جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫چکيده : اين پايان نامه، ترجمه کتاب معناشناسي الفاظ قرآن به زبان اردو است، که به بررسي واژه‌هايي از نظر مفسران از قدما و متأخران مي‌پردازد و ديدگاه‌هاي مختلف علماي علوم قرآني در اين زمينه را منعکس مي‌سازد. نويسنده نخست به ورود الفاظ غيرعربي در قرآن اشاره کرده، سپس ويژگي‌هاي زبان قرآن را با توجه به اين که قرآن به زبان قوم نازل شده، بيان مي‌کند و مبحث وجوه و نظاير قرآن و اشتراک لفظي و معنوي و ارتباط آن با وجوه و نظاير را شرح مي‌دهد. در ادامه تفسير برخي مفردات قرآني، مانند ام، اب، اله، اثم، انس، بغي، بلا، جن، حيات، ربّ، رحم، رسل، شرک، شکر، عبد، کفر، وحي، ولي و... و قواعد ادبي حاکم بر الفاظ و مفردات قرآن شرح مي‌گردد. نگارنده در همين زمينه به شناخت الفاظ قرآن کريم از جهت فصاحت و بلاغت حاکم برآن پرداخته و رابطه بين لفظ و معنا و استفاده از ابزارهاي شناخت الفاظ براي تبيين معناي الفاظ را بررسيده و نقش شناخت الفاظ و مفردات قرآن کريم در علوم قرآني و تفسير را وصف کرده است. وي ديدگاه‌هاي اهل لغت و مفسران مشهور قرآن و علماي و صرف و نحو را در مورد تفسير لغات و الفاظ پيش گفته نيز منعکس ساخته و از خود قرآن کريم نيز براي تبيين اين واژه‌ها ياري مي‌جويد. بيان ويژگي‌هاي علم الفاظ و فروع منسوب به آن، فهم الفاظ مشکل قرآن (غريب القرآن) رابطه علم معاني و بيان در شناخت مفاهيم الفاظ و ارتباط آن با معنا، معرفي اسباب و ابزار شناخت الفاظ قران و اقسام وجوه و نظاير، از ديگر مباحث مهم اين نوشتار به شمار مي‌آيد.

‫مجموعه حاضر، شامل ترجمه، نقد وبررسى صد صفحه دوم از كتاب »تفسير مبهمات القرآن« موسوم به: »صلة الجمع وعائد التذييل لموصول كتابى الإعلام والتكميل« به قلم: »أبوعبداللَّه محمد بن على البلنسى« (714 - 782 ه) است. اين رساله بر آن است تا ضمن ترجمه كتاب ياد شده، تفسير مبهماتش را بر اساس معيارهاى صحيح، وبا توجه به منابع معتبر در نزد »مكتب اهل بيت (ع)« و»مكتب خلفا«، نقد وبررسى نمايد. ساير موارد تحقيق در اين رساله عبارتند از: استخراج واستدراك مآخذ، استدارك مطالب، توضيح الفاظ وعبارات دشوار، شرح اعلام، نمايه سازى، فهرست اعلام، فهرست اماكن، فهرست آيات، و فهرست روايات، ودر پايان نيز ترجمه چكيده به زبان عربى و انگليسى آمده است.

---

---

‫یکی از علوم پیش نیاز مفسر، دانش مفردات است که به بیان معانی و مفاهیم واژه¬های قرآن می¬پردازد. این علم از زمان پیامبر (ص) وجود داشته است به طوری که اگر مردم زمان نزول معنی بعضی کلمات را نمی¬دانستند، تفسیر آن را از پیامبر (ص) و بعدها از ائمه می¬پرسیدند. البته دانش مفردات نیز مانند دیگر علوم در زمان¬های بعد گسترش پیدا کرده و مورد توجه دانشمندان و مفسران قرار گرفته و کتاب¬ها و مقالات بسیاری در این زمینه نوشته شده است. از جمله مفسرانی که در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم به ایم امر پرداخته، طبرسی صاحب کتاب ارزشمند «مجمع البیان فی التفسیر القرآن» و زمخشری نویسنده¬ی کتاب «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» می-باشند. به علت اهمیت فهم مفردات قرآن کریماز یک سو و اهمیت این دو تفسیر کهن ادبی از سوی دیگر، در این پایان نامه معنای واژه¬های جزء اول قران(حمد و بقرهآیات 1-27) از نظر این دو مفسر بررسی شده و در مرحله¬ی بعد میان دیدگاه این دو مفسر به نوعی مقایسه و بررسی انجام گرفته، که در تطبیق نظر دو مفسر از آرای سایر لغویان و مفسران نیز استفاده شده است. یکی از نتایجی که در ضمن مقایسه دیدگاه هر دو مفسر ذیل معنای واژه¬ها به دست آمده این است که طبرسی بیشتر معنای لغوی واژه¬ها را بیان نموده ولی زمخشری به معنای واژه با توجه به سیاق پرداخته است. البته این بدان معنا نیست که طبرسی به سیاق آیه توجه نداشته بلکه در بخش های دیگر مجمع البیان ماندد «المعنی» به سیاق آیه نیز توجه کرده وآیات را معنا می¬کند. بنابراین می¬توان گفت نظر این دو مفسر بزرگ می¬تواند در کنار هم در روشن شدن معنای واژه مؤثر واقع شود. کلیدواژگان: مفردات قرآن ، بررسی تطبیقی، مجمع البیان، طبرسی، الکشاف، زمخشری