جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم محور اصلی هدایت گری در اسلام است. از این رو، تعلیم قرآن به سایرین، به ویژه کودکان، مورد تاکید پیشوایان دین بوده است. در فضای عمومی جامعه، این امر متولیانی دارد، اما در فضای خانواده، چه کسی باید عهده دار تعلیم قرآن به بچه ها باشد؟ وظایف والدین در تعلیم قرآن به فرزندان و حدود و شرایط آن، مسائلی است که نوشتار حاضر با روش استنادی و تحلیلی (با تاکید بر روش شناسی استنباطی و فقهی) در صدد پاسخ به آن است. در این مسیر، پس از استناد به ادله عامی که شامل مساله تحقیق حاضر است و همچنین ادله خاص، می توان گفت که هر یک از والدین مسوولیتی ویژه به عنوان مستحب موکد و مضاعف دارند که قرآن را به فرزندانشان آموزش دهند. آموزش قرآن به فرزندان از حیث ابعاد، مستحب مولوی عینی نفسی توصلی تعیینی می باشد. این حکم علاوه بر تعلیم الفاظ، شامل آموزش مفاد و تفاسیر قرآن نیز می شود. البته این استحباب، در مورد «تعلیم الفاظ قرآن به اندازه واجبات نماز» به وجوب مبدل می گردد. مناسب است تعلیم قرآن قبل از همه آموزش ها آغاز گردد و آن هنگامی است که کودک به «سن تمییز» می رسد.

چنانچه حجاب یک نوع رفتار قلمداد گردد، این رفتار همانند سایر رفتارهای دیگر تحت تاثیر قواعد خاصی است. بر اساس تئوری های جامعه شناختی و روان شناختی، انجام یک رفتار، تحت تاثیر عوامل متفاوتی است. یکی از عوامل مهم و اثر گذار بر انجام و نحوه رفتار، اطلاعات و آگاهی های فرد از رفتار می باشد. به عبارت دیگر، سطح شناختی فرد، اقدام و نوع رفتار وی را مشخص می سازد. اطلاعات و آگاهی های فرد، نسبت به اشیا، پدیده ها و مفاهیم، طی فرآیند جامعه پذیری وی ایجاد می شود. در این نوشتار، جامعه پذیری از دیدگاه تئوری های کارکردگرایی، تقابل و کنش متقابل نمادین بررسی شده است و خانواده، مدرسه، گروه همسالان و نهادهای اجتماعی و ارتباطی به عنوان عوامل موثر بر جامعه پذیری حجاب معرفی می شوند که ناهماهنگی و بدکارکردی این عوامل می تواند منجر به آسیب پذیری فرآیند جامعه پذیری حجاب گردد.

نیازهای فرهنگی- اجتماعی از جمله بارزترین نیازهای معنوی است که در حال حاضر، توجه دولت ها، سازمان ها و موسسات فرهنگی- اجتماعی را به خود جلب کرده است، به طوری که تلاش می کنند تا در قالب برنامه های مختلف، طیف وسیعی از این نیازها را پاسخ دهند. توفیق این سازمان ها در وهله نخست منوط به داشتن اطلاعات دقیق از نیازهای احساس شده و ابراز شده توسط مخاطبان می باشد. به همین جهت، انجام مطالعات مختلف جهت سنجش نیازهای اقشار مختلف مردم ضرورت پیدا می کند و نیازسنجی دختران نوجوان به عنوان یکی از اقشار آینده ساز نظام حائز اهمیت می گردد. این پژوهش با روش پیمایش و انتخاب نمونه 502 نفری از دانش آموزان دختر مقاطع راهنمایی و متوسطه شهر اصفهان به شناسایی و گروه بندی انواع نیازهای آنان و سطح بندی این نیازها پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد نیازهای عاطفی- روانی در مرتبه اول، نیازهای اجتماعی در رتبه دوم، نیازهای اقتصادی در رتبه سوم و نیازهای فرهنگی در مرتبه چهارم قرار دارند. دختران نوجوان، شرکت در فعالیت های تفریحی (اردو و مسافرت) را به عنوان گزینه اول نیازهای فراغتی اعلام کرده اند. خانواده، مهم ترین گروه مرجع دختران می باشد و آنها تمایل دارند تا مورد توجه بیشتری از سوی خانواده ها قرار گیرند. به بیان دیگر برای آنان همدلی و برقراری روابط صمیمانه اولویت بیشتری نسبت به تزریق پول و تامین امکانات دارد.

بلوغ مرحله ای بحرانی است که در گذر از این دوره، زیربنای زندگی بزرگسالی فرد پی ریزی می شود. در همه مناطق جهان، با در نظر گرفتن شرایط طبیعی و اجتماعی، دختران زودتر به بلوغ طبیعی می رسند، لذا بین دختران و پسران در آغاز بلوغ تفاوت چشمگیری به چشم می خورد. شناخت تغییرات جنسی، روحی و اجتماعی این برهه حساس از زندگی دختران حائز اهمیت است. بدین لحاظ، این نوشتار با روش مطالعه اسنادی به آسیب شناسی بلوغ دختران پرداخته و ناهماهنگی سرعت رشد بلوغ جسمی ـ جنسی با بلوغ فرهنگی ـ اجتماعی و مشکلات اجتماعی این دوره را مورد توجه قرار می دهند. مطابق نتایج این پژوهش، مناسب ترین شیوه های مواجهه با بحران این دوره، رویکرد فرهـنگی ـ تربیتی و ارائه آموزش های غیر رسمی به خانواده ها می باشد.

