جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیامبر گرامی (ص) از افتراق امت پس از خود، به 73 فرقه خبر دادند و تنها یک فرقه را اهل نجات شمردند. فرقه ناجیه را نیز به ((راکبان سفینه اهل بیت و متمسکان قرآن و عترت)) تعریف کردند. شیعه امامیه اثنا عشری مدعی دارا بودن چنین ویژگیهایی است و خود را مصداق آن یگانه فرقه ناجیه می شمارد. کتاب حاضر به منظور اثبات همین مدعا به نگارش درآمده است و مولف آن ((شیخ ابراهیم بن سلیمان)) مشهور به فاضل قطیفی کوشیده است تا با ارائه دلائل منطقی ومقبول شیعه و اهل سنت بر صحت این ادعا مهر تایید بزند و مخالفان را در عرصه احتجاج در باب عقاید دینی، بویژه اعتقادات شیعه در مورد امامت و ائمه اثنا عشر (ع) مجاب سازد.

یکی از مباحث اساسی در حوزه عدالت بازشناسی گستره‌ و نسبت قلمروهای آن با یکدیگر است. از دیگر سو امام علی? به عنوان بزرگ‌ترین اسوه‌ی عدالت در میان بشریت شناخته شده و سیره‌ی گفتاری و رفتاری آن حضرت? گنجینه‌ی بزرگی برای عدالت پژوهی است. از این‌رو تحقیق حاضر بر آن است که عرصه های عدالت و نسبت آن‌ها با یکدیگر را از منظر آن امام عدالت پیشه? باز کاود.در تمامی فصول ابعاد مختلف عدالت با تأمل بر اندیشه‌های حضرت امیر مومنان علی? مورد بررسی قرار گرفته است؛ از این دیدگاه عدالت اجتماعی یعنی رعایت مساوات و حقوق برابر انسان ها در تعاملات اجتماعی (امور قضایی،توزیع اقتصادی و ...) و عدالت در حوزه‌ی فردی و ارتباط با خویشتن شامل رعایت حقوق جسم و روح انسان می شود که ضرورت معرفت نفس و عدم اضرار به نفس را به همراه خواهد داشت. عدالت در ساحت طبیعت نیز مربوط به تکالیف انسان نسبت به طبیعت می باشد و مواردی چون سعی و تلاش بر آبادانی زمین، رعایت حقوق حیوانات و ... را در بر می گیرد. عدالت‌‌ورزی در همه‌‌ی این ابعــاد به‌هم پیوسته باعثِ سعادت انسان می‌‌شود. سعادتی در آخرت که با زندگی شیرین دنیوی نیز قابل جمع است. بنابراین عدالت هم موجب زندگی آسوده، آرام و خاطره‌‌بخش دنیوی می‌‌شود و هم سعادت جاودان اخــروی را به همراه خواهد داشت.

نقش عقل در فهم متن دینی از منظر علامه‌ طباطبایی محور پژوهش این نوشتار است و مقصود از آن بررسی چگونگی نقش عقل به عنوان قوه درک حقایق و همچنین مدرکات این قوه در فرایند فهم متن، اعم از کتاب و سنت، می‌باشد که مستلزم تحلیل و بررسی معنی، اقسام و جایگاه عقل و متن در اندیشه ایشان و کاوش در انواع کارکردهای عقل، در فهم ابعاد مختلف متن می‌باشد.نتیجه حاصل شده از این پژوهش آن است که عقل دو کارکرد عمده در فهم متن دارد: ابزاری و استقلالی. مهم‌ترین کارکرد ابزاری عقل که ایشان در فهم ابعاد مختلف متن از آن بهره برده است، عبارتند از: تعمیم و تجرید، مقایسه، استنطاق، توجه به ذو مراتب بودن معانی برخی الفاظ، جلوگیری از خلط معنا و مصداق الفاظ؛ همچنین مهم ترین کارکرد عقل استقلالی عبارتند از: اثبات حجیت ظاهر قرآن و سنت، استفاده از پیش دانسته های عقلی.

