جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«اثبات برترى حضرت امیر مؤمنان على بن ابى طالب (ع)»، ترجمه فارسى کتاب تفضیل امیرالمؤمنین على علیه السّلام على جمیع الأنبیاء غیر محمد صلّى اللَّه علیه و آله و سلم، از شیخ مفید است که توسط آقایان على‌رضا بهاردوست و محمدحسین شمسایى صورت گرفته است. این رساله از نظر قدمت تاریخى و نیز شیوه پرداخت، موضوع و قدرت استدلال و متانت برهان داراى امتیازات فراوان و کم مانندى است و مؤلف بزرگوار آن که خود از بلندترین قله‌ هاى معرفت شیعى و تواناترین مرزبان حریم ولایت و توحید در قرن چهارم هجرى است، هدفى را که از نگارش این رساله مد نظر قرار داده با اتکاء به دریاى دانش خود و استمداد از روح مطهرى که قلم را در ابراز شیدایى و شیفتگى نسبت به او به چرخش آورده، به شایستگى ادا نموده است. او محمد بن محمد نعمان ملقّب به شیخ مفید است و کتاب حاضر بخشى از مجموعه رسائل او به شمار مى‌ رود. مسأله تفضیل امیرالمؤمنین على (ع)، یکى از مسائلى است که از قدیم میان متکلمان مسلمان مورد بحث بوده است. این رساله نیز یکى از تألیفاتى است که به این موضوع مى‌ پردازد. شیخ مفید (ره) متکلم بزرگ امامیه در اواخر قرن چهارم و ابتداى قرن پنجم، چندین کتاب در این باره تألیف کرده است که یکى از این تألیفات «رساله تفضیل» مى‌ باشد. این رساله نمودار اعتقاد و باور اکثر متکلمان شیعه است که در آن به اثبات برترى امیرالمؤمنین على (ع) بر همگان به جز حضرت ختمى مرتبت (ص) پرداخته است.

«ألفُصولُ المُهمّة فی أُصولِ الأئمّة (تکملةُ الوَسائل)» از تألیفات شیخ حر عاملی صاحب «وسائل الشیعة» می‌ باشد که در قرن یازدهم هجری به زبان عربی تألیف شده است. مؤلف، اصول کلی برگرفته از روایات را که هر مسلمانی باید بداند و به آن ها باور داشته باشد و به آن ها عمل کند را گرد آورده است. در این اثر ۳۱۹۴ روایت وجود دارد که در پنج بخش سامان داده شده است. کتاب، در سه جلد است: جلد اول؛ بعد از مقدمات محقق و مؤلف به اصول دین و اصول فقه پرداخته است. جلد دوم؛ در فروع فقه می‌ باشد. جلد سوم؛ ابواب کلیات متعلق به طب و نیز نوادر کلیات. ابواب پنج گانه کتاب شامل موضوعات اصول دین، اصول فقه، فروع فقه، طب و نوادر کلیات می‌ باشد. 1- ابواب متعلق به اصول دین: صد و بیست باب در مورد اصول دین و اعتقادات بیان شده که مؤلف ابتدا اسامی این ابواب را ذکر کرده سپس وارد بیان آنها می‌شود. 2- ابواب متعلق به اصول فقه: در مورد اصول فقه هم هشتاد و شش باب تبیین گردیده است. مؤلف در این باب به روایاتی که این مضامین را می‌ رسانند و غالبا روایات مشهوری هستند اشاره کرده است. 3- ابواب متعلق به فروع فقه: ابواب چهل و شش‌گانه فقهی موضوع دیگر بخش کتاب است که هر یک از آنها نیز دارای فروعاتی می‌باشد. روایات این بخش، همه از وسائل الشیعه انتخاب شده است. 4- ابواب متعلق به طب: در بخش طب ۱۴۱ باب وجود دارد. 5- ابواب نوادر کلیات: نوادر کلیات نام آخرین بخش کتاب است که دارای صد و سی و هشت باب می‌ باشد.

