جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تولّی و تبرّی یا به عبارت دیگر حب و بغض، بیشترین و موثرترین نقش را در تربیت الهی و پرورش انسان‏های شایسته و جامعه‏ای ایده آل و آرمانی دارد. این رساله با عنوان « نقش، آثار و پیامدهای حب و بغض در تربیت دینی» در پنج فصل مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است: در فصل اول به مفاهیم کلیدی همچون: پیشینه بحث، مفهوم شناسی، روش تحقیق، ضرورت و اهمیت تربیت دینی پرداخته شده است. فصل دوم به حب الله، ارزش، آثار و برکات تربیتی آن و پیامدهایی همچون: در آرزوی جلب محبوب، شوق مناجات با محبوب، دوستی دوستان خدا، شوق دیدار محبوب و کمال انقطاع از غیر اختصاص دارد. فصل سوم در مورد ویژگی‏های تکوینی، شناختی و رفتاری و ثمرات عاطفی دوستی اهل‏بیت است. فصل چهارم به بررسی آثار و پیامدهای تولی از جمله: عزت بخشی، تقویت هویت دینی، رحمت واسطه الهی، تصفیه اعمال و رابطه هر یک با تربیت دینی پرداخته است. فصل پنجم، جایگاه تبری از دیدگاه قرآن، سیره عملی پیامبر، اسوه پذیری در برائت و نقش آن در تربیت و بازتاب تربیتی اخروی و اجتماعی تبری را مورد بررسی قرار داده است.

هر چیزی که به‌قصد خروج از حق و عدل به دیگری پرداخت شود، تا حق را باطل و یا باطل را حق جلوه دهد، رشوه نام دارد، و می‌تواند در ضمن عقودی مثل هبه، وقف و بیع محاباتی قرار گیرد. در مقابل رشوه، هدیه است که برای جلب محبت و دوستی داده می‌شود، البته اگر هدیه هم برای تأثیر در حکم باشد، حکم رشوه را دارد. رشوه از دیرباز مورد توجه و ابتلا بوده، و بیشتر دامن‌گیر قضات و حاکمان بوده است. از منظر فقها، حرمت رشوه از ضروریات دین است، و راشی و مرتشی را بدون هیچ استثنایی در بر می‌گیرد. عمومیت نهی از اکل باطل، حرمت سحت، مصداق شرک و کفر بودن، و لعن عاملان رشوه، ادله‌ای است که در آیات قرآن و روایات به آن استدلال شده است؛ علاوه بر این، اجماع و عقل هم حرمت آن را ثابت می‌کند. البته حرمت رشوه منحصر در قاضی نیست، و همه کارمندان دولت و مراکز قضایی و اداری را شامل می‌شود. ضعف ایمان، مشکلات اقتصادی و افزون‌طلبی از یک‌سو، و بی‌توجهی به وجدان، غفلت از پیامدهای رشوه با انگیزه دست‌یابی به مقاصد و منافع شوم، فرار از مجازات و پرداخت مالیات، غلبه بر طرف مقابل دعوا از سوی دیگر، موجب رواج رشوه‌خواری در جامعه می‌شود. بی‌اطلاعی از قانون، وجود قوانین پیچیده و دیوان‌سالاری، مناسب نبودن نظام بازرسی دولتی، و عدم رعایت معیارهای اسلامی در گزینش کارگزاران نیز بستر مناسبی برای رشوه‌خواری فراهم می‌آورد. شیوع رشوه‌خواری، پیامدهایی چون زیان به روابط اجتماعی، خسارت به اقتصاد، اختلال در انجام وظایف اداری، بی‌اعتمادی به دولت و کارکنان آن، خیانت به اسلام و جامعه اسلامی و رواج حرام‌خواری را به‌دنبال دارد. برای جلوگیری از این پدیده زشت، اصلاح نظام بازرسی، تقویت ایمان افراد، ترویج فرهنگ قناعت، اصلاح قوانین، برخورد با رشوه‌خواران، توجه به آموز‌ش‌های اخلاقی و عقیدتی و اعلام نام رشوه‌گیران، نقش مهمی دارد.