برای درک فرهنگ مشترک بشری مقایسه بین مولانا جلال‌الدین‌محمد مولوی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم ایران و ویلیام بلیک ، شاعر، نقاش عارف بزرگ قرن هجدم و اوائیل قرن نوزدهم انگلستان کاری بدیع است . بررسی مکتب و افکار این دو انسان معنوی از ابعاد گوناگون که افق دید وسیعی دارند مهم و بخصوص از دو جنبه حائز اهمیت است : -1 اثبات وحدت در جهان هستی و اتحاد بین انسانهای الهی -2 طرح افکار عرفانی ویلیام بلیک در کشور ما که انصافا غریب و تنها رها شده است و بجز معبود کتابهایی که در مورد این شاعر، نقاش و عارف نوشته شده، کاری صورت نگرفته است . مقایسه بین جلال‌الدین‌محمد مولوی و ویلیام بلیک از نظر ادبی و عرفانی و بیان وجوه اشتراک و افتراق بین این دو بزرگواه، آشنایی بیشتر با نابغه بزرگ تاریخ، یعنی مولانا جلال‌الدین مولوی و دفاع از بصیرت الهی و تخیل خلاق و نبوغ شاعرانه عارف و دلسوز جامعه بشری یعنی ویلیام بلیک را به همراه دارد.

سفر روحانی در گلشن راز شیخ محمود شبستری و مصیبت نامه عطار نیشابوری هر دو در غالب شعر عرفانی حاوی این سخن است و سیر و سلوک سالک را در رسیدن به یقین شرح می دهند. در این پایان نامه به بررسی تطبیقی در مورد ارا این دو کتاب از دو عارف بزرگ در حوزه سیر و سلوک و عرفان می پردازیم.

امروزه با گسترش تحقیقات و تعمّق‌های علمی در میراث گرانبهای ادبیات فارسی، اذهان اغلب جویندگان علم و ادب، فرصت را برای پیگیری و ادام? مطالعات تطبیقی و مقایس? این آثار از جنبه‌های مختلف مغتنم می‌شمرد. نگارنده نیز در این تحقیق در پی مقایس? محتوایی دو اثر ارزشمند و مهم در زمین? ادبیات عرفانی، یعنی حدیقه‌الحقیق? سنایی غزنوی و مرصادالعباد نجم‌الدین رازی بوده است. از انگیزه‌های اصلی انجام این پژوهش از سویی باید به بررسی روند تحوّلات مربوط به موضوع عرفان و تصوّف در زمان تقریبی یک قرن (اوایل قرن ششم تا اوایل قرن هفتم) اشاره کرد و از سوی دیگر نیز باید تأثیر ساختار نظم و نثر در نحو? بیان موضوعات عرفانی و به عبارت بهتر، تأثیر ساختار ظاهری بر معنا و مفهوم یک اثر را مطرح نمود.نگارنده معتقد است با مقایسه این دو اثر می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که سنایی از دیدگاه معرفت‌شناسانه، حدیقه‌ را می‌سراید و نجم‌الدین بر پای? مبانی هستی‌شناسی به تألیف کتاب خود می‌پردازد. گرایش هر دوی اینها در تصوّف، گرایش به مکتب بینابین عابدانه و عاشقانه است. بنا بر ساختار منظوم، حدیقه، زهدگریزتر و بنا بر ساختار منثور، مرصادالعباد زهدپذیرتر به نظر می‌رسد. تمایل سنایی به بیان موعظه‌های حکیمانه بیشتر از تمایل نجم دایه به این امر است. ابوالمجد به شدّت طرفدار آموز? بی‌تعصّبی در دین است و نجم رازی سخت گرفتار تعصّبات بی‌جای مذهبی. سنایی در موضوع پیروی از مُراد، از پیری روحانی که سرشار از معنویت‌های درونی است، سخن می‌گوید و نجم‌الدین، از شیخی که بیشتر درگیر رعایت موازین مذهبی و خانقاهی است یاد می‌کند. در باب مرید و تعلیمات راه سلوک مفاهیم مطرح شده از جانب نجم رازی، دقیق‌تر، جزئی‌تر و منظم‌تر است. در پایان در نتیج? انجام مقایس? محتوایی بین این دو اثر، نگاه قلندری و آزادمنشان? سنایی در ارائ? عرفانی همه‌پسند، کارآمد و مطابق با زندگی روزمره را درک کردیم و در مقابل؛ با رویکرد خانقاهی، مدرسی و سرشار از چارچوب‌های جزئی نجم دایه برخورد نمودیم.

