جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توکل سپردن کارها به خدا و اعتماد به لطف اوست. مقام توکل پایین تر از مراحل رضا، تسلیم و توحید است؛ توکل بر خدای سبحان ضامن همه امور است وخدا امور متوکّلان را کفایت می کند. نجات یافتن از ناراحتی ها، غم واندوه، گشایش در گرفتاری و رزق،نصرت حق در غلبه بر باطل،هدایت ازگمراهی به نور، رهایی از ترس، رهایی از شر منافقان و بد زبانان و تحمل آزار دشمنان در دفاع از دین خداوند، رها شدن از طوفان غریزه حب جاه و مال، رها شدن از مشکلاتجنگ ها، تصمیم گیری ها، مهاجرت ها، بی کسی ها، بی پناهی ها، نیرنگها و فریبها و سرکشی های دشمنان، عصیان های مردم،اصلاح جامعه، اختلاف در داوری ها، دودلی ها، برتری جویی ها و...از مواردی است که در آیات قران با توکل به خداوند می توان از آنها رهایی یافت .آفرینش انسان بنایى است که عناصرش را درد و غم و سختى و دشوارى و بلا و ابتلا تشکیل داده است. این مصائب، پله هاى نردبان ترقى و رشد و تکامل هستند. و برخورد انسان اگربا مصائب و سختیهاهماهنگ با دستورات حضرت حق باشد سعادت همه جانبه انسان در پرتو آن تضمین مى گردد. توکل بعنوان عنصری از عناصر غیر معرفتی در معرفت آدمی نسبت به خود، خدا و عالم هستی تاثیری شگرف دارد. با چنین نگاهی است که تحمل مشکلات و سختیها که کلید حلّش به دست خداست بر او سهل و از آزمایشالهی که در قالب بلاها و مصائب رقم می خورد برایش آسان می گردد. و به سبب هموار کردن سختیها به مقامات عالیه ملکوتى نائل می گردد.

اختلاف نظر در بعضی از اعتقادات در میان مسلمانان بوجود آمد و باعث ایجاد فرق کلامی گردید و همرا با فراز و نشیب و پیامدهای مثبت و منفی استمرار یافت. مشهورترین این فرق ، معتزله ، اشاعره و امامیه می باشند و امروزه در میان اهل سنت ، فرقه اشاعره غلبه فکری خود را بر سایر فرق کلامی آنان حفظ کرده و در تشیع نحله امامیه (اثنی عشریه) توانسته است از مبانی فکریو اعتقادی خود به رغم محدودیت های خاص دفاع نماید و پایدار بماند.در کنار فرق مهم و مشهور کلامی جریانات و گروه های افراطی نیز کم و بیش ظهور و افول کرده اند، از جمله آنها در دوران معاصر«وهابیدن هستند» که با ادعای سنی گری به مخالفت و عداوت با بعضی از فرق مسلمان، بالاخص مذهب امامیه و آنها را به دلیل بعضی از باورهایشان چون شفاعت، توسل ، زیارت و .... متهم به شرک و کفر نموده و در این راستا بدون توجه و گفتمان علمی و منصفانه ؛ اقدام به خصومت، خشونت و تکفیر و تفسیق مخالفین خود کرده و مع الاسف، اتحاد و اصالت مسلمین را شکننده ساخته اند. در مقابل امامیه سعی دارد تا با بحث استدلالی مبتنی بر منابع اصیل اسلامی آموزه ها و باور های خود را ارائه و با مخالفین خود تعامل منطقی داشته باشد.در همین جهت در این نوشتار بناست تا با روشی منطقی و مستند اندیشه های امامیه، اشاعره و وهابیه در خصوص مسائل مربوط به شفاعت، توسل و زیارت بررسی و تطبیق گردد و اشتراکات و افتراقات آنها تبین شود. سپس به این سوال پاسخ داده شود که تفاوت دیدگاه وهابیت با اشاعره و امامیه در مسائل مذکور چیست؟ آیا وهابیت عقاید خود را در این زمینه از اشاعره گرفته است؟در این نوشتار پس از مطالعه، بررسی و تطبیق این نتیجه حاصل شد که؛ کلیات و اصل شفاعت، توسل و زیارت مورد قبول می باشد اما در مصادیق، جزئیات و اقسام و موارد آن اختلاف نظر جدی وجود دارد این تفاوت بین اشاعره و امامیه کمتر و بین امامیه و وهابیه به مراتب بیشتر است، اشاعره اگر چه بخشی از باورها را در خصوص شفاعت، توسل و زیارت را قبول ندارند و مشروع نمی دانند اما اقدام به تکفیر نمی کنند اما وهابیتبا تکیهبر افکار ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب با استنباطی سلیقه ای و یک جانبه ؛ بسیاری از مصادیق و موارد موضوعات مذکور را نه تنها شرک و کفر می دانند بلکه اعلان تکفیر و جنگ و ریختن خون آنان را مباح می دانند؛ بطور کلی می توان گفت که در بعضی از کلیات و اصول و مبانی اشاعره و وهابیت اشتراک نظر دارند، اما وهابیت برداشتهای فرعی و افراطی از آن کلیات و اصول را به خود اختصاص داده است.