عنوان این تحقیق، «نقد و بررسی دیدگاه‌های شبلی نعمانی درباره پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) در کتاب سیره النبی(ص)» می‌باشد. شبلی نعمانی از دانشمندان مشهور شبه قاره در قرن نوزدهم و بیستم میلادی می‌باشد. مهم‌ترین اثر این دانشمند، کتاب «سیره النبی(ص)» می‌باشد. این کتاب، تلاشی است ارزنده که در آن، نه تنها به زندگانی پیامبر اکرم(ص) پرداخته شده است، بلکه کل تاریخ اسلام مورد بررسی قرار گرفته است؛ از این رو در این کتاب، علاوه بر بررسی و تحلیل زندگانی رسول الله(ص) به بررسی نقش اهل‌بیت(ع) آن حضرت نیز پرداخته شده است. از آن جا که نسبت‌های فراوان و اتهام‌های گوناگونی به حریم پیامبر(ص) و اهل‌بیت وی زده شده است؛ لذا این تحقیق بر آن است تا قضاوت نماید که دیدگاه‌های شبلی نعمانی در مورد پیامبر و اهل‌بیت، تا چه حدی مطابق با واقع است؟ قضاوت ما در این پژوهش، مبتنی بر اصل پذیرفته شده فریقین در باب نبوت و امامت می‌باشد که طبق آن، پیامبر(ص) و اهل‌بیت وی دارای مقام عصمت می‌باشند.این تحقیق، پاسداشتی است از مقام امامت و موضوع عصمت.در این پژوهش علمی، تلاش خواهد شد، برجستگی‌ها و نقاط قوت کتاب «سیره النبی(ص)» شبلی نعمانی را همراه با نقاط ضعف آن معین نماید.این پژوهش مشتمل بر چهار فصل و خاتمه می‌باشد.فصل اول: شامل کلیات، زندگانی شبلی نعمانی، آثار و تألیفات شبلی نعمانی، به ویژه معرفی کتاب سیره النبی(ص)،اوضاع سیاسی و اجتماعی در عصر شبلی نعمانی می‌باشد.فصل دوم:نقد و بررسی دیدگاه‌های شبلی نعمانی درباره رسول خدا(ص).فصل سوم: مشتمل بر دو بخش است: بخش اول: نقد و بررسی دیدگاههای شبلی نعمانی درباره امیرالمومنین حضرت علی(ع)؛ و بخش دوم: نقد و بررسی دیدگاههای شبلی نعمانی درباره حضرت فاطمه زهرا(س) و فرزندان. فصل چهارم: بررسی و نقد دیدگاه‌های شبلی نعمانی درباره مسائل و وقایع مربوط به اهل‌‌بیت(ع).و در آخر، خاتمه و نتیجه‌گیری ذکر شده است.

در میان روایات تفسیری که از اهل‌بیت پیامبر: به دست ما رسیده است، حجم زیادی اختصاص به گونه روایات تأویلی دارد. مراد از تأویل حقایق خارجی هستند که این روایات از آنها حکایت دارند و به آنها راهنمایی می‌کنند.این‌گونه روایات کمتر مورد توجّه و تحلیل مفسّران قرار گرفته است. مسئله‌ای که روایات تأویلی را مورد بی‌مهری قرار داده است، عدم شناخت مبانی و منطق این تأویلات است که از اهل‌بیت صادر شده است. خلط معانی تنزیلی و تأویلی و منطق نقد و ارزیابی و فهم آنها مشکل اصلی در برخورد با این روایات است. اهمیّتاین موضوع آنگاه روشن‌تر می‌شود که محور اساسی تفاوت مکتب تفسیری اهل‌بیت را با سایر مکاتب در پذیرش تأویل می‌یابیم. تأکید اهل‌بیت: بر این ویژگی از آن روست که از دیدگاه ایشان، مبنای تأویل یعنی آن حقیقت خارجی که در بطن آیات به آن توجّه شده، معرّفی و دلالت به امام است. این امر به جهت آن است که طریق عبودیّت و شناخت و طاعت خداوند، اطاعت و پیروی از امام است زیرا امام مظهر اسماء حسنای الهی است و راه شناخت و عبودیّت خداوند تبعیّت از اوست. بر این پایه، فهم تفسیر تأویلی نیز نیاز به مبانی دارد تا کنه تأویل و دلالت‌های فرا زمانی و مکانی آن را سازمان بخشد.مبانی فهم تأویلات استنباط شده از روایات عبارتند از: اول: الفاظ عام در قرآن عمدتاً دارای مصادیق خاص هم هستندکه آن مصادیق، ائمه هستند. دوم: امام مجرای اراده الهی در تبیین و اجرای هدایت است.سوم: احکام الهی، احکام جزیی و فرعی و زمانی نیستند بلکه بر حقایق نوعی و کلّی قابل تسرّی هستند.چهارم: حلال و حرام الهی در قرآن بر امام و شیعیانش و دشمنان او بر پایه همان طریقیّت دلالت دارد. پنجم: راه دین‌شناسی ،شناخت امام است. ششم: ظاهر آیات که به‌صورت ماضی آمده بر حقایقی قابل تطبیق است که در آینده تحقّق خواهد یافت.اما در این میان ،تفسیر تأویلی آسیب‌هایی هم دارد که باید با بررسی‌های سندی و محتوایی بازشناسی شوند.عمده آسیب روایات تأویلی در سه حوزه مرحله صدور حدیث، به جهت عدم درک صحیح معارف بلند توسط برخی راویان، و مرحله نقل، به جهت تصرف‌های غالیان در برخی نقل‌ها و مصادره آنها به نفع خود با دست اندازی به آنها، و مرحله فهم احادیث تأویلی ، به جهت خلط حوزه‌های زبانی، خلط تفسیر و تطبیق، و امثال این‌ها رخ می‌نماید.

