضیح ویژگیها و اوصاف قرآن از دیدگاه نهج البلاغه، مفرسان و حاملان حقیقی این کتاب الهی، تضمینات، تنبیهات واشارات نهج البلا غه به آیات قرآن پرداخته است بخش دوم شخصیت تفسیری حضرت، میزان و چگونگی تفسیر آیات قرآن در نهج البلا غه با ذکر نمونه های از آن و شیوه های تفسیری حضرت را به بحث و بررسی می گذارد. این بخش هم چنین به تبیین و تعریف آن دسته از علوم قرآن که در نهج البلا غه مطرح شده است و نیز اعجاز و اخبار غیب قرآن از نگاه نهج البلاغه می پردازد در بخش سوم که معارف قرآن را در نهج البلا غه پی می گیرد، اهم موضو عات مطروحه در اصول پنجگانه دین در مکتب تشیع، از قرآن و نهج البلا غه گزارش شده است، آنگاه به تحلیل و بررسی میان این مباحث و ارئه استنتاج نهایی پرداخته شده است.

قرآن مجید اگر تنها کتاب آسمانی نباشد از آن جمله کتابهای آسمانی است که آموزه هایش با فرهنگ زمانش بیگانه نیست به گونه ای که آیات فراوانی از قرآن به بازتاب مؤلفه هایی از فرهنگ معاصران پیامبر(ص) با هدف خاص می پردازد، و همین امر دستاویز طرح فرضیه اثرپذیری قرآن از آن فرهنگ شده است. نوشتار حاضر به منظور تحقیق درباره این فرضیه، سامان یافته است. پس از مفهوم شناسی واژه های کلیدی، و بیان تاریخچه بحث، فرهنگ زمانه معرفی می شود و ویژگی های برجسته آن به تفصیل مورد بحث قرار می گیرد. در ادامه، دیدگاه کلی قرآن درباره این فرهنگ که حاکی از نارضایتی این کتاب مقدس از آن فرهنگ است، بیان می شود، نیز هدف از بازتاب فرهنگ جاهلی در قرآن ذکر می گردد. علاوه بر اینها، مشابهت فراوان قرآن با بخش دینی فرهنگ زمانه، جداگانه به بحث گذاشته می شود و این مشابهت، نه اثرپذیری از آن بخش، بلکه سرچشمه گیری قرآن و ادیان سابق از منبع واحد ارزیابی می گردد. مشابهت قرآن با فرهنگ محاوره وگفتگوی عصر جاهلی، ضرورتی عقلایی و گریز ناپذیر است، نیز مشابهت قرآن با مؤلفه هایی از فرهنگ زمانه که برخاسته از عقل سالم یا فطرت بیدار معاصران نزول قرآن بوده، بی ایراد است و قرآن از مؤلفه های جاهلانه فرهنگ زمانه اثر ناپذیر است. اینها هم نتایج برخی مباحثی است که در فصل جداگانه مطرح می شود. نقل و نقد خاستگاه طرح فرضیه اثرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه و چگونگی سازگاری میان جاودانگی قرآن از یک سو و پرداختن این کتاب آسمانی به فرهنگ جاهلی از سوی دیگر نیز از مباحث این تحقیق است.

موضوع تحقیقی که در پیش رو دارید « فلسفه ی اخلاق از دیدگاه قرآن و سنت» می باشد. عمده ی فلسفه ی اخلاق از چراهای اخلاقی بحث می کند که درآن با مکاتب اخلاقی دیگر آشنا می شویم و این آشنایی زمینه ی مطالعات تطبیقی را در کنار اخلاق اسلامی برای ما فراهم می سازد و وقتی برتری نظام اخلاقی اسلام را نسبت به سایر مکاتب در مقایسه و تطبیق به دست آوردیم اطمینان و یقین ما نسبت به اسلام افزون تر می گردد. در ابتدای بحث این سؤالات ایجاد می شود که چرا بشر نیاز به روش اخلاقی دارد؟ اخلاق چیست؟آیا اخلاق از دین جداست؟ چرا کمال اخلاقی انسان در کمال حقیقی نفس است؟ در بررسی که بین مکتب کانت و مکتب اخلاقی اسلام داشتیم، متوجه می شویم که مکتب کانت، شبیه ترین مکتب به مکتب اخلاقی اسلام است زیرا دارای ویژگی اختیار و حسن فاعلی می باشد ولی صاحب نظر این مکتب به خطا رفته است، زیرا حسن فاعلی را احترام به قانون عقل می داند ولی اسلام حسن فاعلی را اطاعت از خداوند می داند. برای این که نظام اخلاقی مورد قبول را بشناسیم باید شناختی عمیق از ابعاد وجودی انسان بشناسیم تا بتوانیم مطلوب نهایی را برای انسان تعیین کنیم. اصول لازم برای تبیین نظام اخلاقی مورد قبول را عبارتند از: 1- وجود روح و استقلال آن 2- تغییر پذیری و کمال خواهی روح 3- اختیار و انتخاب آگاهانه 4- حب به ذات 5- روح و میل به بی نهایت 6- توجه استقلالی و تبعی روح. (نیت) ویژگی های انسان را به طور مختصر شناختیم حال درک خوبی ها و بدی ها را چگونه تشخیص دهیم؟ باید بخشی را از عقل عملی و بخشی را از وحی کمک بگیریم زیرا عقل عملی به تنهایی قادر به درک فعل اخلاقی نیست و دین است که با شناختی کامل از انسان می تواند فعل اخلاقی را تشخیص بدهد. حال بشریت برای رسیدن به سعادت واقعی خویش نیاز به قوانین و آموزه های اخلاقی واقعی دارند که این را نظام اخلاقی اسلام تأمین کرده است. زیرا دارای ویژگی های منحصر به فردی از قبیل؛ پشتوانه ی عقلی، فرا گیر بودن و ضمانت اجرای ارزش های اخلاقی را داراست.

