جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این پایان نامه به بهانه ترجمه تفسیرسوره مبارکه اسراء از تفسیر فخر رازی به بررسی شیوه تفسیری آن پرداخته است. خصوصیاتی که برای تفسیراو یاد کرده، به قرار ذیل است: فخر رازی در تفسیر هرسوره از فضیلت، مکی و مدنی و پیام کلی آن سخن می گوید و به مناسبت مباحثی را درباره تناسب آیات وسوره ها، مسائل کلامی، قرائت های مختلف و شأن نزول آیات و سور قرآن می آورد.

عوارف المعارف کتابی است در آداب و سیر و سلوک عارفان که مولف شهیر آن مشارب ذوقی اهل طریقت را با رسوم اهل شریعت درآمیخته و با آیات و روایات و اخبار و اقوال بزرگان از عرفا مزین ساخته است. این کتاب از آغاز تالیف مورد استقبال و استفاده فراوان طالبان و مریدان واقع گردید و شهرت و اعتبار بسیاری کسب کرد و جزء بهترین کتاب های درسی خانقاهی شد. بر این اثر گرانقدر، که از امهات متون صوفیه است، ذیل و تعلیقه و حاشیه ها نوشته اند. احادیث آن را استخراج کرده اند، به تهیه گزیده ای از آن همت گماشته، و به تأسی از آن کتاب های دیگر پرداخته اند. متن حاضر ترجمه ای از عوارف در قرن هفتم است و بر خلاف شیوه نگارش آن عصر (فنی و متکلف)، با نثری مرسل آراسته به برخی از صنایع ادبی پرداخته شده است. در باره کتاب: این کتاب که شهرت جهانی را برای سهروردی به ارمغان آورد و از طرف دیگر در بیشتر نقاط از قلمرو اسلام این کتاب آنچنان اهمیت داشته که تدریس این کتاب به عنوان شرط اول تأسیس خانقاه به شمار می رفته است . و از نظر منابع عرفانی جزء امهات است به گونه ای که این اثر بسیار منظم و دقیق طرح شده و این در حالی است که در کتاب های عرفانی معمولا ً نظم ندارند . این کتاب در زمان خود سهروردی به فارسی ترجمه شده است و قدیم ترین ترجمه فارسی آن ظاهراً همان است که اسماعیل بن عبد المؤمن در سال 655هـ کرده است ترجمه های دیگری هم از عوارف المعارف شده است یکی ترجمه ای است از ظهیرالدین عبدالرحمن بن بزغش که خود از مشایخ سهروردیه بوده است در فارس ، یک شرح فارسی نیز براساس همین ترجمه به وسیله نواده ظهیرالدین ـ جنید بن فضل الله بن عبد الرحمن که صدر لقب داشته است ـ جهت شاه شجاع آل مظفر تألیف شده است. عماد فقیه کرمانی هم عوارف المعارف را به عنوان طریقت نامه به رشته نظم کشیده است. کتاب عوارف المعارف که مشتمل بر شصت و سه باب است، شهاب الدین تقریباً در تمام مسایل و تجارب صوفیه به بحث پرداخته است و سعی کرده در هر باب حقیقت آراء و آداب متصوفه را از آنچه مدعیان در آن باب دارند باز نماید و ساحت صوفیه را از اتهامات مخالفان تنزیه کند از این رو در آغاز کتاب ، شیخ از منشأ علوم صوفیه ، برتری علم آنها و توجه آنها به تصفیه قلب و باطن به تفصیل صحبت می کند ماهیت تصوف و سبب آن که قوم به این نام خوانده شدند با ذکر کسانی که به صوفیه منسوب می شوند و از آنها نیستند در دنبال این مباحث می آید . در باب شیخ و خرقه مشایخ و همچنین در باب رباط و خانقاه نیز به تفصیل سخن می گوید و بحث را به اختلاف احوال مشایخ در سفر و مقام و در باب آداب مربوط به سفر می کشد و حتی از تفاوت بین احوال صوفیه متجرد و متأهل سخن می گوید چهار باب درباره سماع ـ سه باب درباره چله نشینی و دو باب درباره اخلاق . اما در باب آداب که منشأ تربیت و اخلاق صوفیه است با تفصیل بیشتر صحبت می کند از آداب طهارت و نماز گرفته تا آداب خور و خواب وصحبت . آخرین ابواب کتاب هم در باب احوال روح ، مکاشفات صوفیه و مسایل مربوط به خواطر و واردات و احوال و مقامات است که سرانجام منتهی به بحث دربرخی اصطلاحات قوم و در مسایل مربوط به بدایات و نهایات می شود تمام این ابواب را نویسنده با ذکر احادیث نبوی و روایات مشایخ آغاز می کند و اشتمال کتاب بر اطلاعات و معلومات تاریخی آن را جالب تر می نماید بعضی باب ها از جمله آنچه در باره روح و نفس دارد از لحاظ روانشناسی صوفیه اهمیت خاص دارد درباره احوال و مقامات هم آنچه در عوارف المعارف آمده است شامل نکات دقیق است و این مسئله با این دقت در کلام متقدمان نیست. عوارف المعارف مثل رساله قشیریّه خلاصه جامعی از تمام تعالیم صوفیه را عرضه می کند ودر این کتاب، شهاب الدین مخصوصاً به آداب و اخلاق صوفیه توجه دارد و این نکته ازمواردیست که عوارف المعارف را با احیا ء علوم الدین امام غزالی پیوند می دهد.

