جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجا که امثال برخاسته از تجربه های حیات قومی اند، با مطالعه آنها می توان ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هر قومی را بازشناخت. ساختار سیاسی ایران تا دوره مشروطه با استبداد شناخته می شود که در آن، پادشاه پیوسته در راس قدرت بود و مردم همگی رمه او به شمار می رفتند. حاکمیت استبداد، رواج اندیشه جبرباوری، فقدان زمینه های عقلانی و فلسفی در جامعه، سرسپردگی و نفی فردیت از عواملی هستند که در طول تاریخ ایران سبب شکل گیری سخنان و امثالی شده اند که بنیان هر گونه تعقل، حرکت اجتماعی و پیشرفت را سست کرده اند.امثال و حکم به عنوان نمایان ترین تجلی گاه اندیشه و مهمترین دستورالعمل زندگی مردم، بخش درخوری از فرهنگ و زبان ایرانیان را تشکیل می دهد؛ از این رو برای شناخت و تحلیل فرهنگ ایرانی بسیار کارآمد است. در این مقاله به بررسی چند مورد اساسی از پیش زمینه هایی پرداخته ایم که پذیرش و پرورش استبداد را در میان مردم موجب شده و در امثال و حکم نمود یافته است. نتیجه این است که استبدادپذیری پیش و بیش از اینکه ناشی از اعمال قدرت باشد، دارای زمینه های فرهنگی است و طی قرن های متمادی ذهن و زبان مردم را شکل داده است.

اقلیم خراسان، به همان سان که موقعیت مهمی در تاریخ و فرهنگ گذشته داشته است، در سیر داستان نویسی نوین نیز با نویسندگانی چون محمود کیانوش، اصغر الهی، غزاله علی زاده، رضا دانشور و از همه بر جسته تر، محمود دولت آبادی، همان موقعیت ممتاز پیشین را برای خود محفوظ نگه داشته است. شاخصترین اصول مشترکی که بنیاد داستانهای این نویسندگان را به یک دیگر پیوند می دهند عبارت اند از: نگرش تاریخی، علاقه مندی به آموزه های مذهبی، استفاده گسترده از امکانات زبان کهن، اعدال گرایی، زندگی بخشی به روزگاران سپری شده و در یک کلام، سنت گرایی در صورت و محتوا. ریشه این محورهای مشترک را بیش از هر چیزی باید در تاثیرات تاریخی و فرهنگی حاکم بر فضای اقلیمی منطقه جستجو کرد که از گذشته های دور تا به امروز، علاوه بر قرار گرفتن در شاهراه فرهنگی، مذهبی، سیاسی و تجاری ایران با شرق دور، پایگاه نخستین سلسله های حکومتی اصیل ایرانی بعد از حمله اعراب نیز بوده است و در کشمکش بسیار طولانی و تمکین به اقوام بیگانه ای چون غزان و ترکمانان و مغولان و تیموریان، و خاستگاه اصلی زبان و ادبیات فارسی و نیز میزبان هشتمین امام شیعیان.

اگـر بتوان ادبـیات را آیـینه جامـعه دانسـت که در آن فــراز و فـرود فرهــنگ و انـدیشـه بازتابانده می شود، سنت پذیری و سنت گذاری و نیز سنت و نوآوری در آن جایگاه بارزی دارد. برای شناخت هر چه بیشتر این جایگاه، مباحث جریان شناسی ادبی، به خوبی می تواند پژوهشگر را با عوامل برون ساخت و درون ساخت ادبیات، «تحول» در چارچوب پویایی و «انحطاط» در چارچوب ایستایی و دلایل این پویایی و ایستایی آشنا کند. جریان شناسی ادبی، بررسی شناخت فرایند در حال تحول ادبیات از سنت به سوی نوگرایی است. چون شعر مشروطیت با بافت اجتماعی، سیاسی و انقلابی این دوره پیوند نزدیکی دارد، به مثابه آیینه ای بازتابنده واقعیتهای جامعه آن روز است، شعر دوره گذار و انتقال است و حد واسط بین سنت و نوگرایی به شمار می رود، جریان شناسی شعر این دوره اهمیت و ضرورتی خاص می یابد؛ به ویژه که مشروطیت بارزترین نمود آغاز تحول از سنت به نوگرایی است. از ضرورتهای جریان شناسی شعر مشروطیت، آشنایی با پیشینه تاریخی جریان شناسی شعر این دوره، پرداختن به اصول و مبانی نظری شعر مشروطیت، توجه به پیوندهای جریان شناختی بین شعر مشروطیت و انقلاب مشروطیت و عوامل موثر در این بررسیها و پژوهشهاست. جریان شناسی شعر مشروطیت و دیگر دوره هایی که ویژگیهایی همانند این دوره دارد، پژوهشی بایسته است که در مطالعات دوره معاصر جایگاه ارزنده ای دارد.

