جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهدر این پژوهش با محور قرار دادن موضوع شادی، تلاش شده است تا ضمن بیان دستورات فقهای شیعه و اهل سنت در باب برپایی جشن‌ها و اعیاد اسلامی (همچون عید قربان و عید فطر)، یک اصل کلی برای تمامی جشن‌هایی که افراد در مناسبت‌های مختلف برگزار می‌کنند، بیان نماید.

روایات تفسیری از نظر رویکرد دارای انواع گوناگونی می‌باشند. دسته‌ای از این روایات دارای رویکرد نقلی، دسته‌ای دیگر دارای رویکرد تفسیری و دسته‌ای دیگر دارای رویکرد تأویلی می‌باشند.هر یک از این دسته روایات دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می‌باشند:روایات با رویکرد نقلی شامل روایات لغوی و روایات فضای نزول و روایات اخبار غیبی می‌باشد که روایات لغوی خود شامل روایات بیان معانی واژگان و روایات بیان معانی واژگان با استشهاد به قول عرب می‌باشد، و روایات فضای نزول نیز خود شامل روایات سبب نزول و روایات بیان وقایع فضای نزول می‌باشد، و همچنین روایات اخبار غیبی خود شامل روایات اخبار گذشتگان و روایات اخبار آینده است.دسته‌ی دوم، روایات با رویکرد تفسیری می‌باشند که این دسته از روایات شامل روایات تبیینی و روایات تمثیلی است، که روایات تبیینی خود شامل روایات تفسیر ظاهر، روایات مبیّن آیات مجمل، روایات مخصّص آیات عامّ و روایات مقیّد آیات مطلق می‌باشد.دسته‌ی سوم روایات با رویکرد تأویلی می‌باشند که شامل روایات جری و تطبیق و روایات بیان معانی باطنی آیات است، که روایات جری و تطبیق خود شامل روایات بیان مصداق و روایات جری و تطبیق به وسیله‌ی توسعه‌ی مفهوم می‌باشد.همچنین روایات دیگری در تفاسیر مأثور اهل سنت ذیل آیات سوره‌ی آل عمران یافت شد که این روایات شامل مطالب اسرائیلی می‌باشد و در فصل روایات اسرائیلی تعدادی از آنها ذکر شد.اکثر روایات تفسیری در تفاسیر مأثور اهل سنت دارای رویکرد نقلی می‌باشند، در حالیکه بیشتر روایات منقول در تفاسیر مأثور شیعه دارای رویکرد تفسیری و تأویلی می‌باشند، به عبارت دیگر در تفاسیر مأثور اهل سنت روایات با رویکرد نقلی بیشتر به چشم می‌خورد، ولی در تفاسسیر مأثور شیعه روایات با رویکرد تفسیری و تأویلی جلب توجه می‌کند.در میان روایات نقل شده در تفاسیر مأثور اهل سنت در مورد یک آیه گاهی اختلاف مشاهده می‌شود، ولی در میان روایات تفسیری تفاسیر مأثور شیعه این اختلاف کمتر مشاهده می‌شود.روایات تفسیری هر دو دسته از تفاسیر مأثور شیعه و اهل سنت گاهی نظر یکسانی را ارائه می‌دهند و گاهی نیز میان روایات اختلاف مشاهده می‌شود.

