جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«شرح المنظومة» اثر فلسفی ملاهادی سبزواری است. مقصود حكیم سبزواری از این تألیف، ایجاد زمینه و دیدگاه عمومی، منطقی، فلسفی و عرفانی برای ورود و فهم به درس اسفار اربعه ملاصدرا بود. وی با زبردستی و مهارت خاص موفق به انجام این امر شد و در قالب شعرهای زیبا این كار را انجام داد. هیچ كتابی پس از تألیف شرح منظومه، تاكنون نتوانسته جایگزین آن از حیث روش و مبانی گردد. مطالب كتاب كه در هفت مقصد تدوین شده است بدین شرح می باشد: مقصد اوّل: در امور عامه. مقصد دوم: در جواهر و اعراض. مقصد سوم: در الهیات به معنی الاخص. مقصد چهارم: در طبیعیات. مقصد پنجم: در بنوات و منامات. مقصد ششم: در معاد. مقصد هفتم: در علم اخلاق. هر مقصد خود به چند فریده و هر فریده به چند غرر تقسیم می شود.

«شرح المنظومة» اثر فلسفی ملاهادی سبزواری است. مقصود حكیم سبزواری از این تألیف، ایجاد زمینه و دیدگاه عمومی، منطقی، فلسفی و عرفانی برای ورود و فهم به درس اسفار اربعه ملاصدرا بود. وی با زبردستی و مهارت خاص موفق به انجام این امر شد و در قالب شعرهای زیبا این كار را انجام داد. هیچ كتابی پس از تألیف شرح منظومه، تاكنون نتوانسته جایگزین آن از حیث روش و مبانی گردد. مطالب كتاب كه در هفت مقصد تدوین شده است بدین شرح می باشد: مقصد اوّل: در امور عامه. مقصد دوم: در جواهر و اعراض. مقصد سوم: در الهیات به معنی الاخص. مقصد چهارم: در طبیعیات. مقصد پنجم: در بنوات و منامات. مقصد ششم: در معاد. مقصد هفتم: در علم اخلاق. هر مقصد خود به چند فریده و هر فریده به چند غرر تقسیم می شود.

«شرح المنظومة» اثر فلسفی ملاهادی سبزواری است. مقصود حكیم سبزواری از این تألیف، ایجاد زمینه و دیدگاه عمومی، منطقی، فلسفی و عرفانی برای ورود و فهم به درس اسفار اربعه ملاصدرا بود. وی با زبردستی و مهارت خاص موفق به انجام این امر شد و در قالب شعرهای زیبا این كار را انجام داد. هیچ كتابی پس از تألیف شرح منظومه، تاكنون نتوانسته جایگزین آن از حیث روش و مبانی گردد. مطالب كتاب كه در هفت مقصد تدوین شده است بدین شرح می باشد: مقصد اوّل: در امور عامه. مقصد دوم: در جواهر و اعراض. مقصد سوم: در الهیات به معنی الاخص. مقصد چهارم: در طبیعیات. مقصد پنجم: در بنوات و منامات. مقصد ششم: در معاد. مقصد هفتم: در علم اخلاق. هر مقصد خود به چند فریده و هر فریده به چند غرر تقسیم می شود.

کتاب «حکمة العین» کتابی است در بحث حکمت طبیعی و الهی (مباحث الهیات و طبیعیات حکمت) به زبان عربی، نویسنده کتاب نجم الدین علی کاتبی قزوینی معروف به "دبیران" فیلسوف و منطق دان شیعی و منجم رصدخانه مراغه و از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی مي باشد. این کتاب بنا به خواهش گروهی از طالبان علم، بحث های الهی و طبیعی را شامل و تتمه تکمله ای بر کتاب «عین القواعد» در منطق اوست. حکمة العین، به سبب اختصار و جامعیت، شهرت بسیار زیادی دارد. بزرگان از اهل سنت و تشیع حواشی و شروح زیادی بر آن نوشته اند از جمله قطب الدین محمود شیرازی، كه كتاب حاضر مي باشد.