این تحقیق تحت عنوان «اصول ومبانی اعتقادات اسلامی ازمنظر صحیفه سجادیه» می باشد. مهمترین سوالی که این پژوهش در پی پاسخ آن است،تعیین اصول ومبانی اعتقادات اسلامی در صحیفه سجادیه است.یعنی اصول ومبانی توحید،نبوت وامامت ومعادچیست؟ بعداز پژوهش پاسخ سوالات بدین شرح بدست آمده است .اصول ومبانی توحید شامل ادله اثبات خداوند،صفات ثبوتیه وسلبیه خداوند می باشد.در صحیفه منوره سجادیه اصول ومبانی نبوت وامامت شامل نبوت عامه وخاصه،شفاعت وعصمت امام(ع)وجدایی ناپذیری قرآن وعترت،امامان سرآمدبرگزیدگان،امامان خزان علم وامام مهدی(عج) مطرح شده است.اصول ومبانی معاددربرگیرنده یادمرگ ،فلسفه مرگ،بهشت ودوزخ است. هدف ازاین تحقیق آشناشدن بااصول اصیل ومبانی متین اعتقادات اسلامی وآثارارزشمندآنهادر زندگی انسان جهت بهره برداری از نتایج سودمندآنهاست.امام سجاد(ع)در سراسر صحیفه سجادیه، هدف نهاییرا خدای متعال، معرفی می کند و در تمام دعاها، مخاطب را با زبان دعا و مناجات به آن حقیقت یکتا راهنمایی می کند. امام(ع) با محور قراردادن خدا در دعاهای مختلف، به ما می فهماند که محور زندگی انسان در تمام شوون آن، باید خدا باشد و منظور از این محور و هدف بودن خدا، همانا حضور خداوند در متن زندگی است. اساسا نقش هدف نهایی در مسیر زندگی، چیزی جز استمرار حضور و احساس آن نیست.لذا نتایج حاصل از این تحقیق دستیابی به اصول ومبانی اعتقادات اسلام براساس آموزه های مکتب اهل بیت(ع) است که بدلیل عصمت آن بزرگواران،ازهرگونه اشتباه وانحراف ونقص وکاستی مبّراست وبه همینرونقش اساسی در رسیدن به قرب الهی وهدف خلقت انسان ایفا می نماید.این پژوهش در ضمن چهار فصل سامان یافته است:در فصل اول کلیات ذکر شده است .فصل دوم اصول ومبانی توحید شامل سه بخش می باشد بخش اول شامل اصول ومبانی اثبات وجودخدا می باشددر بخش دوم اصول ومبانی صفات ثبوتیه خداوند ودر بخش سوم اصول ومبانی صفات سلبیه مورد بررسی قرار گرفته است.فصل سوم که به مبحث اصول و مبانی نبوت وامامت اختصاص دارد شامل دوبخش اصول ومبانی نبوت واصول ومبانی امامت می باشد.ودر فصل پایانی به بررسی اصول ومبانی معاد در صحیفه سجادیه پرداخته شده است.نوع منابع مورد استفاده این تحقیق که بیش از هشتاد منبع می باشد شامل کتبتفسیری،روایی،اخلاقی و...می باشد و همچنین از تفاسیر صحیفه سجادیه هم بهره گرفته شده است.کلیدواژگان: اصول ،مبانی ،توحید، نبوت،امامت، معاد، صحیفه سجادیه

چکیده ندارد.