فرستادن درود بر والاترین انسانها عملی خداپسندانه است که خداوند خود بر این کار سبقت گرفته و فرشتگان ومومنان را فرمان داده است که بر او درود فرستند .چنانچه می فرماید :إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما.امروزه صلوات بر پیامبر وخاندان پاکش به شعار ونماد شیعه تبدیل شده وبه هر بهانه ومناسبتی شیعیان، این سنت الهی را به جای آورده ،نام پیامبر عظیم الشأن اسلام وخاندان پاکش را بلند ویاد این عزیزان خدا را زنده می سازند.مجموعه حاضر کوششی است در راستای بیان اهمیت وجایگاه این شعار اسلامی که در شش فصل تهیه گردیده است:نتایج بدست آمده ازاین پژوهش نشان می دهد، صلوات از ریشه «صَلَوَ » ودر معنای دعا، نماز، عبادتگاه (کنیسه )و... بکار می رود.صلاه از جانب خدا به معنای رحمت واز جانب ملائکه استغفار واز جانب مردم در معنای دعا وتعظیم می باشد . صحیح ترین شیوه صلوات ،صلوات برمحمد و آل محمد است واین شیوه در کتب مختلف شیعه واهل سنت نقل شده وپیامبر صلی الله علیه آله و سلمخود از صلوات بدون آل نهی نموده و آن را «بتراء» خوانده است.آل پیامبر در مکتب امامیه منحصر به علی وفاطمه وحسنین علیهم السلام وذریه طاهره ایشان می باشد. اما در مکتب اهل سنت آل پیامبر به متقین ،صحابه، ازواج وذریه وبالاخره امت حضرتاطلاق می گردد .همچنین همه صاحب نظران امامیه جز برخی، صلوات را در تشهد نمازها، خطبه‌های جمعه و نماز میت واجب دانسته‌اند و از میان مذاهب اهل‌سنت، شافعی ها و حنابله صلوات بر محمد صلی الله علیه آله و سلمرا در موارد یاد شده فرض و واجب شمرده‌اند، در حالی که حنفیه و مالکی ها در همه موارد حکم به استحباب و سنت آن می‌کنند.

اندیشه خاورشناسان درباره باسواد بودن رسول خدا (ص) و اهداف و اغراض آنان از این ادعا قابل بررسی است.آنان دو دلیل بر مدعای خود اقامه کرده اند: یکی نوشتن کلمه «محمد بن عبداله» از طرف رسول خدا (ص) در جریان صلح حدیبیه و دیگری دستور آن حضرت، به منظور آوردن کاغذ و دوات برای نوشتن نامه در روزهای پایانی عمر شریفشان.بررسی و نقد این دو دلیل و اثبات ناموجه بودن دلایل خاورشناسان بر این مساله، موضوع پژوهش پیش روست.بررسی آموزش و کتابت رسول خدا (ص) از جنبه بشری و الهی چه قبل از بعثت و چه پس از آن و اعمال این توانایی قبل و بعد از بعثت از منظر دو گروه شیعه و سنی، ما را برای رسیدن به مساله حاضر یاری می کند.

در بحث که راجع به مهمترین تمایزات اعتقادی شیعه نسبت به اهل سنت است، در حوزه جبر و اختیار، معتزله به تفویض، اشاعره به جبر، و شیعه به «امر بین‌الامرین» قایل‌اند. از منظر شیعه، امام باید منصوص از جانب خدا و رسول باشد، و نیز نبی و اما باید هر دو معصوم از گناه و اشتباه باشند. لیکن اهل سنت تصمیم اهل حل و عقد را در انتخاب امام شرط می‌دانند و به عصمت ائمه معتقد نیستند. موضع اهل سنت در خصوص بداء انکار است، اما شیعه آن را پذیرفته است. و در مورد رجعت، اهل سنت برخلاف شیعه یا از اساس آن را انکار کرده، یا بدان نپرداخته‌اند. و در تحریف و یا عدم تحریف قرآن به استثنای حشویه ازاهل سنت و اخباریان شیعه، هر دو معتقد به عدم تحریف در قرآن شده‌اند. در مجموع گفتمان تحقیق بین شیعه و اهل سنت است و ما سعی خواهیم کرد تا حد بضاعت خویش موارد مذکور را به بهترین نحو ممکن توضیح دهیم.

