جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.

آیت الله آقا سید رضی شیرازی به سال ۱۳۰۷ در نجف اشرف دیده به جهان گشود و تا سی سالگی در همان مکان به تحصیل مراحل علمی، اعم از مقدمات، سطح و خارج فقه و اصول پرداخت. برجسته‌ترین استادان ایشان در نجف بزرگانی همچون والدشان سید محمد حسین شیرازی، جد مادری ایشان شیخ محمد کاظم شیرازی و آیت‌الله شیخ حسین حلی بوده‌اند. ایشان نخستین اجازه اجتهاد را در سالهای جوانی از شیخ محمد حسین کاشف الغطاء دریافت کرد. پس از این دوره در تهران رحل اقامت افکند. خارج فقه را به مدت ۷ سال از مرحوم آیت‌الله شیخ محمد تقی آملی درک فیض نمود. کتب فلسفه و عرفان از قبیل شرح منظومه، اشارات، اسفار و شرح فصوص را نزد فلاسفه و فقهای مشهوری چون آقا میرزا مهدی الهی قمشه‌ای، آقا میرزا ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، آقا میرزا احمد آشتیانی، فاضل تونی، میرزا محمد علی حکیم شیرازی و حائری سمنانی فرا گرفت. وی از سال ۱۳۳۸ شمسی تا کنون به تدریس سطوح عالیه خارج فقه، اصول و فلسفه پرداخته است. حاصل این سالها تربیت علمی و اخلاقی شاگردان متعدد و تألیف کتب علمی است. او در این مدت علاوه بر اشتغالات علمی به اقامه جماعت در مسجد شفاء تهران و تفسیر قرآن و بیان مباحث اخلاقی و تربیت جوانان و مشتاقان علوم اسلامی و بحث و گفتگو با اقلیتهای مذهبی اهتمام داشته است. طبق مستندات موجود، تاکنون بیش از ۵۰۰ نفر از پیروان ادیان مختلف در محضر ایشان به دین اسلام مشرف شده‌اند. در سال ۱۳۳۸ برای تدریس در مدرسه سپهسالار (شهید مطهری )از او دعوت به عمل آمد. در آن زمان اساتید بزرگی همچون : آقا شیخ محمد علی لواسانی، سید کاظم عصار، راشد، ترابی، سید محمود طالقانی، وحید گلپایگانی و شیخ ابوالفضل نجم‌آبادی در آن مدرسه تدریس می‌کردند. او به عنوان جوانترین استاد قسمت اول منظومه را تدریس نمود.بعد از دستگیری سید محمود طالقانی به مدت یکسال در جایگاه او به تدریس مشغول شد. در مصاحبه با مجله حوزه ماجرای خروج خود از دانشگاه را اینگونه توضیح می‌دهد: «تا این که پس از رفراندم ششم بهمن و مخالفت روحانیت با شاه رژیم خواست به گونه‌ای از حجم این مخالفت ها بکاهد لذا برای ظاهر نمایی از روحانیون تهران دعوت کرد تا برای ملاقات با شاه به مسحد سپهسالار بیایند. در آن ملاقات عده زیادی از روحانیون شرکت نکردند که من هم از آن جمله بودم واین برای آنان بهانه‌ای شد جهت اخراج من از مدرسه سپهسالار. همچنین در دانشکده الهیات فقه تدریس می‌کردم . علت این که در دانشکده الهیات مشغول به تدریس شدم این بود که : آیه الله حاج آقا مهدی حائری یزدی از طرف آیه الله العظمی بروجردی به عنوان نماینده ایشان عازم آمریکا شده بود دانشکده ازمن دعوت کرد که به جای ایشان تدریس کنم .این هم زیاد طول نکشید زیرا مبارزات ۱۵ خرداد ۴۲ پیش آمد و ما هم در دانشکده ازاین حرکت شدید حمایت می‌کردیم و در سر کلاس دراین باره صحبت کردیم . به همین خاطر در سال ۱۳۴۳ بنده و مرحوم شهید مطهری و آقای صدر بلاغی را از دانشکده اخراج کردند .آقا سید محمدباقر سبزواری که ازاساتید دانشکده بود به بدیع‌الزمان فروزانفر رئیس دانشکده گفته بود:چرا آقایان را اخراج کردید. شما چند نفر مانندایشان دارید؟ فروزانفر گفته بود: دستوراز بالا بود که این چند نفر را اخراج کنیم.» در سال ۱۳۴۴به درخواست سید احمد خوانساری برای اقامه جماعت به مسجد شفاء آمد.این مسجد به دستور آیت الله بروجردی در یوسف آباد تهران بنیان گردید. وی از آن تاریخ تاکنون به اقامه امامت جماعت در مسجد شفا در تهران و به تدریس علوم اسلامی در منزل خود پرداخته است. آثار: 1. شرح منظومه 2. الاسفار عن الاسفار 3. نقد و طرح انديشه‌ها 4.زلال حکمت (تفسیر) 5.زلال حکمت2 (اخلاق) 6.نگاه ناب 7. حاشيه بر معالم 8. حاشيه بر كفايه 9. حاشيه بر رسائل 10. حاشيه بر مكاسب 11. حاشيه بر اسفار 12. حاشيه بر اشارات 13.حاشيه بر قوانين

