جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در سنت منطق سینوی، منطق شرطیات جایگاه ویژه­ای دارد. در این سنت درباره شرایط صدق جملات شرطی و شرایط انتاج قیاس­های با مقدمات شرطی نظرات مختلفی ارائه شده است. یکی از مهم­ترین منطق­دان سینوی که درباره این بخش از منطق سخن گفته است شمس­الدین سمرقندی است. یکی از مباحث خاص سمرقندی در باب شرطیات در باره شرایط صدق شرطی لزومی جزئیه است. تحلیل او درباب این نوع از شرطی­ها سرانجام به محدود کردن تعداد قیاس­های شرطی انجامید. در مقاله حاضر آراء سمرقندی درباره شرایط صدق شرطی­های لزومی جزئیه را با نظرات فخرالدین رازی و عبدالله گیلانی در همین باب مقایسه کرده­ایم. نشان داده­ایم که منشاء اختلافات بین این منطق­دانان, تفاوت تفسیر آنها از متون ابن­سینا درباره سور شرطی است.

آنتونی کنی با اخذ مفهوم «بازی زبانی» از ویتگنشتاین، نظریه‌ای در باب زبان دینی می‌پروراند: اولاً استعاره یعنی اخذ کلمه از یک بازی زبانی و استعمال آن در بازی زبانی دیگر؛ ثانیاً ملاک تعلق کلمه به یک بازی زبانی برهم‌کنشِ کاربران با مابازای آن کلمه است؛ ثالثاً ما با خدا برهم‌کنشی نداریم. بنابراین هر نوع استعمال کلمه‌ی «خدا» است. مایکل اسکات سه نقد بر این نظریه وارد می‌کند: ۱. شرط کنی برای تعلق کلمه به یک بازی زبانی غیرقابل‌دفاع است؛ ۲. نوعی تماس با مابازای کلمه‌ی «خدا» متصور است. ۳. در برخی جملات موضوع و محمولْ دینی‌اند و استعمال «خدا» در این جملات استعاری نیست. در این مقاله با استناد به بیان‌ناپذیری کنی، مفهوم «غیریت طولی» معرفی و بر اساس آن به نقدهای اسکات پاسخ داده می‌شود. اما چون مفهوم بازی‌ زبانی حد استعلایی فعالیت‌های زبانی است، می‌توان رویکرد آنتونی کنی را به چالش کشید.

کتاب دیگردوستی مؤثر، کمک به دیگری را هم در حوزه مبانی نظری و هم در حوزه مبانی عملی مورد توجه قرار داده است. در واقع کمک به دیگری شامل کمک به انسان­های دیگر، حیوانات، محیط زیست و هر چیزی است که سبب بهبود شرایط انسان­ها و جهان می­شود و پرداختن به این موضوع سابقه­ای به قدمت وجود انسان دارد. کتاب دیگردوستی مؤثر، توسط پیتر سینگر از متفکران معاصر در حوزه اخلاق عملی نگاشته شده و شامل چهار بخش و پانزده فصل است. کتاب به شیوه­ی بسیار مناسب و البته مؤثر و کاربردی در زمینه کمک به دیگران سخن گفته است و در این زمینه در حوزه خود کم­نظیر است؛ اما مهم­ترین نقطه ضعف کتاب، عدم توجه به نقش سازمان­های جهانی در پیشگیری از جنگ و... است که این امر خود می­تواند نقش مؤثر و بلکه اساسی در زمینه دیگردوستی ایفا نماید.

شکاکیت از دیرباز از چالش‌برانگیزترین مباحث معرفت‌شناسی بوده است. یکی از راه‌های مقابله با آن نقض بستار است. پیرو چنین رویکردی، درتسکی تحلیلی بازگشتی از معرفت ارایه می‌دهد که بستار را نقض کرده و به رفع شکاکیت می‌انجامد. البته رویکردهایی مانند بافتارگرایی، دگماتیسم یا نو-موری‌گری هستند که می‌گویند می‌توان بستار را حفظ کرد و همچنان شکاک نبود. هدف از این نوشتار بررسی رویکردهای حافظ بستار نیست، همچنین قرار نیست که تحلیل درتسکی را به مثابه تحلیل معرفت نقد کنیم یا به معایب نقض بستار اشاره کنیم؛ هدف آن است که نشان دهیم برخلاف آنچه خود درتسکی و حتی دیگران تاکنون تصور کرده‌اند تحلیل بازگشتی مذکور لزوما ناقض بستار نیست: خوانشی از بندبازگشتی هست که حافظ بستار است و همچنان شکاکیت را مسدود می‌کند. بنابراین ابتدا تحلیل بازگشتی درتسکی را به منظور مقایسه با تعبیر پیشنهادی با دقت بررسی کرده و سپس نشان می‌دهیم که تفسیر پیشنهادی حافظ بستار است ولی همچنان تهدید برخی از استدلال‌های شکاکانه را برطرف می‌کند.