این نوشتار با عنوان «رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه» در پاسخ به این سئوال که رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه چه بوده است؟چرا؟این فرضیه رامطرح می کند که آل بویه در رویکرد به رخداد عاشورا نه به شیوه تاریخی که منتج به الگوگیری ازآن شود بلکه به شیوه کلامی به آن توجه نمودند که نگاه خاصی به مقولات فراتاریخی وغیرقابل الگوگیری داشت.برای اثبات این فرضیه ابتدا نگاهی به شرایط سیاسی اجتماعی حاکم برعصرآل بویه وسیاست مذهبی حاکمان آل بویه می اندازیم. چرا که رویکرد به این واقعه مهم، مانند هرتحول دیگری ازشرایط سیاسی-اجتماعی جامعه یا نحوه نگرش حاکمان به مسائل تأثیر و تأثر می پذیرد.شرایط بوجود آمده دراین دوره برای شیعیان درابراز علنی عقائد و باورهای دینی خود حائزاهمیت است.درادامه به رویکردهایی که در دوره آل بویه به رخداد عاشورا در حوزه نظر وعمل وجود داشته است پرداخته شده و به نقش مورخان وارباب مقاتل و شعر شعرا ومرثیه سرایان حسینی که دراین دوره ی حکومتی ازنمود و ویژگی خاصی برخوردار است در تبیین این واقعه عظیم، اشاره شده است. به رویکرد و اقدامات عملی هیأت حاکمه در توجه دادن اذهان به این فرایند و نحوه تعامل آنها با اکثریت اهل سنت جامعه درپرتو آن نیز اشاره شده است.درپایان با تأکید براین مسئله که آل بویه سیاست تسامح وتساهل را درهمه امور به ویژه امور مذهبی دنبال می کردند وهر چند که در برپایی مراسم سوگواری شهدای کربلا همت گماردند و دراحیاء ورونق مراسم وتوجه دادن به مشاهد مشرفه شیعه خصوصاً کربلای معلی تلاش زیادی ازخود نشان دادند، اما به دلیل وجود اختلافات مذهبی درجامعه وسپاه تحت امرآنان وحاکمیت وخلافت اهل سنت که در بین مسلمانان مشروعیت داشت وریشه داربود درصورت داشتن رویکردی تاریخی به رخداد عاشورا باعث تحریک جامعه برعلیه حاکمیت خودشان می شد چرا که قیام علیه ظلم وبی عدالتی وبرعلیه خلافت غیرحق دردرون حادثه عاشورا نهفته است.لذا سعی شده است که درمعرفی این قیام جنبه های کلامی وماورائی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. رویکردهای کلامی بیشتردر میان مورخین وعلماء شیعه که علم وعصمت امام را مد نظر قرار می دهند وجود دارد.چرا که در قرن 4 و 5 هجری کلام شیعه رشد وگسترش چشمگیری داشته است و رویکرد ماورائی بیشتر درمیان علماء ومقتل نویسان اهل سنت از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

عنوان و موضوع این پژوهش، بررسی جریان مکتب قرآن و تاثیر آن بر مسائل سیاسی کردستان می باشد و تلاش دارد روند شکل گیری این جریان، مبانی هستی شناسی و معرفت شناختی آن را مورد بررسی قرار داده وکارکرد سیاسی دین در کردستان را به ویژه دراوایل دورانانقلاب اسلامی مورد ارزیابی قرار دهد.در میان جریان های مذهبی، سیاسی کردستان ایران، مکتب قرآن مهمترین جریان حداقل سه دهه اخیر ایران استکه ابتدا به طور آشکار وارد فعالیت های سیاسی می شود، اما پس از فوت بنیانگذارش آقای مفتی زاده مشهور به کاک احمد، تاکتیک های خود را تغییر داده و بجای فعالیت های سیاسی مشی انزواگرایی در سیاست را در پیش گرفته است. پیروان مکتب قرآن معتقدند هرگونه فعالیت سیاسی نیاز به آمادگی درونی افراد و تحول انقلابی در بنیادهای فردی دارد. تا زمانیکه این آمادگی ذهنی و روانی در افراد ایجاد نشده است حق ورود به صحنه فعالیت های سیاسی را ندارند. زیرا رهبر مکتب قرآن بر این باور است که در جوهر فعالیت سیاسی قدرتی نهفته است که کنترل آن کار آسانی نخواهد بود لذا نخبگانی که این امر را در اختیار می گیرند در صورتی که مرحله انقلاب درونی را طی نکرده باشند به سمت فساد گرایش خواهند یافت. بر این اساس در حال حاضر پیروان این مکتب در غیاب رهبر اصلی (که هم در عرصه تئوری و هم در عرصه عملی فعالیت کرد) در مرحله تئوریک باقیمانده اند. این جریان بنا بر توصیه آقای مفتی زاده پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سیاست کناره گیری کرده و مشی انزواگرایی را در پیش گرفته است و فعالیتهایش را به حیطه اجتماعی و فرهنگی، محدود نموده و به دو گروه جریان شورای مدیریت مکتب قرآن، (اکثریت) و مکتب قرآن (اقلیت) انشعاب یافته است.