سید علیخان مدنی از عالمان، ادیبان و محدّثان بزرگ شیعه در قرن یازده و دوازده هجری می‌باشد، ایشان آثار بسیاری دارند که «ریاض السالکین» درمیان آثار وی از برجستگی ویژه برخوردار است.مولف در این کتاب ابعاد گسترده صحیفه سجّادیّه یعنی دعاهای جاویدان سیّد السّاجدین زین العابدین علی‌ بن ‌الحسین (علیهما السّلام) را شرح کرده است.شرح سید علیخان آکنده است از نکته‌سنجیها و درنگهای ادبی، علوم قرآنی، تفسیری، حدیثی، کلامی و گاه فقهی، اخلاقی و ... .این پژوهش بر آن است که ضمن گزارش محتوای گسترده ریاض السالکین، روش مولف عالیقدر را در چگونگی تفسیر کلمات امام (علیه السّلام) برنماید.فصل اول، به زندگانی، آثار و میراث والای مولف به اجمال گزارش شده و آن گاه به متن صحیفه از نگاه وی توجه شده است. در فصل دوم با بررسی سند مشهور صحیفه و اینکه مولف ضمن گزارش سند و توجه به سند مشهور‍، بیشتر از هر چیز در انتساب اسناد کتاب به امام، به محتوا و مطالب فاخر و حقایق والای مندرج در آن توجه کرده است.فصل سوم گسترده‌ترین بخش این پژوهش است. در این فصل به بازشناسی مفاهیم واژه‌ها، شرح مفردات، ترکیبات و صناعات ادبی به کار رفته در ریاض السالکین به طور گسترده پرداخته می‌شود.پس از آن به برخی دیدگاه‌های سید علیخان پیرامون علوم قرآنی مانند زیادت و نقصان در قرآن، نزول قرآن بر حروف هفتگانه و ... و تفسیر به رأی در گفتار تفسیری و تعریف صحابه و نظریه عدالت صحابه در بحث‌های حدیثی و مباحث اصول مذهب شیعه (توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد) و برخی مباحث مانند فقهی، اخلاقی، عرفانی و علمی در بخش متفرقات به صورت گذرا به بحث گذاشته شده است.

در دین مبین اسلام، اعتقاد به وحدانیت خدای متعال سرسلسله همه عقاید می باشد. از سویی ولایت به عنوانرکن تشیع به شمار می‌رود. چنانچه در کتب روایی ایشان، ولایت به عنوان شرط دخول در قلعه محکم توحید معرفی شده است. بنابراین ارتباط و تلازم تنگاتنگی را بین توحید و ولایت می‌توان مشاهده کرد. پژوهشی که پیش رو دارید، در مقام بررسی تلازم مذکور می‌باشد.دراین راستا ابتدا در فصل نخست معنای توحید و مراتب آن بیان می‌شود و در ادامه مطرح می‌شود که با توجه به مراتب توحید،آنچه مورد نظر تحقیق حاضر است توحید ذاتی است که مورد قبول فریقین می‌باشد.در فصل دوم در ابتدا معنای ولایت و اقسام آن توضیح داده می‌شود و در ادامه آیات و روایات دال بر اثبات ولایت حضرت علی(ع) آورده شده است که دیدگاه هرکدام از شیعه و اهل سنت در مورد آن‌ها در حد لزوم بیان شده است.در فصل سوم به اثبات ولایت ائمه دوازده‌گانه(ع)از طریق روایات مورد قبول اهل سنت پرداخته شده است.در فصل چهارم ابتدا به طرح این مسأله که امامت از اصول دین است یا اصول مذهب پرداخته شده است. علماءمتقدم امامت را جزء اصل دین می‌دانندکه پیامد چنین نظریه ای، اعتقاد به کفر منکران ولایت است. در ادامه با توجه به نظر علماء متاخر، به نقد و بررسی دلایل ایشان در این زمینه و بیان این‌که امامت جزء اصول مذهب می‌باشد، پرداخته شده است. بنابراین منکر آن اسلام ظاهری را داراست اگرچه موحد واقعی نیست و به سعادت اخروی نمی‌رسد. در نهایت با توجه به اطلاعات ذکر شده در فصول پیشین تلازم ولایت با اصول عقاید به ویژه توحید از دو طریق نقلی و عقلینشان داده شده است. در طریق نقلی روایات مذکور در فصل دوم به چهار دسته تقسیم شده است که در هر کدام به اثبات تلازم مذکور پرداخته شده است. در تحلیل عقلانی به این نکته اشاره می‌شود که با عنایت و تأمل بر جمیع مطالب پیشین، مشاهده می‌شود که در فصل اول بیان شدروایات مورد قبول فریقین، پذیرش اصل توحید را به تنهایی موجب سعادت انسان دانسته‌اند. در حالی‌که با تدبر و تعمق در روایات فصل دوم، منکر ولایت موحد واقعی نیست، زیرا چنین شخصی منکر نصّ صریح پیغمبر(ص) است و از دایره حق بیرون است، همچنین به سعادت اخروی نمی رسد. ظاهرا در این‌ مرحله، در برخورد با این دو نوع روایات با یک نوعتعارض رو به رو می‌شویم و مسلم است که چنین امری در مورد شارع محال است. در بیان حل این تعارض می‌توان گفت توحید نزد شارع دارای مراتبی است.مرحله ابتدایی و ساده همان است که در فصل اول بیان شد که قبول چنین توحیدی شرط دخول در اسلام بیان شده است. در حالی‌که در مراتب بالاتر توحید معنای وسیع تری پیدا می‌کند به گونه‌ای که توحید واقعی جدای از ولایت معنا ندارد.چنانچه امامت نیز معنایی فراتر از معنای ابتدایی که همان وصایت وخلافت پیغمبر(ص) می‌باشد. سپس از طریق معارف فلسفی همچون باب دلالت، حمل شایع، ظهور و بطون، علت غایی به اثبات تلازم توحید و ولایت پرداخته شده است.