مفاهیم عرفانی و بازتاب هنری آن در دیوان فخرالدّین عراقی و ابن‌فارض مصریچکیدهپژوهش حاضر، مطالعه‌ای تطبیقی در چارچوب مکتب ادبیّات تطبیقی آمریکایی است که به منظور کشف روابط فرهنگی و ادبی، دو زبان فارسی و عربی صورت پذیرفته است، به همین سبب موضوع مفاهیم عرفانی و بازتاب هنری آنها در دیوان دو شاعر ایرانی و عرب؛ یعنی فخرالدّین‌عراقی و ابن‌فارض مصری مورد واکاوی قرارگرفت. چون در قرن هفتم یکی از اصلی‌ترین موضوعات ادبیات، در دو حوزه نظم و نثر، تصوف و عرفان است و نویسندگان و شاعران بسیاری به طرح این‌گونه مسائل عرفانی در آثار خود پرداخته، موجی از این دیدگاه ادبیات فارسی و عربی را به تلاطم وامی‌دارد. از آن‌نظر که شاعران پارسی‌گو و عرب‌زبان تمایل به بیان حالات عرفانی و روحی در کلام و شعر خود داشتند و فخرالدّین عراقی و ابن-فارض نماینده‌ی بارز این جریان‌اند، در این پژوهش به این موضوع پرداخته‌شده است.این پژوهش دو جنبه مهمّ از شعر این دو شاعر را در بر می‌گیرد: نخست، مهمّ‌‌ترین مفاهیم عرفانی که بارزترین مفاهیم رایج در شعر عرفانی به طورکلی، و شعر این دو شاعر به طورخاص است بررّسی می‌شود. مفاهیمی چون عشق و مراحل آن، می (باده)، فراق، رضا، شوق، تجلّی، صبر، وحدت، خوف، رجا، اتّحادبراساس کتاب‌های مهمّ عرفانی از جمله: فرهنگ اصطلاحات عرفان و مبانی عرفانو تصوّف مطالعه و در نگاه دو شاعر بررّسی می‌شوند که تشابهات و تفاوت‌های هر دو شاعر آشکار می‌گردد و نشان داده می‌شود که عشق اصلی-ترین مفهوم عرفانی به کار رفته در دیوان هر دو شاعر است. جنبه دیگر این پژوهش پرداختن به زبان شعر دو شاعر در بیان مفاهیم عرفانی ذکر شده است و در این‌باره، استعاره‌ها، تشبیه‌ها، کنایات و... مورد بحث و تحقیق قرار می گیرند و نشان داده می‌شود که سادگی و روانی مهم‌ّترین ویژگی زبانی هر دو شاعر است. واژگان کلیدی:مفاهیم عرفانی، دیوان، فخرالدّین‌عراقی، ابن‌فارض مصری، بازتاب هنری

زندگی در دنیای امروز که با عنوان "دهکده‌ی جهانی" خوانده می‌شود، جوامع را به شناخت عمیق‌تر و ارتباطات همه‌جانبه و گسترده‌تر با جوامع دیگر نیازمند ساخته‌است. از مصادیق تحقّقِ تعاملاتِ جهانی، گفت‌و‌گوی میان‌فرهنگی و از مصادیقِ گفت‌و‌گوی میان‌فرهنگی، مطالعه و مطابقتِ آثارِ ادبیِ مللِ مختلف با یک‌دیگر است؛ زیرا ادبیاتِ هر جامعه، به‌ترین و گویاترین وسیله‌ی معرفی و انتقال فرهنگ آن ملّت است. ادبیات تطبیقی، به عنوان شاخه‌ای از نقد ادبی، نگرشی فرامرزی و جهانی داشته، با مطالعه و تطبیق آثار ادبی جوامع مختلف و بررسی اشتراکات و تأثیر آن‌ها بر یک‌دیگر، ما را در فهم عمیق‌تر اندیشه‌های خالقان اثر و شناخت جامعه و فرهنگی که در بستر آن پرورش‌یافته‌اند و نیز نیل به تعامل و تفاهمی جهانی یاری می‌رساند. به علاوه با تکیه بر شیوه‌های ادبیات تطبیقی در شناخت افتراقات فکری و کلامی، ملل مختلف می‌توانند با داد و ستدی ادبی و فرهنگی، ادبیات جامعه‌ی خود را جانی تازه ببخشند. از سوی دیگر تبادل ذوق و اندیشه‌ی اقوام، جریان تعادل و موازنه‌ای را در جهان ملزم می‌کند که جهانیان را به سوی تفاهم و وحدتی نسبی که ادبیات جهانی، یکی از طُرُق نیل به این غایت است، سوق می‌دهد. از این رو بررسی مرزهای تلاقی فرهنگ‌ها خصوصا فرهنگ شرق و غرب بر اساس اصول تطبیقی برای کسانی که به آشنایی با افکار بدیع و نقّادی اندیشه و ادب علاقه دارند، نیز می‌تواند جذّاب و آموزنده باشد.این رساله که به بررسی تطبیقی غزلیات حافظ و اشعار ویلیام بلیک می‌پردازد، برآن است تا مستند و مستَدَل، به این مهم دست‌یابد؛ که با وجود عدم آشنایی مستقیم بلیک با عرفان اسلامی و عارفان شرقی، اشتراکات و تشابهات فراوانی می‌توان میان آثار او و خواجه‌حافظ شیرازی یافت؛ از این‌رو می‌توان اذعان داشت که حقیقت، چشمه‌ی جوشانی است که از دل فطرت جاری می‌شود، مرزها را درمی‌نوردد و حصار حصین زمان و مکان را درهم می‌شکند.اشعار ویلیام بلیک، از آن دسته آثاری است که در منابعِ فارسی، به آن کم‌تر پرداخته شده است؛ درحالی‌که با اندیشه‌ی عارفان اسلامی قرابت بسیار دارد؛ از این‌رو مقایسه‌ی حافظِ آشنا با بلیکِ ناآشنا در جامعه‌ی ایران، ما را در درک به‌تر و بیش‌تر اشعار این شاعر انگلیسی‌تبار یاری می‌دهد.