تحلیل تحولات مربوط به بیداری اسلامی از منظر های مختلفی می تواند صورت بگیرد. رساله حاضر درصدداست تا از منظر اندیشه سیاسی و با رویکرد روش شناسی بازتابی به ارزیابی این تحولات و نسبت آن با اندیشه سیاسی اهل سنت اقدام نماید. با توجه به یکسری شاخص ها و ویژگی های بنیادین اهل سنت، علی القاعده هیچ یک از انقلاب ها و تحولاتی که در کشور های اسلامی رخ داده، محقق نمی شد.از این رو به نظرمی رسد، تحولات اخیر در این کشور ها حکایت از تحولی در اندیشه های اهل سنت دارد. سنتز و تعامل میان وجوه سوبژکتیو و ابژکتیو در رویکرد روش شناختی رفلکسیو ما را به این دیدگاه رهنمون می کند که؛ تحولات اخیر در قالب بیداری اسلامی زمینه تحول در اندیشه سیاسی اهل سنت را فراهم کرد و متقابلاً اندیشه سیاسی جدید اهل سنت نیز مقوّم شکل گیری و تداوم بیداری اسلامی شد. پیامد نهایی این تحول؛ همگرایی دو تفکر اهل سنت و شیعه را نوید می‌دهد.

یکی از موضوعات مورد اختلاف شیعه با برخی از اهل سنت از جمله رشید رضا، مسئله یکتاپرستی والدین پیامبر است. صاحب تفسیر المنار بر خلاف بسیاری از صاحب نظران اهل سنت و تمام شیعه، بر این باور است که پدر و مادر پیامبر… مشرک بوده اند. وی برای توجیه اعتقاد خود، به احادیث ضعیف استناد نموده و احادیث دلالت کننده بر طهارت روحی و اعتقادی والدین پیامبر را با قرآن و احادیث صحیح معارض می داند.امّا دلایل چهارگانه، یعنی قرآن، روایات، اجماع و عقل، بر خلاف نظریه صاحب المنار حکم می کند. تعداد زیادی از آیات، روایات وارد شده از طریق اهل سنت و شیعه، هم چنین عقل و اجماع، بر طهارت روحی و موحد بودن والدین و اجتهاد پیامبر… دلالت می کند که در متن این نوشتار به آنها استناد گردیده است.به اعتقاد ما نه تنها شیعیان، بلکه بسیاری از برادران اهل سنت بر این باورند که پدر و مادر و اجداد پیامبر… تا حضرت آدم هیچ یک به شرک آلوده نشدند، بلکه آنان موحّدان خداپرستی به شمار می رفتند که روابط نامشروع نیز در زندگی شان جایی نداشت.

مسئلۀ مرجعیّت علمی أهل بیت رسول خدا‰، از مسایل بنیادین و دامنه دار میان مسلمانان است. این مسئله را از زوایای «مبانی»، یا «أدلّه» (عقلی و نقلی) ، یا «شواهد و مستندات» می توان بررسی نمود.مبانی، همان پیش فرض ها و اصول موضوعه است که با پذیرش آنها، به مباحث بعدی هم چون أدّله و شواهد و مستندات پرداخته می شود. مبانی، به دو دسته قابل تقسیم است: عام و خاص.در مبانی عام، به مباحثی چون «ضرورت مرجعیّت»، «جواز پیروی از مرجعیّت علمی» و «ویژگی های مرجع» پرداخته می شود. از آن جا که انسان موجودی محدود و با کاستی های فراوان است، برای رسیدن به کمال، به راهنما و مرجعی معصوم و مصون از خطا نیاز دارد. کامل ترین و ماندگارترین مرجع، خداوند متعال است. از آن جا که ارتباط مستقیم میان خداوند با انسان ها امکان پذیر نیست، پیامبران از طریق وحی الهی، به هدایت بشر می پردازند. با ختم نبوّت، هدایت الهی، هم چنان ادامه دارد و این مسئولیت، به عهدۀ أهل بیت پاک و مطهّر رسول خدا نهاده شده است.در مبانی خاص، «حجیّت سنّت أهل بیت رسول خدا» بر اساس منابع أهل سنّت، بررسی شده و با دلایل قرآنی و روایی، برای إحراز صلاحیّت مرجعیّت علمی در میان امّت پس از رسول خدا… به اثبات رسیده است. أدلّۀ مرجعیّت علمی أهل بیت‰ را به همراه شواهد و مستندات این مرجعیّت، در پژوهشی دیگر باید جست وجو کرد.