دربار? تفسیر آیهالکرسی کتب و رسائل فراوانی نوشته شده که یکی ازآنها رساله‌ی تفسیر آیهالکرسی تألیف سلیمان الجرجی است. پژوهش حاضر ضمن ترجمه این رساله به زبان فارسی به تحقیق درباره‌ی نکات مهم مطرح شده در این رساله پرداخته است که ازآن جمله می توان به مباحثی همچون توحید، اسماء و صفات الهی، شفاعت در قیامت، عرش وکرسی، دین، رشد و غیّ، عروه الوثقی، ظلمات و نور اشاره کرد. لذا نویسنده با استفاده از این نکات مهم و کلیدی تلاش نموده است در حد وسع و توان، مباحث توحیدی ناب و دین مرضیّ خداوند را با توجه به متن تفسیر در زیر سایه ولایت اهل بیت(ع) معرفی نماید.

در این تحقیق برآنیم تا تفسیری تطبیقی از سوره کهف(آیات 1 تا 59) از روایات موجود فریقین در ذیل آیات ارائه دهیم و هدف از آن روشن نمودن نقاط اختلاف و اشتراک بین دو گروه می‌باشد تا معین گردد کدامین مذهب به مباحث معرفت‌شناختی بیشتر پرداخته است.برای این کار علاوه بر منابع مهم فریقین در تفسیر، چه تفاسیر اجتهادی و چه تفاسیر روایی بیشترین بهره را از تفسیر نورالثقلین در روایات شیعه و تفسیر الدرالمنثور در روایات اهل سنت برده‌ایم. همچنین از بسیاری کتب دیگر که ما را در ارائه هر چه بهتر بحث یاری می‌کردند استفاده شده است.تحقیق مورد بحث شامل پنج فصل می‌باشد که فصل اول بیانگر کلیات مورد بحث در تحقیق است، در فصل دوم به تفسیر روایی آیات پرداخته شده است، فصل سوم کار گونه-شناسی روایات را بر عهده دارد تا روشن گردد کدام گونه روایی بیشترین مورد را به خود اختصاص داده است و در فصل چهارم آسیب‌های موجود در روایات شناسایی شده و سعی بر این بوده تا آسیب‌ها به نوعی برطرف گردد و در انتها آموزه‌های هدایتی که از آین آیات به دست می‌آید بیان شده است معارفی که بیشتر درباره مسائل اعتقادی از جمله توحید و معاد می‌باشد.

