جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تا پیش از ظهور زبان‌شناسی شناختی، استعاره تنها یک ویژگی ادبی بود که به ویژه در شعر نمود داشت. با گذشت زمان، مطالعات شناختی در زمینۀ استعاره ‌این دیدگاه سنتی را تغییر داده‌است. در این پژوهش پس از معرفی رویکرد شناختی به استعاره، روایات و احادیث پیامبر اکرم و‌‍‍‌ امامان شیعه علیهم‌السلام و چگونگی کاربرد استعاری زبان در توصیف احساس حسد، به عنوان یکی از وجوه انتزاعی وجود آدمی بررسی شده‌است. هدف پژوهش حاضر پاسخ به این مسأله است که آیا استعاره به عنوان یک ابزار تسهیل فهم، در احایث دینی استفاده شده‌است و اگر استفاده شده، تا چه میزان در انتقال مفاهیم مرتبط با احساس حسد کاربرد داشته‌است. چه حوزه‌ها‌ی مبدائی برای این احساس به‌کاررفته و اساساً در این احادیث از استعاره برای تسهیل درک چه مفاهیم ذهنی استفاده شده‌است. به ‌این منظور کتب معتبر شیعه بستر پژوهش قرار گرفته و بر اساس نظریات لیکاف درباب استعاره‌ها‌ی شناختی، واکاوی شده‌است. نتایج حاصل نشان می‌دهد که‌ استفاده از استعارات در 60 درصد از احادیث مرتبط با حسد به چشم می‌خورد و حوزه‌ها‌ی مبدا گزینش‌شده در این استعاره‌ها‌ی شناختی در کمال ظرافت و فراست، گویای ویژگی‌ها و تبعات حسد هستند. این استعاره‌ها به گونه‌ای ساختاربندی شده‌اند که همگی به شکلی منسجم و به‌هم پیوسته در راستای معارف و مفاهیم مورد نظر قرار دارند.

چیستی اعجاز قرآن کریم، از قرن سوم قمری، به طور جدی مورد توجه اندیشمندان معتزلی قرار گرفت. صرفه یکی از نظریاتی است که برخی از معتزلۀ بغداد نظیر نظّام برای بیان یگانگی قرآن کریم مطرح کردند. هدف از این پژوهش پاسخ به این سوال است که در قرن سوم، چه الگوهایی دانشمندان معتزلی را به بحث درباره اعجاز قرآن کریم و به طور خاص نظریه صرفه هدایت کرد. به این منظور از روش تحلیل پارادایم کوهن استفاده شد و ضمن شناسایی الگوهای غالب، رابطۀ میان نظریۀ صرفه و الگوهای موجود مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان‌دهنده وابستگی و تأثیرپذیری متقابل بین پارادایم ها و گفتمان‌های غالب بر بافت جامعه اسلامی در آن زمان است. بررسی‌های تاریخی دیگر نیز نشان می‌دهد که رویارویی گفتمان مرجعیت علمی قرآن کریم با پرسش های گفتمان جدید، زمینه بروز پارادایمی را ایجاد کرد که منجر به بحث در مورد چیستی وجه یگانگی قرآن کریم شد. افزون بر این، نظّام با گرایش به الگوی ارسطویی، ایده خود را در باب اعجاز قرآن کریم، در تقابل با طرفداران الگوی افلاطونی تشریح کرد و قدمت و تعبیر افلاطونی از جایگاه قرآن را منتفی دانست. او همچنین بر اساس الگوی علم یونانی، وجود هرگونه اعجوبه ‌در متن کلام الله را انکار کرد و برای صورت گفتاری اعتبار بیشتری قائل شد.