«المجازات النبویة» یا «مجازات الآثار النبویة»، اثر سید رضی که به جنبه ادبی، بیان اشارات، تنبیهات، کنایات و تشبیهات روایات پرداخته است. هر کس از سمتی به دریای بیکران سنت نبوی و بوستان احادیث پیامبر ی وارد شده و آن را بوییده و نگریسته است. برخی جوانب اجتماعی، گروهی جوانب عبادی و فقهی، بعضی جوانب طبی و پزشکی، و تعدادی جنبه‌ های کلامی و فلسفی آن را مدنظر قرار داده‌ اند و بالاخره بعضی نیز به جنبه‌ های ادبی آن توجه ویژه‌ ای معطوف داشته‌ اند. یکی از کتاب‌ هایی که با نگاهی ادبی به این میراث ارزشمند و امانت ارجمند نگریسته کتاب مورد بحث است. شریف رضی برای توضیح و تبیین جنبه‌ های ادبی قرآن کریم و مجازات و تشبیهات و استعارات کلام مجید، کتاب ارزشمند «تلخیص البیان عن مجازات القرآن» را تالیف کرده است. سپس در پی همین مقصود در سنت نبوی کتاب «المجازات النبویة» را نگاشته است. در این کتاب فقط به جنبه ادبی، بیان اشارات، تنبیهات، کنایات و تشبیهات روایات پرداخته است و در این احادیث، موضوعات خاصی مورد نظر او نبوده است. کتاب با روایات مشهور «هذه مکه قد رمتکم بافلاذ کبدها، این مکه است که پاره‌ های دیگر خویش را به سوی شما افکنده است» که در جنگ بدر گفته شده است، شروع می‌ شود و با روایت مشهور نبوی در رابطه با عظمت حجر الاسود «الحجر یمین الله فمن شاء صاحفه بها، حجر الاسود دست راست خداست. آن کس که بخواهد به وسیله آن با خدا مصافحه کرده و دست می‌ دهد»، به پایان آمده است. مولف در این کتاب ۳۶۱ روایت یا ۳۷۵ روایت بنا به شمارش نسخه نمایندگی فرهنگی ایران در دمشق، را مورد دقت و بررسی قرار داده است.

«معانى الاخبار شیخ صدوق»، که ترجمه آن توسط آقاى شیخ عبدالعلى محمدى شاهرودى به انجام رسیده است، کتابى است در بیان احادیث غریب و اخبار مشکل که از ائمه (ع) وارد شده است و به تعبیر استاد عالى قدر على‏ اکبر غفارى (ره) این کتاب به منزله قاموس و فرهنگى است. در فهم کلمات ائمه (ع) و معانى واژگان حدیثى نیز اثرى خوب، داراى انسجام و فوائد بسیارى است. در اغلب ترجمه‏ هایى که از متون ارائه مى ‏گردد، مترجم سعى مى کند که مقصود و مرام صاحب اثر را به زبان دیگر و در قالب دیگر به مخاطب انتقال دهد. براى رسیدن به این هدف مترجمان شیوه ‏هاى گوناگونى را به کار مى ‏گیرند. یکى از شیوه‏ ها آن است که مترجم بدون توجه به نظم و سیاق کلام هماهنگ با قواعد دستورى و ساختار جمله زبان مقصد، معنا و مراد را در قالب زبان مقصد بیان دارد. در این شیوه مترجم سعى بر آن دارد که بدون اطاله مطالب و بى‏ کم و کاست معناى عبارت اصلى را با توجه به مسائل مختلف فرهنگى، به عبارات منظم و مطابق با قواعد دستورى زبان مقصد بیان دارد. این شیوه که در میان اهل فن به ترجمه آزاد (و به تعبیر برخى ترجمه محتوایى) معروف است، مورد اعتماد بوده و به تناسب قدرت و مهارت مترجم و آشنایى ‏اش با ظرائف و دقائق هر دو زبان متفاوت مى ‏باشد. به نظر مى‏ رسد که ترجمه حاضر توانسته است، بخش قابل توجه کاستى موجود در ترجمه ‏هاى دیگر را جبران کند و زمینه ‏اى فراهم آورد که خوانندگان و دوست داران روایات اهل بیت (ع) به راحتى بتوانند از فرمایشات آن بزرگواران به زبان فارسى روان بهره برند و واقعیت آن است، همان طور که مترجم محترم در مقدمه کتاب دلیلى که براى ضرورت ترجمه ذکر کرده تا حد امکان پاى ‏بند بوده است و سعى کرده براى عمل به آن تمام تلاش خویش را به کار بندد. ترجمه عبارت‏ ها به صورت روان و همه فهم است و کم‏تر موردى مى‏ توان یافت که از این قاعده بیرون بوده باشد. لذا مترجم اگر توضیحى در فهم روایت لازم دیده است، مطالب خود را بین کروشه ([]) قرار داده است. یکى دیگر از مزایاى این ترجمه، استفاده مترجم از نسخه طبع مکتبة الصدوق تصحیح دانشمند و فاضل استاد على ‏اکبر غفارى است. ایشان با ذکر اختلاف عبارات در نسخه‏ ها، شرح کلمات دشوار و غریب حدیثى و ذکر استنادهاى بیشتر براى احادیث کمک شایان توجهى به بهره‏ گیرى از این اثر نموده است. این ترجمه مانند غالب ترجمه‏ هاى دیگر داراى مقدمه ‏اى 18 صفحه مى‏ باشد که مترجم در آن ارائه نگرشى به تاریخ منع کتابت حدیث و توطئه‏ هایى که در این زمینه صورت گرفت؛ ولى علی رغم همه آن مشکلات شیعیان به حفظ و نگهدارى کتب و بدست آوردن حدیث و تدوین آنها تلاش بى ‏وقفه و پی‏گیرى مبذول داشته و مجموعه هاى ارزنده ‏اى در دسترس جامعه اسلامى گذارده ‏اند و در ادامه مقدمه نیز زندگى ‏نامه و مقام علمى شیخ صدوق (ره) در میان علماى اسلام مطالب سودمندى بیان شده است.