چکیدهدر شکل‌گیری هنر اسلامی فرم‌ها و عناصر مادی پیشین به عنوان اجزای هنری استفاده می‌شوند. در این راستا جرح و تعدیل‌هایی لحاظ می‌شود که منجر به ایجاد فرم‌های آرمانی منطبق با معنویت اسلامی و همزمان، کیهان‌شناسی اصیل ایرانی است. پیدایش آنچه در قالب هنر اسلامی قابل تعریف است و نیز روند استفاده از مقبره‌ها و شکل‌گیری فرم شبستان گنبدخانه‌ای در مساجد در این راستا قابل توضیح و توجیه خواهد بود. در این زمینه معنای کیهان‌شناختی هر یک از فضاها مدنظر خواهد بود؛ و همچنین عدم تداوم فرم‌های مختلف بررسی خواهد شد؛ و اینکه بستر فرهنگی لازم هر یک از آنها منطبق با چه معیارهایی است؛ و در نهایت سیر شکل‌گیری آن‌ها به بحث گذاشته خواهد شد. پژوهش حاضر که پژوهشی بنیادین محسوب می‌شود در پی‌ریزی مبنای نظری خود از دیدگاه «سنت‌گرایی» بهره خواهد برد که به نظر می‌آید اصیل‌ترین روش شناسایی انتقال فرم‌ها و جرح و تعدیل آنها از سنت‌های پیش از اسلامی به سنت‌ها اسلامی است؛ مکتبی که مدعی است ماهیت ادیان را به عنوان محور خود می‌شناسد، و انتقال صور شاخص از سنت‌های مختلف را به عنوان ثبات مفاهیم و محور مشترک ذات ادیان می‌شناسد. با بهره‌مندی از مطالعات اسنادی و استفاده از منابع مکتوب به این مهم پرداخته خواهد شد. واژگان کلیدی: شکل‌گیری معماری اسلامی، سنت‌‌های پیشین، سنت‌گرایی، کیهان‌شناسی، ماهیت ادیان.

این رساله با هدف جستجوی ویژگی های نظام سیاسی مطلوب در اندیشه های سید حسین نصر شکل گرفته است. از آنجایی که در نزد سنت گرایان و از جمله دکتر نصر، تصریحات آشکار در مورد مباحث سیاسی و به بیان بهتر مباحث مشخصا مرتبط با فلسفه سیاسی کمتر یافت می شود، این جستجو مستلزم تبیین دقیق آرای ایشان بود تا از این طریق امکان دستیابی به دلالت ها و قابلیت های اندیشه ای، پیرامون ویژگیهای نظام سیاسی مطلوب وی فراهم گردد. از این رو در این رساله جهت بررسی مولفه ها، عناصر و اجزاء گفتمان سنت گرایی سید حسین نصر و استخراج ویژگی های نظام سیاسی مطلوب او، از مدل جستاری توماس اسپریگنز بهره برده شد. این مدل به ما کمک کرد که علاوه بر بازسازی منطق درونی اندیشه دکتر نصر، آرای او را در پرتو اوضاع زمانه تحلیل کرده و به این ترتیب نه تنها زمینه های شکل گیری و تکوین این گفتمان را دریابیم، بلکه در پروژه فکری وی ویژگی های نظام سیاسی مطلوب را استخراج نماییم.بررسی اندیشه سید حسین نصر بر مبنای چارچوب تئوریک اتخاذ شده،به نتایج ذیل منجر شد:به نظر می رسد گفتمان سنت گرایانه سید حسین نصر در پاسخ به بحران قداست زدایی از جهان(از میان رفتن پیوند میان معرفت و امر قدسی) قوام یافته است. از منظر او، دلیل بروز این بحران، گسست از سنت(قداست زدایی از معرفت و اصالت فرد) است. آرمان نصر به مثابه راه حل یا تصویرسازی برای نظام سیاسی مطلوب، عبارت از بکارگیری فلسفه جاودان و ایجاد الگویی برآمده از جاودان خرد است که از طریق احیای سنت در دوران متجدد و تلاش برای قداست بخشی دگرباره به معرفت به دست خواهد آمد.