ظلم پدیده ای است که از دیرباز بین ملل و جوامع بشری چه به صورت درونی و چه به صورت برونی وجود داشته است درباب ظلم فراوان حرف و حدیث و مطلب گفته اند اما هرچه بیان شده بیانگر این است که ظلم امری نکوهیده و ناپسند است و هر فرد وجامعه ای که به آن روی آورده به سوی اضمحلال و نابودی پیش رفته و هر فرد وجامعه ای که به آن پشت کرده به سوی سعادت رهنمون شده است آنچه پیش روی ماست تعریف و تفسیر ظلم است اما نه از هر دیدگاه. بلکه صرفاً از دیدگاه قرآن و سنت. آنچه خداوند در وحی منزلش به رسول گرامی ما فرموده است و آنچه که ائمه و اوصیاء و اولیاء ما در تفسیر این وحی منزل گفته اند و همچنین نمونه هایی از این ظلم که در تاریخ بشریت به واقعیت پیوسته است. این که ظلم چیست؟ و چه عواملی در بوجود آوردن ظلم مؤثرند؟ چراکه ظلم پدیده ای نیست که خودبه خود به وجود آید بلکه صفاتی همچون کفر و بی ایمانی سرمنشأ آن است و کینه و حرص و حسد افزایش دهنده ی آن. بر طبق آیات الهی و روایات اسلامی کفر، خود بالاترین و بزرگترین ستم است. چه ظلمی از این بالاتر که انسان به خالق خود کافر شود و سخنان الهی را تکذیب کند. «إِنَّ الشِرْکَ لَظُلْمٌ عَظیِمٌ». در این باب که ظلم چه مفاسدی را در جامعه به بار می آورد و عقل دراین زمینه چه حکمی می دهد، انواع ظلم کدام است و هر کدام چه اثراتی را در بر خواهند داشت؟ و نیز اینکه ظلم و ستم بر روی خود فرد ظلم کننده چه نتایجی دارد؟ و نیز بر روی اجتماع و همچنین چه تأثیرات تربیتی و اخروی در جامعه به بار می آورد؟ اینکه اگر ظلم در جوامع بشری ریشه کن شود چه سود و بهره ای برای فردفرد آن جوامع از لحاظ تربیتی، سیاسی، معنوی و اخروی خواهد داشت؟ آیا با ترک ظلم به آرامش فردی و اجتماعی و ... خواهیم رسید؟ و به همان مدینه فاضله و جامعه ی آرمانی دست می یازیم. البته امری مسلم است که هر فردی که ظلم کند نتیجه ی ظلم خود را خواهد دید پس آن کس که ظلم می کند در واقع به دیگران ظلم نمی کند بلکه به خویشتن ظلم روا می دارد. «وَ لَکِنْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ» و چه نیکو پاسخی است برای آنها که « وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلِبٍ یَنْقَلِبُونَ»

در این پژوهش، فضیلت علم و دانش، از دیدگاه قرآن و سنت بررسی شده است. علم در لغت به معنای دانستن، ادراک و معرفت و در اصطلاح به معنای پدید آمدن حقایق و اطلاعاتی از اشیاء در ذهن است. علم، یکی از مهمترین عواملی است که انسان را در مقام خلیفه الهی قرار می دهد و به انسان روشنایی و توانایی می بخشد و مهمترین ابزار، برای شناخت یگانه معبود هستی است. تعلیم و تربیت همه دوره های زندگانی، یعنی زگهواره تا گور را در بر می گیرد و سعادت و شقاوت انسان را تضمین می کند. این پژوهش شامل سه بخش، و هر بخشی دارای سه فصل می باشد که در آن به تاریخچه علم، فضیلت علم از دیدگاه قران و سنت و تعلیم و تربیت در اسلام اشاره شده است و علم به عنوان بزرگترین سرمایه بشریت شناخته شده است و بیانگر این مطلب است که علومی که در اسلام به فراگیری و نشر آن سفارش شده منجر به سعادت انسان در دنیا و نیل به درجات رفیع در آخرت می گردد و خداوند متعال، بعد از نعمت ایجاد عالم و آدم، علم را به عنوان والاترین نعمت بر شمرده اند.

