جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فهم درست پدیده جنبش‌های نوین دینی منوط به درک ارتباط دقیق آن با دیگر پدیده‌های فرهنگی نظیر رسانه و مدرنیته است. بررسی ارتباط سه مقوله معنویت‌های نوظهور، رسانه و مدرنیته ویژگی‌های مشترک بسیاری را در آنها آشکار کرده و بیشتر پیوندهای خانوادگی آنها را با یکدیگر روشن می‌کند. مقاله حاضر در نظر دارد تا با بررسی رسانه و جنبش‌های نوین دینی به مثابه دو مورد از محصولات و پیامدهای مدرنیته، رابطه آنها را با یکدیگر و با مدرنیته بررسی کند تا پیوند علی و معلولی میان مدرنیته با رسانه و جنبش‌های نوین دینی از سویی و هم‌سنخی رسانه و جنبش‌های نوین دینی از سویی دیگر آشکار شود.

آيين هندو يکي از تأثيرگذارترين اديان شرقي در شکل‌گيري جنبش‌هاي نوپديد ديني و معنوي در غرب است. کتاب‌ها، مقالات و سخنراني‌هاي بي‌شمار مرتاضان و يوگي‌هاي هندو در غرب، با تزريق نوعي پلوراليسم ديني، زمينه را براي مخالفت نسل جوان غربي با سنت‌هاي جزم‌انديش يهودي- مسيحي آماده ساخت و به مرور زمان، موجب ظهور صدها دين و معنويت نوپديد شد. جنبش‌هاي هندويي در غرب، گاهي به سنت‌هاي اصيل هندو وفادار بوده‌اند و گاهي نيز اصالت لذت و عصيان را با انديشه‌هايي کاملا التقاطي، سکولار و بدون مبنا عرضه می‌کردند. در نوشتار حاضر، ضمن معرفي برخي از چهره‌هاي اصلي آيين هندو در غرب، به بررسي نقش آيين هندو، مديتيشن و يوگا در فرايند دگرانديشي غرب و برخي علل گرايش غرب به اين آيين هندو می‌پردازيم.

در سال‌هاي اخير، موج توجه به عرفان‌‌ها و مشرب‌هاي معناگراي سکولار در جهان و کشور ما به شدت فراگير شده است. يکي از دلايل مهم عدم توانايي مسئولان براي مهار چنين پديده‌هايي، واقع‌گرا نبودن و نپذيرفتن شرايظ حقيقي اجتماع و نظريه‌پردازي بدون پشتوانه آماري است. منظور ما در اين بحث، آسيب‌شناسي علمي نوعي از دينداري است که واکنش‌هايي چون عرفان‌ها و مشرب‌هاي سکولار را سبب مي‌شود و همين‌ظور آسيب‌شناسي روابظ و مناسبات اجتماعي و فرهنگي است که ضايعه شناخت نادرست اسلام ناب محمدي(ص) را به وجود مي‌آورد و سبب غالب‌شدن گفتمان‌هاي غلظ و افراظي ديني و ضد ديني در کشور مي‌شود. نخستين مبناي نظري در اين جنبش‌ها بي‌شک، اومانيسم است. اومانيسم در اينجا به نيهيليسم و پوچ‌انگاري درباره فلسفه حيات انسان مي‌رسد و به انسان اجازه مي‌دهد که در اين وضع فاجعه‌آميز، هر چه مي‌تواند انجام دهد و دنيا در نهايت، بي‌معناست. در باب اقبال ايرانيان به جنبش‌هاي معناگرا از علل گوناگوني، مي‌توان سخن گفت که گاه برآمده از دل جريان کلي معناگرايي جهاني است که خود در واقع، معلول پديده جهاني‌شدن، رشد فناوري اظلاعات و سرعت دسترسي به منابع اظلاعاتي است و گاه اوضاع و احوال اقليمي فرهنگي و سياسي جامعه ايران، باعث بروز و بسظ جريان‌هاي مزبور در آن شده است.