جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظام حقوقی اسلام در تشریع حقوق و تکالیف زن و مرد، ویژگی‌های فطری و طبیعی آنها را مورد توجه قرار داده است و با وجود اشتراکات فراوانی که در حقوق و وظایف آنها وجود دارد، اگر‌‌ اندک اختلافی مشاهده می‌شود ناشی از این اختلاف طبیعی است. در پژوهش حاضر سعی شده با استناد به مبانی فقهی و حقوقی، حقوق زن در عرصه‌های مختلف سیاسی- اجتماعی- اقتصادی و خانوادگی با تکیه بر آراء و ‌‌اندیشه‌های والای علامه شهید مطهری مورد بررسی قرار گیرد. اندیشه شهید مطهری در رابطه با حقوق زن برگرفته از آیات قرآنی است.ایشان در تحلیل حقوق زن با پرهیز از هر گونه افراط و تفریط، نقطه نظرات بسیاری از افراد را به حیطه نقد کشانده و سپس با تکیه بر ‌‌اندیشه اسلامی خود و بهره‌گیری از آیات کتاب وحی الهی و روایات اهل بیت و ائمه معصومین(ع) به نتایج ارزشمندی دست یافته است. شکّى نیست که با نگاه ابتدایى در فقه اسلامى، برخى نابرابرى ها میان حقوق زن و مرد دیده مى شود، ولى به نظر شهید مطهری بهتر است از آن به (تفاوت هاى حقوقى) تعبیر کرد، زیرا هر تفاوتى ناگزیر تبعیض و ستم نیست، چنان که هر برابرى، همانندى و تساوى نیز به طور قطع عدالت و انصاف نمى باشد. ایشان با بهره‌گیری از دانش قواعد فقه و علم اصول و منطق از حقوقی که اسلام برای زن تعیین نموده است دفاع کرده و به شبهات وارده به نحو احسن و اکمل پاسخ داده است که با وجود حجاب و عفاف، می‌توان در بحث حقوق اقتصادی زن یا حضور زن در اجتماع و اشتغال بیرون از منزل وی، از این مبانی بهره جست. به نظرایشان یکى از مسلّمات دین اسلام این است که مرد، حقّى به مال زن و کار زن ندارد. نه مى تواند به او فرمان دهد که براى من فلان کار را بکن، و نه اگر زن کارى کرد که به موجب آن کار، ثروتى به او تعلّق مى گیرد مرد حق دارد که بدون رضاى زن در آن ثروت تصرف کند، و از این جهت زن و مرد وضع مساوى دارند.

‫اقبال لاهوري و شهيد مطهري از نوادر تاريخ انديشه اسلامي معاصر هستند که مسايل سياسي اجتماعي زمان خود را به‌شايستگي تبيين نموده و معضلات جامعه خويش را مورد کاوش قرار داده‌اند. آن‌ها اگرچه در اصول جريان اصلاح ديني داراي اشتراک نظر بودند، اما اقتضائات زماني، اقبال لاهوري را براي تبيين جامعه آرماني اسلام به‌سوي "فلسفه خودي" سوق داد، و شهيد مطهري به تبيين ايدئولوژي اسلامي روي آورد. او همچنين به کمک برقراري پيوند ميان زيربناي اعتقادي اسلام و نظام سياسي اجتماعي آن، مباني انقلاب اسلامي را پي‌ريزي کرده و نظريه‌پرداز حکومت اسلامي به‌شمار مي‌رود. اصل تکليف و اقتضائات جامعه اسلامي، اقبال را نيز به صحنه سياست کشاند که نتيجه آن ارايه "نظريه پاکستان" و "تحفظ حقوق مسلمين" بود. از نظر اين دو انديشمند، اسلام تنها مکتب فکري است که مي‌تواند با راهنمايي انسان، نيازهاي متنوع او را برآورده سازد. از سوي ديگر، به‌دليل نوع تحصيلات و روند مطالعات، ورود اقبال به مسايل اسلامي، از منظر اجتماعي بود، و ورود مطهري از نگاه فلسفي و کلامي بوده است. يکي ديگر از تفاوت‌هاي اقبال و شهيد مطهري مربوط به اختلاف شرايط زماني و مکاني است؛ اقبال در شبه‌قاره با پديده استعمار روبرو بود و در دوره خودباختگي مسلمانان مي‌زيست، و بهترين راه‌حل جامعه خود را توجه به هويت خودي مي‌دانست. اما شهيد مطهري در عصر خوديافتگي مسلمانان با پديده استبداد روبرو بود، که جامعه خواستار اداره خود بر اساس احکام اسلامي بود، ولي مارکسيسم، التقاط و تحجر از موانع آن بود. اما هر دو انديشمند در اعتقاد به نظام اسلامي، محوريت توحيد، و مسئوليت‌پذيري، اختيار و آزادي انسان، مشترک بودند. شهيد مطهري در آثار خود، بسياري از نظرات اقبال را تأييد کرده است اما در دو محور اصلي، کار او را ناقص مي‌داند؛ اول اين‌که اقبال لاهوري با فرهنگ و مباني اسلامي آشنايي عميق ندارد؛ و دوم آن‌که با وجود تسلط اقبال بر فلسفه غرب، با فلسفه اسلامي چندان آشنا نبوده است.