اعتقادات که زيربنا و هندسه فکری و نگرشی افراد را تشکيل می‌دهد و از آن به جهان بينی نيز تعبیر می‌شود، مبنایی برای نگرش و رفتار آدمی است. دربارۀ تأثیر اعتقادات یا همان باورها با اخلاق می‌توان گفت، انسانی که عقیدۀ خاصی را پذیرفته، خُلقی متناسب با آن، خواهد داشت و اگر بر اثر عواملی از عقیدۀ خود منصرف شود، آن خُلق را نیز از دست می‌دهد. تناسب جهان بينی و انديشه با رفتار و عمل، از ضروريات يک نظام فکری منسجم و هدفمند به شمار می‌رود. اهميت نظام اعتقادی یا همان جهان بينی چنان است که تمام تحولات اجتماعی، در گرو تغيير و تحول در جهان بينی و نگرش جامعه است. از اين رو مشاهده می‌شود که در قرآن کريم بيشترين تکيه و تأکيد پيامبران بر تغيير و اصلاح جهان بينی و اعتقادات مردم است و دعوت به توحيد و نهی از شرک و بت پرستی و طاغوت، محور دعوت انبيا را تشکيل می‌دهد. هم چنين رها کردن انسان‌ها از قيد و بندهای ذهنی و افکار و اندیشه‌هایی که سد راه انسان‌ها است، يکی از مهم‌ترین کارهای پيامبران در قرآن به شمار رفته است.آنچه در این تحقیق مد نظر است، نقش اعتقادات یا همان باور توحید در اخلاق اجتماعی است، که برای این منظور ابتدا به بررسی تأثیر اعتقادات بر اعمال می‌پردازیم و به دنبال آن به مقایسۀ ویژگی‌های افراد دو جامعه‌ای که یکی باور توحیدی دارد و دیگری ندارد، پرداخته می‌شود و در نهایت برای اینکه اثرِ باورِ این افراد در اخلاق اجتماعی مشخص شود، بعد از جمع آوری ویژگی‌های دو گروه، با توجه به آیات قرآن کریم، به اثری که این ویژگی‌ها در اخلاق اجتماعی می‌گذارند، می‌پردازیم.

رساله حاضر با عنوان بنی اسرائیل زمان موسیاز زبان قرآن تدوین گردیده دارای یک مقدمه و پنج فصل و یک خاتمه است در فصل اول آن کلیات و مفاهیم قرار گرفته است که شامل تعریف موضوع، فرضیات، واژگان کلیدی،پیشینه تحقیق و غیره است .فصل دوم که در مورد بنی اسرائیل درگذر تاریخ است،شامل تاریخ قوم بنی اسرائیل،زندگی نامه حضرت موسی، اعتقادات و اندیشه بنی اسرائیل در مورد خداوند و نژاد بنی اسرائیل است .فصل سوم شامل مباحث برتری بنی اسرائیل بر جهانیان، نعمت های معنوی و مادی خداوند مانند ارسال تعداد کثیری از پیامبران، نزول کتاب تورات و الواح، سایه ابر ، نزول «من و سلوی»، عبور از دریا با معجزه موسی است. فصل چهارم به بررسی رفتار و اخلاق و تخلفات بنی اسرائیل مانند کفر به آیات الهی،گرایش به طاغوت و گوساله پرستی، سامری و اندیشه های بت پرستی، تمرد بنی اسرائیل از حکم الهی و دستورات پیامبر، تعصب و لجاجت و بهانه جویی در اجرای اوامر و نواهی خداوند و فرمایشات و ارشادات پیامبران ، عهد و پیمان خدا با بنی اسرائیل و نقض پیمان از سوی قوم ناسپاس، داستان بقره بنی اسرائیل ، خیانت در امر امانت داری و کفر به نبوت پیامبر اعظم حضرت محمد مصطفیو تحریف کلمات الهی در گفتار و نوشتار شان پرداخته است. فصل پنجم به نتایج رفتار و اخلاق ناپسند بنی اسرائیل یعنی مجازات گوناگون خداوند در حق آنان، مانند «صاعقه و رجفه»، دستور کشتار یکدیگر ، تحریم بعضی طیبات ، مسخ، خسف قارون و دارایی او ، مبتلاشدن سامری به مرض بی درمان «لامساس» و در ماندگی در زندگی دنیوی همراه با زلت پرداخته است .