«تفصيل النشأتين و تحصيل السعادتين» تأليف محمد بن مفضل راغب اصفهانى، به زبان عربى است. و مشتمل بر بررسى و شناخت ابعاد مختلف انسان و شخصيت او مى‌ باشد./ نام كتاب از چهار آيه قرآن گرفته شده است كه بدين ترتيب مى‌ باشد: الف) نشأتان: آيه اول: «و لقد علمتم النشأة الاولى فلو لا تذكرون» آيه دوم: «ثم ينشئ النشأة الآخرة إن الله على كل شيء قدير». ب) سعادتان: آيه اول: «اذكروا نعمتى التى انعمت عليكم» آيه دوم: «و اما الذين سعدوا ففى الجنة»./ كتاب، مشتمل بر مطالب و مباحث مهمى پيرامون انسان است كه مؤلف آن را در سى و سه باب بيان نموده است و در بيان مطالب از آيات قرآن كريم، روايات شريفه و اشعار استفاده نموده است./ اولين باب كتاب، در مورد شناخت انسان از خودش (خود شناسى) است. مؤلف، در آغاز اين باب مى‌گويد كه برخى از حكما يك مرتبه گفته‌اند اولين چيزى كه براى انسان لازم و ضرورى است شناخت از خويشتن است. و بار ديگر گفته‌اند اولين چيزى كه بر انسان لازم است شناخت خداوند متعال است. و اين دو با هم منافات ندارند. و سپس اين مطلب را توضيح مى‌دهد. مؤلف، ذكر مى‌كند كه انسان براى شناخت خويش بايد بر امورى اطلاع و آگاهى داشته باشد. وى هشت مورد را بيان مى‌نمايد. يكى از مواردى كه ذكر مى‌كند اشاره به اين مطلب است كه مى‌گويد، كسى كه خود را شناخت به تحقيق خدا را شناخته است و در اين زمينه آيه «سنريهم آياتنا في الآفاق و في انفسهم» را توضيح مى‌دهد. / يكى از ابواب كتاب، پيرامون اين مطلب است كه انسان مقصود عالَم است و بقيه براى انسان به وجود آمده‌اند. مؤلف، در اين زمينه آياتى را بيان مى‌نمايد. برخى از آيات ذكر شده عبارت است از: 1. «انى جاعل في الارض خليفه» ؛ 2. «و لقد كرمنا بنى آدم و حملناههم في البر و البحر و رزقناهم من الطيبات و فضلناهم على كثير ممن خلقنا تفضيلا» ؛ 3. «هو الذى خلق لكم ما في الارض جميعا» ؛ 4. فاذا سويته و نفخت فيه من روحى فقعوا له ساجدين» ./ از جمله ابواب كه مؤلف بيان مى‌كند و به شرح و توضيح آن مى‌پردازد در مورد انواع عبادت از علم و عمل است. مؤلف، چنين بيان مى‌كند: «عبادت دو نوع است. علم و عمل، و حق اين است كه اين دو متلازم هستند چون علم مانند ريشه و شالوده است و عمل مانند بنا و ساختمان، و چنان چه شالوده بدون بنا شايسته نيست، و بنا هم بدون شالوده برپا نمى‌شود. هم چنين علم بدون عمل شايسته نيست و عمل بدون علم هم شايسته نيست و...». در ادامه در مورد شرافت علم و عمل مطالبى ذكر مى‌كند. مؤلف، در اين باب در دو فصل پيرامون علم توضيحاتى بيان مى‌نمايد. / آخرين باب كتاب در مورد شرافت انسان بر ملائكه است. مؤلف، توضيح مى‌دهد كه انسان دو نوع است. يكى فقط ظاهر انسان را دارد از نظر جسمى و بدنى. ديگرى انسان است به معنايى كه هدف خلقت بوده است. در پايان اين باب اين آيه نقل مى‌شود: «و الملائكة يدخلون عليهم من كل باب سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار» .

«ترجمه و شرح الهيات نجات شيخ‌ الرئيس ابوعلى سينا»، اثر سيد يحيى يثربى به زبان فارسى است كه در آن به شرح بخش الهيات از كتاب نجات نوشته بوعلى سينا پرداخته است. روش شارح محترم چنين است كه در هر بحثى، نخست بخشى از متن عربى آورده و بعد به ترجمه آن پرداخته و در صورت لزوم، شرح هم نوشته و مطالب شرحش را در پاورقى آورده و به همين ترتيب ساير مباحث را ادامه داده است. از نظر كيفيت شرح حاضر نيز با نظر به اينكه دكتر يثربى از شاگردان علامه طباطبايى و از استادان فلسفه اسلامى در دوران معاصر است و آثار متعدد و قابل توجهى در اين زمينه تأليف كرده، اين شرح نيز خواندنى و قابل تأمل است. شارح محترم در شرح مطالب بوعلى سينا گاه به‌ مناسبت به مطالب فيلسوفان ديگر مانند حكيم سبزوارى نيز پرداخته و وارد نقد نظرات آنان هم شده است.