? فاسئلوا هل الذکر ان کنتم لا تعلمون? (نحل 43 ) یکی از سنت های رایج بین ما انسان ها این است که افراد غیر آگاه به مسایل پیش افراد آگاهبه مسایل مراجعهمی کنیم و از این طریق کمک و راهنمایی لازم و ضروری در اموری که نمی دانیم بدست می آوریم. این امر نه تنها سنت است بلکه ریشه در قرآن کریم دارد خدای سبحان می فرماید: هر آنچه نمی دانید به «اهل الذکر» (در درجه نخست به پیامبر اکرم (صل الله علیه وآله) و اهل بیت آن حضرت می با شند.) مراجعه کنید و پاسخ خود را از آنها در یافت نماید زیرا آنها آگاه ترین و صادق ترین افراد به مسایل قرآن کریم هستند.بر این اساس است که عنوان رساله نقش اهل بیت در حفظ قرآن کریم بنا نهاده شد و مطالب نیز در این راستا ضمن ده فصل تنظیم گردید که فصل نخست آن به کلیات بحث مانند تبیین مسئله ، پیشینه، ضرورت ، روش و قلمرو تحقیق، سوالات اصلی و فرعی و فرضیه ها و تبیین واژه های کلیدی مانند واژه نقش، اهل بیت ، حفظ و قرآن به خود اختصاص داده است. در فصل دوم به منزلت و جایگاه قرآن کریم از دید گاه ائمه(علیهم السلام) بحث و پرداخته شده است. فصل سوم پاسخ به این پرسش است ، که نقش اهل بیت(علیهم السلام) در جمع آن چیست؟.و در فصل چهارم به بحث قرائت های مختلف قرآن کریم پرداخته شده و با نقد و نقض آنها قرائت مورد نظر اهل بیت(علیهم السلام) به اثبات رسیده است .فصل پنجم تحت عنوان علوم مرتبط به قرآن و پیدایش فصاحت و بلاغت و بنیان گذار آن بحث گردیده و ثابت شده است که اهل بیت (علیهم السلام) موسس آن بوده اند.فصل ششم بحث از مصونیت قرآن از تحریف و نقش اهل بیت (علیهم السلام) در این باره به وضوح و روشنی تبیین شده است . و در فصل هفتم به جایگاه تفسیری آن حضرات و منابع مورد نیاز تفسیر برای رهنمود دیگران مورد کاوش قرار گرفته است. و در فصل هشتم به تفاسیر منسوب به اهل بیت (علیهم السلام) اشاره گردیده.و فصل نهم به شاگردان تفسیری و آگاهان به قرائت و قاریان که کسب دانش قرائت از ائمه (علیهم السلام) کرده اند اختصاص دارد.و در فصل دهم به حفظ قداست قرآن کریم در هنگام قرائت از منظر اهل بیت (علیهم السلام) پرداخته شده است. و در پایان خلاصه و نتیجه از بحث بیان شده است.

این رساله در مورد فضائل فاطمه زهرا، مناقب اهل بیت ، توصیف نسخه کتاب و عمربن شاهین تهیه و تنظیم شده است.