«الغیبة» کتابی درباره غیبت امام دوازدهم شیعیان، اثر ابو جعفر محمد بن حسن طوسی، معروف به «شیخ الطائفه» که توسط مجتبی عزیزی به فارسی ترجمه شده است. این کتاب از منابع با اهمیت در زمینه شناخت امام زمان (ع) و مسئله غیبت است و در آن دیدگاه شیعه درباره حضرت مهدی (ع) ارائه شده و به شبهات و اشکالاتی که درباره غیبت آن حضرت مطرح است، با ادله قرآنی و روایی و عقلی جواب داده شده است. این کتاب در هشت فصل تنظیم شده است: 1- الکلام فی الغیبة: مولف در این فصل به طور عام، امامت امام غائبی را اثبات می‌ کند که الزاما امام دوازدهم است. برای اثبات این امر، مؤلف مقدماتی مانند وجوب وجود امام در هر زمان، وجوب عصمت امام و حضور امام در بین مردم را اثبات می‌ کند. در ادامه عقائد کیسانیه، ناووسیه، واقفیه، محمدیه، فطحیه و غیر این ها را در مورد امامت رد می‌ کند. پس از آن به شبهاتی که با اعتقاد به غیبت پیش می آید، جواب داده و در پایان ادله غیبت صاحب الزمان و این که او امام دوازدهم و از ذریه امام حسین (ع) می‌ باشد را بیان و ادله منکرین را رد می‌ کند. 2- ولادت حضرت حجة بن الحسن العسکری و اثبات ولادت آن حضرت با ادله و اخبار. 3- درباره کسانی است که امام زمان (عج) را دیده‌ اند. 4- معجزات حضرت و بعضی از توقیعاتی که از جانب ایشان رسیده است. 5- موانع ظهور حضرت. 6- اخبار مربوط به سفراء و وکلای آن حضرت (اعم از وکلای ممدوح و مذموم) و ذکر اسامی و بیان ذم اشخاصی که به دروغ ادعای نیابت کرده‌ اند. 7- مدت عمر حضرت و توجیه اخباری که دلالت بر فوت ایشان دارد؛ نامعلوم بودن وقت ظهور و توجیه اخباری که وقت خاص مشخص کرده‌ اند؛ بیان علائم ظهور. 8- بیان بعضی از خصائص و صفات و سیره آن حضرت.