امروزه ناچاریم که در بسیاری امور نظری و عملی به متخصصان مراجعه کنیم. ما آنها را افرادی قابل اعتماد می‌دانیم و به آنها تکیه می‌کنیم. برای توجیه بسیاری باورهای خود جز گواهی متخصصان دلیل دیگری در اختیار نداریم. اما برای اعتماد به متخصصان لازم است آنها را بشناسیم و بدانیم چه ویژگی‌هایی دارند. به همین منظور معرفت شناسان، ذیل معرفت شناسی اجتماعی به تحقیق درباره چیستی تخصص پرداختند. ما در این مقاله، به چیستی تخصص از منظر تحویل‌گرایان می‌پردازیم. ابتدا تعریف مبتنی بر صدق و سپس تعریف مبتنی بر توجیه را توضیح داده و نقدهای وارده به آن را شرح می‌دهیم. نشان می‌دهیم که برترین تعریف، این است که S در دامنه D متخصص است اگر و تنها اگر S فهم و توانایی بیشتری نسبت به اکثر مردم نسبت به دامنه D در زمان خود دارد. در انتها پنج شرط لازم باور، انسجام، توانایی، کارآمدی و زمان را تبیین می‌کنیم.

روایت شیوه ای برای فهم امور از جمله خود انسان است. تجارب برای اینکه به فهم درآیند نیازمند میانجی‌ای به نام روایت هستند. روایت امکانی را برای تقریر خود فراهم می آورد که خود متصل نام دارد. خود متصل در جهان زیسته دینی متاثر از روایت های است که تجارب را شکل میدهند. جنبشی در مسیحیت به نام الهیات روایی شکل گرفت که نشان داد فهم انسان دیندار در جهان مدرن از خودش از طریق داستان های کتاب مقدس شکل می گیرد.الهیات روایی در پاسخ به مسئله انسان بودن در جهان مدرن مستلزم چه شرایطی است،منظومه فکریی را طراحی کرد که مبتنی بر روایت بود .در این مقاله نشان خواهیم داد که خود متصل بر پایه روایت به چه معناست وبا تقریری مختصر از مکتب ییل،جان مایه مبنایی روایت را تشریح خواهیم کرد .در انتها با ارزیابی الهیات مذکور نقدهایی را مبتنی بر مفهوم روایت ارائه خواهیم کرد.

آقاى کدیور درباره ادله شرعى ارتداد اشکالاتى را مطرح کرده است; از جمله اشکال به مستند روایى و قرآنى ارتداد و نیز اشکال بر اصل اجراى حدود در عصر غیبت . نویسنده با استفاده از آیات، روایات و دیدگاههاى فقها به نقد آن پرداخته است . در قسمت پایانى مقاله به دیدگاه فقهاى نامدار شیعه درباره مشروعیت اجراى حدود در عصر غیبت پرداخته، از جمله دیدگاه فقیه نام آور شیعه صاحب کتاب گرانسنگ «جواهر الکلام‏» مرحوم محقق نجفى که با قاطعیت تمام از این مشروعیت دفاع کرده و مى‏فرماید مساله ولایت عام فقیه جامع الشرایط و از جمله اختیار اجراى حدود در عصر غیبت‏به اندازه‏اى آشکار است که نیازى به استدلال ندارد و شگفت‏آور است که برخى در این مساله وسوسه مى‏کنند، گویا این دسته، حتى اندکى هم طعم فقه را نچشیده‏اند .

