جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متکلم معتزلی فقیه مفسر. از شاگردان ابوهذیل علّاف و لذا از معتزله بصره است. به سبب برخی نظرات درباره امام علی(ع) او را از حوزه معتزله خالص جدا کرده اند و در میان خود این مکتب مذمت بسیار شده است . به واقع آراء او در باب امامت در میان معتزله خاص او بود و او را از سایر معتزله جدا می کرد. او امامت را در شرع واجب نمی دانست و قائل به عدم اجماع در امامت علی (ع) بود و در عوض امامت و اجماع را برای معاویه اثبات می کرد . بشر بن المعتمر کتابی در رد او نوشته است .

محدث، فقیه و متکلم شافعی مذهب از شاگردان ابن ادریس شافعی و عبدالله بن سعید کلّاب و از متکلمان اهل حدیث بوده است.

فقیه مالکی و متکلم اشعری اندلسی. توانا در جدل به نحوی که ابن حزم را در اندلس ناچار از مهاجرت می کند.

محدث، فقیه ، اصولی و متکلم. در فقه شافعی بود و در کلام اشعری. صاحب کتاب " الکافی".

محدث فقیه متکلم. در مکه عبدالملک جوینی را ملاقات کرده و پرسش ها و پاسخ های خود با او را در کتابی گرد آورده است. او آراء اشاعره را با آراء اهل حدیث جمع می کرده است و این دأب بیشتر فقهای مغرب است. و به سبب تمجیدش از جوینی نیز اشعر ی بودن او تقویت می شود.

محدث و متکلم شیعی. از متقدمین راویان شیعه.

محدث متکلم . از معتزله و از تابعان ابوهذیل علاف.

محدث فقیه متکلم امامیه . نجاشی او را اعفر می داند و ابن داوود و علامه حلی او را عفیر می دانند. نجاشی کنیه او را ابا الاحوص می داند. قدمای شیعه او ر ا فقیهی از اصحاب حدیث می دانند و ابوالحسن اشعری او را از کبار متکلمان شیعه می داند. حسن بن موسی نوبختی از او دریافت علم کرده است. عبد الجبار معتزلی معتقد است که ابا الاحوص و نوبختیه در "اکثر موارد به راه سمع قائل بودند بسا که گاهی هم به راه عقل پناه می برند". شریف مرتضی این مساله را در عبدالجبار مورد نقد قرار می دهد و معتقد است که عبدالجبار به تلبیس یا به سهو مساله لطف در آرا و نوشته های اینان را انکار می کرده است. او دارای مؤلفاتی است که در ضمن کتب نسل دوم متکلمان شیعه مانند ابو عیسی وراق و حسن بن موسی نوبختی و دیگران می توان به محتوای آنها راه یافت و اسامی برخی کتب او به ما رسیده است : کتاب الامامة، کتاب الرد علی العثمانیة، و کتابی هم در امامت دارد که در آن صرفا دلائل و براهین بر مساله امامت وارد شده است.

محدث، فقیه شافعی و متکلم به شیوه سلف . خداوند را محدود در مکان می دانست و معتقد بود که ملائکه خداوند را در حالی که روی عرش است حمل می کنند و معتقد بود که خداوند به حس ادراک می کند.

عالم ادیب متکلم از معتزله . به سبب اشتباه در استنساخ او را شعبی و بعد شیعی خوانده اند که درست نیست. چندی از شاگردان احمد بن الحسین هاروی از عالمان زیدی بوده است. صاحب کتب "حقائق الاشیاء" و "یاقوته الایمان و واسطة البرهان" در علم اصول دین و کلام.