در این جستار پارکینسون با اشاره به رابطه علیت و تبیین و طرح این پرسش که آیا از اصطلاح «علت» در کاربردهای مختلف آن معنای واحدی اراده می شود یا نه، به بافت و زمینه و شیوه طرح علل چهارگانه نزد ارسطو می پردازد و به تحولی که در فهم این بحث در اثر ترجمه های یونانی به لاتینی اتفاق افتاده است، اشاره می کند؛ سپس به منظور بررسی شیوه های کاربرد واژه «علت» به بیان هیوم از این مفهوم و سه ملاک وی برای تشخیص رابطه علّی و معلولی توجه می کند و دو تفاوت عمده بیان هیوم و جان استوارت میل را برمی شمارد. آن گاه دیدگاه کالینگوود در باب سه معنای مختلف علت به تفصیل بررسی می کند و با مقایسه علت تاریخی کالینگوود با علت غایی ارسطو، از تبیین غایت شناختی سخن به میان می آورد و دو نوع غایت شناسی درونی و بیرونی را از هم متمایز می سازد و آرای راسل، دیویدسن، تایلر، بنت و وودفیلد را بررسی می کند و به این نتیجه می رسد که به منظور ارایه تبیینهای غایت شناختی باید افزون بر شناسایی معلول یک علت، از دیدگاهی خاص حکم به خیر بودن آن معلول کرد؛ بنابراین، نوع تبیین مستلزم هم مؤلفه ای علّی است و هم مولفه ای ارزشی.

فلسفه دین عبارت است از تأمل فلسفی در باب دین. قدمت چنین نگرشی به قدمت خود فلسفه است و در همه ادوار فلسفه غرب وجود داشته و بخش مهم و معتبری از فلسفه غرب بوده است. در نیمه آخر قرن بیستم این رشته گسترش شگفتی یافت و طیف وسیعی از موضوعات را در برگرفت و فیلسوفان دین با کاوش های خود حوزه مباحث این رشته را به نحو چشمگیری گسترش دادند.

این مقاله ترجمه دکتر همایون همتی از مقاله "فلسفه دین" نوشته "واینه پرودفوت" مندرج در جلد یازدهم "دایره المعارف دین" زیر نظر "میرچا الیاده" است. نگارنده این مقاله را همراه با مقالات دیگری از "دایره المعارف فلسفه" ویراسته "پل ادواردز" و "دایره المعارف ادیان و اخلاق" ویراسته "جیمز هیستینگز" و "دایره المعارف اسلام" از "جوداییکا" و مآخذ معتبر دیگر ترجمه کرده است که در آینده نزدیک به چاپ خواهند رسید.

این مقاله ترجمه مدخل علیت از دائره المعارف پل ادواردز است  که در آن ابتدا به تعریف علیت و تفاوت تولید با حرکت کیفی از نظر ارسطو اشاره می شود و سپس علل چهارگانه ارسطو یعنی علل فاعلی، غایی، صوری و مادی بررسی می شود و تصریح می گردد که امروزه در علوم مختلف و حتی انسانی، فقط از علل فاعلی صحبتی به میان می آید.در ادامه، مقاله به دو بخش اصلی تقسیم می شود: مسایل قدیمی و مسایل جدید مربوط به علیت فاعلی.موضوعات مطرح شده به عنوان مسایل قدیمی مربوط به علیت فاعلی عبارت اند از: سودمندی مفهوم علت، علیت و تغییر، شمول، همسانی، تصور نیرو، تصور اتصال ضروری، تقدم علل بر معلول های خود، جهت و سمت ضرورت. موضوعات مطرح شده در مقاله به عنوان مسایل اصلی مربوط به علیت در دوران معاصر عبارت اند از: ضرورت در مقابل توالی تغییرناپذیر، مساله مشابهت، مشابهت های مربوط، قوانین طبیعت و مفهوم علیت، قوانین به منزله ضرورت ها، قوانین به منزله همسانی ها، بازنگری اتصال ضروری، علل به منزله شرایط لازم، علل به منزله شرایط کافی، تعدد علل، علیت و استقرا، تمایز میان علت و معلول، علل به منزله «اهرم ها»، علیت و زمان، علت ها و معلول های همزمان.نکته مهم در مقاله، روح تجربه گرایانه و پوزیتیویستی حاکم بر مباحث است که از جمله مصادیق آن اشاره و پرداخت تفصیلی به آرا و اندیشه های فیلسوفان تجربه گراست. تلاش این فیلسوفان انکار ابعاد متافیزیکی بحث علیت، مانند ضرورت و وجوب صدور معلول از علت است. مقاله علی رغم گزارش نظریات این فیلسوفان، و علی رغم اشاره به ناتوانی این نظریات در تحلیل پدیده علیت، از نقد صریح تجربه گرایی امتناع می ورزد. آخرین جمله مقاله این است: «در اینجا (بحث علیت) مانند بیشتر موضوعات فلسفه، پیشرفت ما نسبت به گذشتگانمان غیر واقعی تر از آنچه در واقعیت هست، به نظر می‎رسد».