عدالت جنسیتی به معنای رعایت تناسب زنان و مردان در دسترسی به همه امکانات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است به گونه ای که در حق هیچ کدام ستم یا اجحافی نشود. اشتغال نیز عمدتا به کارهای تمام وقت، دارای مزد و بیرون از خانه اطلاق می شود. در این مقاله با نگاهی علمی به موضوع اشتغال از دیدگاه اسلام پرداخته شده و دیدگاه ها و نظریه های جامعه شناسان و فمینیست ها نیز مورد نقد و بررسی قرار گرفته و معلوم می شود؛ اشتغال زنان حقی است که تحت ضوابط کلی اشتغال می باشد. این ضوابط عبارتند از: تناسب شغل با ویژگی های زنانه، رعایت حجاب، عفاف و عدم اختلاط، عدم تعارض شغل زن با حقوق شوهر و وظیفه مادری؛ بر این اساس شاخص عدالت جنسیتی در اشتغال زنان از دیدگاه اسلام همان رعایت معیارها و موازین اسلامی می باشد. در این نوشتار الگوی اشتغال نیمه وقت زنان که تناسب با عدالت جنسیتی دارد، برای زنان پیشنهاد شده است.

خانواده یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی است و تغییر و تحولات آن بر اجتماع نیز تاثیرگذار است. لذا باید مورد توجه خاص حکومت ها قرار گیرد. یکی از عوامل موثر در خانواده، مساله طلاق است که پیامدهای آن بر حوزه های مختلف حقوقی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... نمود پیدا می کند. بدین جهت قوه قضائیه جهت رفع اشکالات حقوقی مربوط به خانواده ها، لایحه حمایت خانواده جدیدی را تقدیم مجلس نمود. این لایحه علاوه بر رفع اشکالات قانون گذشته پیشنهادهای جدیدی در راستای استحکام خانواده بیان می نماید. در این نوشتار برخی مواد لایحه به خصوص مواد مربوط به پیشگیری از طلاق و اجرای طلاق از قبیل صلاحیت دادگاه خانواده، هزینه دادرسی و تقدیم دادخواست مورد نقد و بررسی قرار گرفته، خلاهای آن تبیین شده و پیشنهاداتی در راستای اصلاح قوانین و اقدامات اجرایی بیان شده است.

سازمان مجاهدین خلق در سال 1344 توسط برخی از جوانان روشنفکر با هدف براندازی حکومت تشکیل شد. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عملا مقابل انقلاب ایستادند و در سال 1360 از ایران خارج شده و جزو مخالفان انقلاب اسلامی قلمداد شدند. مسعود رجوی رهبر خودخوانده این فرقه اکثر فرماندهان سازمان را از زنان انتخاب کرده است. سازمان منافقین در سال 1368 به طور محرمانه و گسترده، اعضای خود را مجبور به طلاق های ایدئولوژیک نمود،‌ بدین معنا که همه اعضا باید برای همیشه حق ازدواج را از خود سلب نموده و در صورت داشتن همسر، با نهایت تنفر از هم جدا شوند. طلاق اجباری مشکلات متعددی برای کودکان، زنان و مردان وفادار به این فرقه ایجاد نمود. در این مقاله با نگاهی جرم شناسانه، افکار و عقاید فرقه گرایانه این سازمان تروریستی درباره نهاد خانواده و نقض آشکار حقوق کودکان و زنان، طلاق ایدئولوژیک و آثار ناشی از این تصمیم ضد بشری و همچنین مسوولیت کیفری رهبران در مقابل دادگاه های داخلی و بین المللی بررسی شده، در نهایت نیز پیشنهادهایی مبنی بر حمایت از حقوق زنان و کودکان قربانی اهداف تروریستی و اینکه دولت ایران می تواند بر ضد فرقه منافقین نزد دادگاه های بین المللی طرح دعوی نماید،‌ ارایه شده است.

خانواده کانون مقدسی است که بر عالی ترین عواطف بنا شده است و به لحاظ کارکرد، مهم ترین نقش را در سعادت و شقاوت جوامع ایفا می کند، لذا تلاش در راستای حفظ و استواری آن، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. با توجه به ویژگی های منحصر به فرد خانواده، ضمانت اجراهای کیفری اصولا در این کانون جایگاهی ندارند. با این وجود در مواردی که زوج از تادیه حقوق زوجه خودداری کند و گذشته از سوء معاشرت، تسریح به احسان را نیز نپذیرد، به دلیل مغایرت آن با مصالح عالی شریعت و آثار منفی اجتماعی آن، می توان در قبال آن ضمانت های کیفری را اعمال کرد. یکی از کاستی های موجود در لایحه حمایت از خانواده، توجه نداشتن تهیه کنندگان آن به این موضوع مهم است، لذا به نظر نگارنده تلاش برای از بین بردن این خلا ضرورت دارد.

مقاله حاضر معناشناسی واژه نساء و بررسی روابط معنایی این واژه با واژگان مرتبط با آن در قرآن با الگوگیری از کتاب خدا و انسان در قرآن نگارش ایزوتسو یا همان مکتب «معناشناسی اولمان» است. افزون بر این، در این مقاله تلاش شده است سیمای کلی زن در قرآن و جایگاه وی با رویکردی به معنا شناسی - زبان شناختی واژه نساء ارایه شود. روش فهم آیات در این مقاله، صرفا بر ظاهر لفظ و جغرافیای نزول آیات است.