فضائل اهل بیت علیهم‌السلام در قرآن کریم به صراحت و با ذکر نام و نشان نیامده است با این وجود، مفسران هنگام تفسیر آیات و سور قرآنی، با روایات و حقایق تاریخی فراوانی در ارتباط با آن دسته از آیات قرآنی که بنوعی بر فضائل اهل بیت علیهم‌السلام دلالت دارند مواجه شده‌اند و آنها را در جای جای تفاسیرشان درج کرده‌اند و در نتیجه کتب تفسیری از جمله تفاسیر جامع اهل سنت منابع ارزنده‌ای را برای دستیابی به فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام تشکیل داده‌اند. در این پایان‌نامه اهم تفاسیر علمای اهل سنت در این ارتباط مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است به این ترتیب که آیات وارده در شان اهل‌بیت علیهم‌السلام یکایک در تفاسیر اهل‌سنت مورد بررسی قرار گرفته و آنگاه با مقایسهء تفاسیر مورد بررسی به بیان موارد اشتراک و پس از آن به موارد مورد اختلاف پرداخته شده و مالا نتایج ذیل به دست آمده است : نخست آنکه میان فرق مسلمین نقاط اشتراک فراوانی وجود دارد، چرا که در توحید نبوت ، قبله، کعبه و بیشتر احکام فقهی با یکدیگر اتفاق‌نظر داشته و تنها اصلی که موجب افتراق شیعیان با براداران سنی مذهب ایشان می‌گردد مسئله ولایت و امامت است ، دیگر آنکه در جهت تقریب افکار و اذهان پیروان فرق اسلامی در راستای تاکید بر نقاط اشتراک بایستی بر فضائل اهل بیت علیهم‌السلام که به وفور در تفاسیر اهل سنت آمده است شناسایی حاصل نموده و به معرفی آنها پرداخت .

سفیان بن مصعب عبدی کوفی از شعرای اهل بیت (ع) در قران دوم هجری است که تاریخ دقیق ولادت و وفات وی مشخص نیست . وی از اصحاب امام صادق (ع) بشمار می‌رود که به حضور آن حضرت می‌رسید و قصائدش را قرائت می‌نمود و امام (ع) نیز افراد خانواده‌اش را فرامی‌خواند تا به اشعار وی از پشت پرده گوش دهند. همراهی عبدی با امام (ع) تنها در انس و الفت با آن حضرت یا رفت و آمد به نزد ایشان خلاصه نمی‌شد بلکه وی نزد امام (ع) از مقام و منزلتی برخوردار بود که ناشی از مودت و ایمان خالصانه وی نسبت به اهل بیت (ع) بود به طوری که امام (ع) در مورد او می‌فرمایند: "ای شیعیان، شعر عبدی را به فرزندان خود تعلیم دهید چراکه وی در راه خداست " در عین حال برخی از علماء مانند ابن شهرآشوب تصور می‌کنند که این روایت در مورد علی بن حمادعدوی یا عبدی است و این اشتباهی است که آنها مرتکب شده‌اند چراکه علی‌بن حماد در قرن دوم زندگی می‌کرده‌اند. از سوی دیگر بنظر می‌رسد که وی خود را وقف اهل بیت (ع) نموده است چرا که تمامی اشعاری که از او بدست آمده در این راستاست . هنگامی که اشعارش را مورد مطالعه قرار می‌دهیم متوجه می‌شویم که وی آنها را به مدح اهل بیت (ع) بطور عموم و امام علی (ع) بطور خصوص و نیز رثاء امام حسین (ع) و سیره حضرت فاطمه (س) اختصاص داده است . همچنین قدرت شعری وی تاحدی بود که به محض شنیدن روایتی در فضائل اهل بیت (ع) آن را به نظم درمی‌آورد و از اینرو می‌بینیم که اقتباس در جای جای اشعارش به چشم می‌خورد به گونه‌ای که تعدادی از احادیث و آیات قرآنی را در قالب شعر درآورده است . نوشته‌ای که پیش روی خوانندگان گرامی است بررسی شرح حال شاعر و نقطه نظراتش در قبال اهل بیت (ع) می‌باشد و مشتمل بر مقدمه و دو باب و خاتمه است و باب اول به بحث پیرامون اوضاع سیاسی، اجتماعی و ادبی زمان شاعر می‌پردازد و باب دوم مشتمل بر زندگی شاعر و مدیحه‌های وی در مورد اهل بیت (ع) و نیز اشعاری که به آنها دست یافتم، می‌باشد.