موضوع اصلی این پژوهش بررسی عوامل موثر بر تربیت جسمانی در احادیث شیعه می باشد. پرسش هایی را که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آنها است عبارتند از:1 - در احادیث شیعه تا چه حد بر نقش آموزش و اعمال تربیت درست جنسی بر تربیت جسمانی تأکید شده است؟ 2- در احادیث شیعه تا چه حد بر نقش ورزش و تحرک بر تربیت جسمانی تأکید شده است؟3-در احادیث شیعه تا چه حد بر نقش تغذیه صحیحبر تربیت جسمانی تأکید شده است؟4-در احادیث شیعه تا چه حد بر نقش بهداشت و پاکیزگیبر تربیت جسمانی تأکید شده است؟از دیدگاه اسلام وقتی نیازهای حقیقی جسم تأمین گردد و سلامتی بدن تأمین شود، توان و قدرت جسم افزایش می یابد و از بیماری ها به دور می ماند و انسان بهتر می تواند روح خود را به کمک جسم سالم به تکامل برساند، زیرا جسم و روان سالم افراد، مهمترین عامل در پیشرفت مادی و معنوی یک جامعه محسوب می گردد.در این پژوهش پس از بررسی احادیث شیعه مشخص شد که عواملی در سلامت جسمانی نقش موثری دارند که این عوامل عبارتند از: آموزش درست تربیت جنسی و پرهیز از انحرافات جنسی و تن دادن به ازدواج براساس قوانین عقل و شرع، ورزش و تحرک، تغذیه مناسب و پرهیز از پرخوری و اسراف و تبذیر، رعایت بهداشت و پاکیزگی فردی و اجتماعی. در ادامه پژوهش به عنوان یک نتیجه جانبی با توجه به اینکه جسم و روح در هم تأثیر متقابل دارند لذا به آفات روح که سلامتی جسم انسان را به خطر می اندازد اشاره گردید که آن آفات عبارتند از: کفر و شرک، سوء ظّن، حسد، کینه، حُب دنیا و خشم. همچنین در احادیث شیعه توصیه هایی برای رسیدن به بهداشت روانی اشاره شده است از جمله: حفظ کرامت انسان، توکل به خدا، برنامه ریزی صحیح در زندگی، رضایتمندی، امید داشتن، قناعت و پرهیز از اندوه وخشم، تفریح و شوخ طبعی، معنویت گرایی وصله رحم. بر همه مربیان، والدین و مسئولان تعلیم و تربیت لازم است که در برنامه ریزی های خود نیاز فردی و اجتماعی دانش‌آموزان را در زمینه تربیت جسمانی در نظر بگیرند، طوری که دانش آموزان به اهمّیت جسم خود پی ببرند و در محافظت و مراقبت و تقویت جسم خود بر اساس دستور العمل های مندرج در پژوهش کوشا باشند.

در بین کتب رجال، فهرست اسماء مصنفی الشیعه نجاشی و فهرست شیخ طوسی از اهمیت و کاربرد بیشتری برخوردار است و مقایسه این دو کتاب به خوبی نشان دهنده اختلاف روش مؤلفان آن از نظر ارائه اطلاعات رجالی و پرداختن به جرج و تعدیل راویان است. فهرست شیخ طوسی به تصحیح، الویس اسپرنگر آینه تمام نمایی از اختلاف دو دانشمند در مسائل رجالی است. با توجه به آنکه نجاشی و شیخ طوسی هر دو در بغداد زندگی کرده و از زمینه تحصیلی و مطالعاتی یکسانی برخوردار بوده اند، اختلاف این دو دانشمند – در زمینه دیدگاه های رجالی – موضوعی است که از دیرباز توجه کاوشگران مسائل رجالی را به خود جلب کرده است. این مقاله کوشی است در جهت مقایسه دیدگاه های رجالی این دو دانشمند و تجزیه و تحلیلی بر ریشه های اختلاف آن دو.

بعد از اختراع صنعت چاپ، شبهقاره- بهخصوص هند- يكي از كانونهای مهم نشر آثار مكتوب در آسيا بوده كه منشورات آن، نواحي همجوار، به ويژه ايران را تحت تأثير قرار ميداد. بخش مهمي از اين كتابها، آثار شيعة اماميه است كه در ميان آنها آثار مربوط به حديث و علوم حديث شيعه، جايگاه ويژهای دارد. جايگاه اين آثار و كميت و كيفيت آنها، آنچنانكه بايد، تا كنون مورد ارزيابي و مداقه قرار نگرفته است. در اين نوشتار، هفده اثر از منشورات حديثي شيعه در شبهقاره، به صورت اجمالي طرح و مشخصات آنها ذكر ميگردد. نگارنده به تك تك اين كتابها مراجعه نموده و نسخهها را بررسي و اطالعات را از آنها يادداشت كرده است. مالحظة عنوان اين آثار و تاريخ چاپ آنها، مشخص ميسازد كه شبهقاره چه نقشي در گسترش فرهنگ و علوم شيعه داشته است. و نياز دارد كه منشورات ديگر شيعي در اين منطقه، بررسي و كاوش شود.