«النجاة من الغرق فی بحر الضلالات» از تالیفات ابن سینا است؛ که یک دوره فلسفه نظری (منطق، طبیعیات، ریاضیات و الهیات) به زبان عربی می‌ باشد. پاره‌ ای از مباحث بخش منطق کتاب عبارتند از: تصور و تصدیق، منفعت منطق، اقسام لفظ، ذاتی و عرضی، قضیه و اقسام آن، مواد قضایا، جهات، عکس، قیاس و اقسام آن، اشکال سه گانه، استقراء، تمثیل، برهان و اقسام و مقدمات آن، مطالب هل و ما و لم و‌ای و... برخی از مباحث طبیعیات، عبارتند از: حرکت و مسائل مربوط به آن، زمان، مکان، متناهی و نامتناهی و مسائل مربوط به آنها، واحد بودن عالم و عدم امکان تعدد آن، آثار حرارت و برودت در اجسام، نفس و مسائل مربوط به آن و... بعضی از مباحث ریاضیات، عبارتند از: قواعدی در مورد اضلاع و زوایا و مثلث‌ ها، قواعدی در مورد تناسب سطوح... مناسبات و اصناف و خواص آنها... کیفیت استخراج اندازه جرم زمین و ماه و خورشید نسبت به یک دیگر، شناخت رصد و کیفیت رصد نمودن... نغمه، اصوات، اجناس، آلات، تحسینات و... پاره‌ ای از مطالب بخش الهیات، عبارتند از: مساوقت واحد با موجود، اعراض ذاتی و غریب، علت احتیاج ممکن به واجب امکان آن است نه حدوث آن، بساطت واجب و اینکه واجب تام است و هیچ حالت منتظره ‌ای در او نیست، اثبات واجب الوجود، معاد، الهامات و دعاهای مستجاب، عقوبت‌ های آسمانی، نبوت، عبادت و فایده آن در دنیا و آخرت و...

«المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة» نام رساله مختصر صدر المتالهین است که در مباحث فلسفی و همراه شواهدی از آیات و روایات نگاشته شده است. «المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة»، رساله‌ اى است موجز و استدلالى از صدر المتالهین، در مباحث حکمت متعالیه که با روش فلسفى و شواهد از آیات و اخبار، به زبان عربى نوشته شده است. این کتاب در واقع خلاصه همه مباحثى است که آخوند در کتاب اسفار و دیگر کتب خود؛ همچون مبدا و معاد و شواهد الربوبیة مطرح کرده است. فصول و مطالب این کتاب از آن رو که مباحث مبدا و معاد را به رشته تحریر کشیده است، گویى آیینه‌ اى از ظهور فیض ربانی و تجلی رحمانی را به نمایش مى‌ گذارد و حکمت جویان را به سیر و سفر در ظهورات اسماء و صفات مى‌ برد. به اعتقاد پروفسور هانری کوربن المظاهر الالهیة گزارشى است از مجموع مطالب فلسفى و کلامى از زاویه حیات معنوى. این کتاب را مى‌ توان یکى از بهترین کارهاى ملاصدرا برشمرد، نه به سبب انبوه مسائل فلسفى، بلکه به سبب ظرافت‌ ها و ریزه کارى‌ هایى که در آن به کار رفته است. در عین حال یک دوره حکمت متعالیه و حکمت عرشیه و قدسیه است.

کلام و فلسفه اسلامی از علوم رایج حوزه‏ های علمیه شیعه است. هر چند در طول تاریخ گاه مورد بی‏ مهری واقع شده‏ اند و نتوانسته‏ اند جایگاه واقعی خود را داشته باشند. پس از انقلاب شکوهمند اسلامی فلسفه و کلام اسلامی به مرور زمان جایگاه رفیع و حقیقی خود را می‏ یابد تا بتواند از کیان شریعت دفاع نماید. كتاب «الفلسفة الاسلامیة» تاليف شیخ محمدرضا مظفر، عالم شیعی قرن چهاردهم مي باشد كه در آن به موضوعات ذيل پرداخته شده است: مباحث وجود، مباحث وجود ذهنی، علت و معلول و در پايان علم كلام. این اثر در جای خود از بهترین آثاری است که در این باره به نگارش در آمده است.