درباره کتاب العثمانيه جاحظ و رديه های آن قبلا نوشتيم که عثمانيه جاحظ را شماری از معاصران و متأخران او از شیعه و معتزله مورد نقد و نقض قرار دادند. با اين وصف متأسفانه عمده اين رديه ها از ميان رفته است. می توان گفت مهمترين مسائل بحث امامت در تشيع بعد از عصر جاحظ به نحوی پاسخ به کتاب عثمانيه بوده و بنابراين ادبيات رديه نويسی اماميه حامل مهمترين انديشه های آنان در بحث امامت بوده است. از ميان رفتن اين رديه ها خسران عظيمی است برای تاريخ پژوهان و عالمان شيعی، با اين وصف بايد گفت کتاب الشافي شريف مرتضی در بخش هایی از کتاب در حقيقت بيش از آنکه پاسخ به بخش امامت کتاب المغني باشد پاسخی است به دعاوی عثمانيه در کتاب جاحظ. البته قسمتی از مباحث شريف مرتضی رديه بر استدلالات معتزليان غير شيعی در زمينه امامت است اما با مقايسه کتاب العثمانيه جاحظ با المغني (قسمت امامت) معلوم می شود که جاحظ یکی از منابع اصلی الهام قاضي عبدالجبار و برخی از اسلاف معتزلی او در رد بر مباحث امامت و نص بوده است. بنابراین شريف مرتضی حافظ بخشی از ميراث شيعی و رديه های آنان بر کتاب عثمانيه است. با وجود آرای ابتکاری در بحث امامت می دانيم که شريف مرتضی در الشافي بر نوشته های اسلاف متکلم شيعی خود هم تکيه بسيار داشته، از شيخ مفيد تا نوبختی ها و ابن قبه و حتی ابوعيسی ورّاق (که خود ردیه ای بر عثمانيه داشته است). الشافي شريف مرتضی بنياد تفکر اماميه را در بحث امامت بازتاب می دهد و حامل مهمترين بحث ها و مبانی اماميه در زمينه بحث امامت و نص و عصمت است.

اين کتاب که در نيمه اول قرن سوم به همت ابوجعفر محمد بن عبدالله سمرقندي اسکافي (متوفای ۲۴۰ق) تأليف شده، از منابع مهم در اثبات برتري اميرمؤمنان (عليه السّلام) پس از رسول گرامي (ص) بر همگان است. المعیار والموازنه بيانگر انديشه و باور گروه معتزليانِ بغداد است، که پس از پيامبر(ص) به برتري علي (عليه السّلام) ايمان داشتند، اما با وجود اين امامت مفضول بر فاضل را نيز روا مي داشتند. با توجه به اينکه بسياري از خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار اميرالمؤمنين (عليه السّلام) در آن آمده است، در این باره از دو جهت داراي اهميت است: ۱. خطبه هايي که در آن آمده و از نگاه سيد رضي پوشيده مانده و يا مصلحت در گزينش آن نبوده است. ۲. کتاب مرجع استوار و محکمي براي مطالب نهج البلاغه و پاسخ گوي اعتراض هاي مغرضان و کم اطلاعان درباره نهج البلاغه است . کتاب المعيار و الموازنه بسان بسياري از کتابهاي ديگر در پاسخ به پرسش برخي از پرسشگران نگارش يافته است. نگارنده نخست سبب و انگيزه مردم را از انحراف از اميرمؤمنان (عليه السّلام)، کينۀ گروهي و تعصب جاهلي مي داند. آن گاه روايات بزرگان صحابه را دربارۀ فضيلت علي (عليه السّلام) نقل مي کند، و بي ارزش و تباهي روايات رسيده از پاره اي اصحاب عادي در مفضول بودن حضرت آورده و به نقد آنها مي نشيند. سپس به مقايسه رفتار اميرالمؤمنين عليه السلام با عثمان؛ و ذکر داستان خودداري گروهي از بيعت با ايشان و بردباري و سعه صدر حضرت پرداخته، و پس از آن جنگ جمل را بررسي مي کند. در ادامه، مسايلي چون پايبندي علي (عليه السّلام) به اصول مکارم اخلاق و اجتماع همه ي محاسن در ايشان را با استناد به احاديث مقبول اهل سنت ثابت مي کند. عناوين برخي از موضوعات مطرح شده در کتاب چنين است : - اثبات برتري علي (عليه السّلام) به دليل رواياتي که از بزرگان اصحاب نقل شده است؛ - مقايسه ميان گذشت و شکيبايي و بزرگواري علي (عليه السّلام)، و سخت گيري و تندخويي کساني که پيش از او بوده اند؛ - ذکر آنچه که ميان اميرمؤمنان (عليه السّلام) و کساني که با او بيعت کردند و شکستند؛ - ذکر انواع مخالفان و ستيزه گران با حضرت؛ - روش تحقق امامت و وصف چگونگي بيعت مردم با حضرت؛ - شرح و بيان برتري امام (عليه السّلام) به تمام افراد بشر پس از انبيا و پيامبران؛ - کلمات قصار از امیرمؤمنان (عليه السّلام)؛ - بياني مختصر در پيوند برادري مهاجر و انصار و پيامبر و علي (عليه السّلام)؛ - حديث غدير و تواتر آن نزد مسلمانان؛ - حديث منزلت و اينکه پيامبر (ص) همه نيکويي ها و بلندي هاي مقام و منزلت را غير از شأن نبوت به حضرت امير(عليه السّلام) عطا فرمود. چاپ المعیار والموازنه تصحيح و تحقيق مرحوم علامه محمد باقر محمودي، سال ۱۴۰۲ ق در بيروت؛ بارها از سوی ناشران مختلف چاپ شده است. ترجمه المعیار والموازنه ترجمه دکتر محمود مهدوي دامغاني (ترجمه از روي نسخه چاپ شده با تحقيق آقاي محمودي)، چاپ نشر ني به سال ۱۳۷۴. منابع: مقدمه علامه محمودی بر المعیار والموازنه؛ مقاله در معرفی المعيار و الموازنه از ابوالفضل حافظيان بابلي (کتاب ماه دين ـ شماره ۴۷ و ۴۸، شهريور و مهر ۱۳۸۰)