در میان ائمّۀ اطهار(علیهم السّلام)، بیشترین زیارات به امیرمؤمنان و سیّد الشّهداء(علیهما السّلام) اختصاص دارد. در این پژوهش که گردآوری اطلاعات آن به روش کتابخانه­ای و تحلیل داده­ها به ­روش تاریخی، تطبیقی و توصیفی است، زیارات امیرالمؤمنین(ع)، منبع­یابی شد و سیر تطوّر تاریخیِ سندی و متنی آنها از کهن­ترین منبع موجود، یعنی الکافی شیخ کلینی تا آثار علامۀ مجلسی شناسایی گردید. نتیجه این شد که در مجموع، سی و دو زیارت برای آن­ حضرت در شانزده کتاب ادعیّه و زیارات وجود دارد که بیشترین آنها در المزار الکبیر ابن ­مشهدی با ذکر چهارده مورد است. زیارت امیرالمؤمنین(ع) در روز غدیر، بیش از سایر زیارات در کتاب‌های ادعیّه و زیارات محدّثان و فقهای برجستۀ شیعه آمده است. این زیارت را ابتدا ابن­قولویه در کامل ­الزیارات با ذکر دو واسطه از امام رضا، از امام کاظم از امام صادق(علیهم السّلام) آورده و پس از وی، شیخ طوسی در مصباح المتهجّد و سپس ابن­مشهدی در المزار الکبیر از جابر بن یزید جعفی از امام باقر(ع) روایت کرده است. از سی و دو زیارت امیرالمؤمنین(ع)، سیزده مورد، با ذکر سند و نوزده مورد، بدون ذکر سند بوده و بیشتر آنها از امام باقر، امام صادق و امام هادی(علیهم السّلام) صادر گردیده­اند.

علما و محدّثان شیعه در دوران غیبت امام عصر (علیه السلام) نقش بسزایی در حفظ و صیانت از معارف اهل بیت (علیهم السلام) و خنثی ساختن تهمت‌ها و شبهات وارد بر شیعیان ایفا کرده‌اند. از این میان تلاش شیخ صدوق در تبیین دیدگاه اعتقادی و کلامی شیعیان در نگارش الإعتقادات با استناد به آیات و روایات ستودنی است. به دلیل جایگاه بلند این کتاب، شیخ مفید آن را مورد بازنگری قرار داده و سعی نموده که در تصحیح اعتقادات الإمامیّة با افزودن استدلال‌ و استنباط‌های عقلی بر استدلال‌های صرفاً نقلی بر غنای این کتاب بیافزاید. از جملۀ اصول عقاید، مسائل مربوط به نبوت و امامت (راهنماشناسی) است که شیخ صدوق در الإعتقادات به آن پرداخته است و دیدگاه‌های شیخ مفید ذیل برخی از مباحث همچون نزول یک‌بارۀ قرآن در شب‌قدر، مقتول یا مسموم شدن پیامبر اکرم و ائمه (علیهم السلام)، سهوالنبی (ص) و ... با او متفاوت است و به صراحت مخالفت خود را با آراء شیخ صدوق بیان می‌دارد و از مواردی که اتفاق نظر دارند می‌توان به عدم تحریف قرآن به زیاده و نقصان، نزول تدریجی قرآن کریم، پذیرفتن فضائل پیامبر و خاندانش، شمار انبیای الهی و افضل بودن ایشان از ملائکه اشاره کرد.

محدث نوری در سال ۱۲۹۲ق کتاب فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب‌الأرباب را نگاشت و در آن دلایلی بر تحریف قرآن ارائه نمود. از میان ردّیّه‌هایی که بر آن نوشته شد، طبق اسناد موجود و بنابر نقل آقابزرگ تهرانی و برخی دیگر به تبع او، محدث نوری فقط به یکی از ردّیّه‌ها، یعنی کشف الإرتیاب پاسخ داده است. امّا در پژوهش‌های جدید، مشخص شده است که آقابزرگ در شناسایی و معرفی این رساله به عنوان رد کتاب کشف الإرتیاب اثر شیخ محمود معرب تهرانی (ز1303ق)، اشتباه نموده است. رسالۀ جوابیۀ حاجی نوری، از جهات مختلف تاریخی و علمی، برای روشن شدن برخی مسایل مطرح شده پیرامون شخص وی و نیز مسألۀ تحریف قرآن، مهم بوده و لازم است که در دسترس محققان قرار گیرد. این رسالۀ بیست صفحه‌ای، پاسخ به این سه شبهه مستشکل بر فصل الخطاب است: 1ـ با اثبات تحریف قرآن، این کتاب بی‌اعتبار می‌گردد. 2ـ با اثبات تحریف، انتساب قرآن به پیامبر(ص) منتفی می‌شود. 3ـ با اثبات تحریف، معجزه‌ای برای پیغمبر ثابت نمی‌شود. در مقاله حاضر، متن اصلی دستخط محدث نوری با شرح و توضیحاتی از محقق، ارائه می‌گردد که در آن، حاجی نوری ایرادات مستشکل بر فصل الخطاب را نپذیرفته و مفصلاً بدان‌ها پاسخ گفته است.