شعر در طول تاریخ همواره بر سایر انواع ادبی برتری داشته ؛ در این میان شعر عربی نیز از این مرتبه برخوردار بوده است؛ بویژه آنکه پس از ظهور اسلام، به عرصه دین وسیاست وارد شد و همین رواج ادب متعهد سبب ساز افزونی جایگاه شعر عربی گردید. از آن زمان تاکنون شاعران متعهد پیوسته بر شعر به عنوان ابزاری برای بیان حقیقت و تقویت باورهای ایمانی مردم تکیه کرده اند. از جمله ایشان فقیه و مجتهد بزگوار شیعی، ابوالفضل تهرانی است که در قرن چهارده هجری می زیست. هدف اینتحقیق دریافت وبیان دیدگاه این عالم گرانقدر نسبت به اهل بیت از طریق بررسی شعرهای دیوان او می باشد. دیوانی که یکی از ارزشمندترین آثار عربی این شاعر مسلط به زبان عربی و علاقه مند به آن به شمار می آید. روش در این تحقیق مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر تحلیل محتوای دیوان شاعر است و از جمله نتایج بدست آمده از آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:1. مفاهیم مرتبط با پیامبر و خاندان گرامیشان یکی از اصلی ترین مضامین شعرهای این دیوان است که در قالب های قصیده، غزل، قطعه وموشحه و در اغراض مدح، رثا، وصف و... سروده شده است.2. او به وقایع مهم تشیع نیز؛ همچون غدیر، مسئله خلافت، حادثه کربلا و ظهور امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه) توجهی ویژه نموده است.3. اغلب شعرهای اهل بیت محور او به گونه ای سروده شده که نمی توان عنوانی ویژه برای آن برگزید؛ چرا که در آن ها به گونه ای از واقعه غدیر وعدم توجه مسلمانان به توصیه های مکرر پیامبر در آن روز و نیز سراسر دوران نبوت، سخن رانده و این مسئله را سبب ساز تمامی مصیبت های اهل بیت از هتک حرمت حضرت زهرا تا شهادت مظلومانه تمامی فرزندانش و دردناک تر از همه فاجعه کربلا دانسته و پس از آن عاجزانه از مهدی منتظر خواسته است که با ظهورش انتقام تمامی این ستم ها را بگیرد.

این مجموعه به عنوان اصول مشترک در سیره عبادی اهل بیت نوشته شده است که دارای دو بخش است:بخش اول یک فصل دارد. از بخش مقدمات، کلید واژه‌ها است به معناهای سیره، عبادت، اهل بیت پرداخته شده است سپس حقیقت عبادت و اهمیت عبادت، و عبادت را به عنوان هدف خلقت مورد بررسی قرار داده است.در بخش دوم: چهار فصل وجود دارد.که درباره سیره عملی اهل بیت(ع) در عبادت و اصول مشترک در سیره آنان است فصل اول: اخلاص در سیره عبادی، در این فصل معنی لغوی و اصطلاحی، اخلاص و تعریف آن و سپس نمونه های چند از سیره مخلصانه اهل بیت ذکر شده است.فصل دوم: وقت شناسی در سیره اهل بیت در این فصل اهمیت زمان گزینش مناسب ترین وقت برای عبادت در سیره اهل بیت(ع) مورد توجه قرار گرفته است.فصل سوم: خشوع در سیره عبادی اهل بیت(ع) است در این فصل واژه شناسی تعریف خشوع و سپس نمونه های از سیره عملی آنان راجع به خشوع در عبادت مطرح شده است.فصل چهارم در اهتمام به عبادت است که در این فصل راجع به اهتمام ویژه اهل بیت(ع) به عبادت به میان آمده است آنگاه اهتمام اهل بیت به نماز، حج، ادعیه، ذکر و قرائت قرآن بازگو شده است.فصل پنجم: نقش زمان و مکان در کیفیت و کمیت عبادت است در این فصل درباره فرصت شناسی اهل بیت و استفاده بهینه از وقت گفته شده است و در آخر نتیجه گرفته شده که زمان و مکان در کیفیت و کمیت عبادت اهل بیت(ع) نقش داشته است.و در پایان نتیجه مباحث این است که سیره عبادی اهل بیت(ع) براساس این اصول، موازین، قابل اقتداء، اسوه گیری است.لازم به ذکر است که آنچه پیش روی خواننده عزیز می‌باشد سیره عملی اهل بیت(ع) به صورت اختصار و اجمال و اگر وقت کافی باشد در این زمینه باید مجلداتی چند نوشت: چون سیره عبادی آنان ابعاد گوناگونی دارد، اگر کسی در همین مختصر هم از نظر عبرت ببیند و چشم خود را باز کند به نتیجه خواهد رسید که: در هستی تنها اهل بیت(ع) بودند که حق عبودیت را ادا نمودند و فقط آنان صلاحیت امامت را دارا هستند.