معنویت‌های نوظهور یکی از پدیده‌های نیمه دوم قرن بیستم است که در دهه‌های اخیر در کشورهای اسلامی بروز یافته‌انددر جریان تغییر و تحول مداوم جامعه،مسائل جدیدی تولید می‌شود که خود موجد نیازهای جدیدی بوده و برای پاسخ‌گویی به آن، گروه‌های متفاوت شکل می‌گیرند. لذا در این عرصه، جنبش‌های نوین دینی، گروه‌ها یا سازمان‌های دینی هستند که این نقش را برعهده دارند و عواملی از قبیل؛ منافع اقتصادی، منافع سیاسی و...، بستر لازم را برای شکل‌گیری این گروه‌ها فراهم می‌کننددلیل گرایش به عرفان‌های نوظهور در ایران به عنوان یک جامعه دینی چیست؟ این پژوهش به بررسی برخی علل گرایش به عرفان‌های نوظهور با استفاده از روش کیفی و ابزار گردآوری مصاحبه‌ عمیق و روش تحلیلی در شهر کرج پرداخته که بر اساس فراوانی، تحلیل و نتیجه‌گیری شده که مهمترین علل گرایش عمدتا بر مبنای انتخاب عقلانی بوده عبارتنداز: اقتصادی،تبلیغات،سختی فرایض دینی،فعالیتهای انسان‌دوستانه،انش ناکافی دینی، صداقت،رفتار متولیان دینی و....

نوشتار حاضر مقایسه شعر فراغی و ابن فارض یعنی مقایسه اندیشه و هنر این دو عارف هنرمند است . فراغی بزرگترین شاعر و عارف ترکمن و ابن فارض نیز بزرگترین شاعر صوفی عرب است که به ترسیم عشق الهی در اشعار خود پرداخته است . عشق و سرمستی آئین این دو بزرگ است و هر دو مستغرق در عشق الهی اند این دو شاعر که در سخن سرایی و اندیشمندی جزو سرآمدان ادبیات مشرق زمین به حساب می آیند، نقاط مشترک فراوانی دارند که نماینگر گرایش‌های عرفانی مشترک هردو شاعر است.بررسی جهان بینی آن دو نشان می دهد که هر دو به وحدت وجود اعتقاد دارند و هر دو عشق و سر مستی را جدی ترین بال پرواز انسان می شمارند.فراغی و ابن فارض همانند بسیاری از شعرای اسلامیبسیار از قرآن و حدیث متاثر بوده و دیوان آن دو مملو از اشارات به آیات و روایات اسلامی می باشد. در اشعار ایشان عشق به اهل بیت بخصوص در اشعار فراغی تجلی خاصی یافته است.