هدف از نگارش این اثر فراهم آوردن مقدمه ای است برای کوشش های بعدی و آینده در ایجاد ارتباط مستقیم بین قرآن و مخاطبان غیر عرب زبان آن و سعی در آغاز به زدودن تصوری است که زبان مبین قرآن را پرده و پوشش می شمارد و نیز ممکن گردانیدن مشاهده و بررسی خوشه واژه ها که در علوم امروز نقشی بارز و تعیین کننده دارند و یافتن مهارت فهمی انتزاعی از بسیاری واژه ها با نظر اولیه بر صوت و صورت آنها بدون مراجعة شتابان به معاجم و نیز حفظ معانی کثیر با الفاظ قلیل. گفتنی است کوشش صورت گرفته در این فرهنگ اشتقاقی تطبیقی، صرفا جمع واژگان دخیل در قرآن نیست و بسی فراتر از آن است. واژگان مبدأ واژگان قرآنی و واژگان مقصد واژگان زبانهای مختلف اند که اهم آنها عبارت است از عربی، فارسی، فرانسه، انگلیسی، لاتین و یونانی.

در این پایان نامه سعی شده، با استفاده از روایات ونظرات دانشمندان اسلامی وجه تسمیه اسامی سوره های قرآن و نیز گروههای سور قرآن بررسی شود. گروههای سور عبارتند از: مئین، مثانی، مفصل، بساطین، دبابیج،ریاض، فواتح و جز آنها.

قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید الهی، گنجینه معارف آسمانی و مخزن انوار هدایت خداوند برای انسانها می باشد، لکن علیرغم این حقیقت، قرآن جایگاه اثر بخش و منزلت والای خود را در متعالی نمودن ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان نداشته است. مساله مهجور قرار دادن قرآن و در واقع مهجوریت مسلمانان نسبت به قرآن، به معنای دور ماندن مسلمانان از قرآن و در نتیجه محروم شدن از هدایت خداوند می باشد. سیر مطالب در این پایان نامه بدین قرار است: در فصل اول ابتدا به تبیین و تشریح مفهوم مهجوریت قرآن وجلوه های گوناگون آن و سپس به ابعاد مختلف مهجور شدن قرآن پرداخته شده است. در فصل دوم این رساله به بررسی زمینه ها و علل وعوامل مهجور شدن قرآن اشاره و سپس به آثار مترتب بر آن پرداخته شده است. و در فصل سوم، راههای بازگشت به قرآن وانس با آن ذکر شده واینکه چگونه مسلمین به قرآن باز گردند و عظمت های گذشته را تجدید نموده و در صحنه معارضه با فرهنگ غرب فائق آیند. روش تحقیق بعد از گرد آوری اطلاعات و تحلیل آنها، روش استنباطی، اجتهادی و متکی بر تفاسیر معتبر می باشد.

موضوع پژوهش حاضر نگاهی است به بررسی غیبت از دیدگاه قرآن و سنت و هدف کلی، شناساندن غیبت به عنوان یک معضل اجتماعی و فردی و اهداف ویژه آن بررسی و پیامدهای غیبت، اثبات حرمت غیبت از راههای مختلف، و معرفی راههای درمان و مجوزات غیبت،ایجاد انگیزه برای حرکت جامعه به سوی اخلاقیات اسلامی است. این رساله از 4 فصل تشکیل شده است که در ابتدا کلیات تحقیق اعم از تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت تحقیق و... می باشد. و در فصل اول مفهوم غیبت از نظر لغوی و اصطلاحی بررسی شده است. در فصل دوم این تحقیق به بررسی پیامدهای غیبت و ادلة حرمت و... پرداخته شده. و در فصل سوم به معرفی راههای درمان و کفارة غیبت، اشاره نموده و در فصل چهارم مجوزات غیبت معرفی شده و در آخر به گوشه ای از پرسشهای احتمالی که در ذهن هر خواننده ای مطرح خواهد شد با توجه به نظر فقهای شیعه مورد توجه و پاسخ داده شده است. و همچنین پیامدهایی را که این رذیله در زمینة فردی، اجتماعی اخروی به وجود می آورد، می تواند انگیزه ای برای دوری از این صفت خبیث باشد و با دانستن راههای درمان آن انسان می تواند گام به گام خود را به سعادت دنیوی و اخروی نزدیکتر کند. منابع مورد استفاده در این تحقیق متون اسلامی و تألیفات اندیشمندان و تفاسیر فقهاء عالیقدر شیعی است که با استفاده از روش تحقیق توصیفی، تحلیلی صورت گرفته است.