جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله به مبحث معرفت شناسی در فلسفه مشاء با نظر به مبانی و اصول پدیدارشناسانه هوسرل پرداخته شده است .دومساله محوری در اندیشه هوسرل وجود دارد یکی مساله تعالی و دیگری انطباق است. مساله ای که برای فیلسوفان مسلمان از جمله ابن سینا از دیر باز مطرح بوده است، اتکاء به شهود حسی، علم حضوری و نظریه تجرید برای حل این دو معضل بوده است. تحلیل ادراکات حسی و فعالیت ذهنی به منظور دریافت پدیدار با واسطه گری معنا ، به عنوان متعلَّق شناخت با رویکردی التفاتی در نسبت اتحادی میان عاقل و معقول و متناظر با نوئما و نوئسیس ، معرفت شناسی ابن سینا را در ساحت پدیدارشناسی ای قرار می دهد که مولفه های آن را به عنوان مکتبی نو علاوه بر تائید بسیاری از امور ، در مواردی نیز دارای نقش بنیانی معرفی می کند و مقصود هوسرل به عنوان پایه گذار این مکتب ( و یا روش ) در دریافت پدیدار صِرف با صَرف نظر از وجود خارجی ،در علم حضوری مورد نظر ابن سینا برآورده می کند. هدف این پژوهش یافتن ظرفیتهای پدیدار شناختی فلسفه ابن سینا و بنیاد های برخی از جریان های فلسفه مدرن از جمله پدیدار شناسی هوسرل در اندیشه اوست. این مقاله با اتکاء به روش تحلیلی توصیفی به بیان و نقد اندیشه های هوسرل و ابن سینا پرداخته است.

در کتاب حاضر، نگارنده دیدگاه‌ها و بدعت‌های خود را در ساحت معرفت شناسی بازگو کرده است. مؤلف ابتدا به اقتضائات، بایسته‌های معرفتی، یاوه‌گویی، شکایت و دغدغه‌های ما می‌پردازد. او در ادامه مکتب پیرون و پس روی بی پایان، مبناگرایی در برابر انسجام گرایی، اعتمادگرایی، بسترگرایی، پانتم و مغز در خمره، اعتماد کردن به عاطفة ستایش، ناسازگاری خودمداری معرفتی، آرمان خودمداری معرفتی، نظریه‌های اعتبار در برابر معرفت، مطلوبیت حقیقت و ... را مورد بررسی و توجه قرار داده است.

معرفت‌شناسی که در گذشته قسمتی از فلسفه بود و در حال حاضر به علمی مستقل تبدیل شده است، پیرامون معرفت و ارزشیابی و ملاک صدق معرفت بشری سخن می گوید. ریشۀ مباحث معرفتی از گذشته های دور در متون فلسفی و کلامی پیدا می شود. روش معرفت شناسی اسلامی تحلیل عقلی است، در این که امکان معرفت هست یا نه، دیدگاه های متفاوتی موجود است، اندیشمندان اسلامی قائل به دریافت معرفت حقیقی که مطابق با نفس الامر است می باشند، و در این رابطه از علم حضوری خطاناپذیر سخن به میان می آورند.

به موازات رشد علم، شاخه‌های علمی از ساقه اصلی فاصله می‌گیرند و گاه بنا به ضرورت، دوباره در مقام برقراری پیوند و تعامل با دیگر شاخه‌ها بر می‌آیند. بعد از جدایی روان‌شناسی از فلسفه، تلاش‌های فراوانی صورت گرفته است تا بین معرفت‌شناسی -به عنوان یکی از شاخه‏های اصلی فلسفه- از یک سو و روان‌شناسی تجربی- به عنوان یکی از شاخه‏های جداشده از فلسفه- از سوی دیگر پیوندهایی برقرار شود. هدف پژوهش حاضر این است که با استفاده از روش‌های تحلیلی-توصیفی مبتنی بر متون روان‌شناسی به تبیین و توضیح مسیرهای تازه‌ای بپردازد که امکان نزدیکی دو شاخه مستقل معرفت‌شناسی و روان‌شناسی را بیش از پیش فراهم آورد؛ مسیرهایی که در ادبیات پژوهش داخل کشور، رد زیادی از آنها را نمی‌توان یافت. در این مسیرگشایی آنچه بیشتر مد نظر بوده است، ارسال خدمات معرفت‌شناسی به سوی روان‌شناسی است نه بالعکس. این امر از این جهت بیشتر حائز اهمیت است که نظریه‌ها و یافته‌های روان‌شناسی به عنوان یکی از رشته‌های علوم انسانی، بیش از بقیه در انقیاد فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و مبانی انسان‌شناختی و معرفت‌شناختی هستند. در این مقاله ضمن بحث در زمینه امکان و ضرورت تبادل ارتباطات و خدمات بین این دو رشته مطالعاتی، به طور خاص چهار مسیر ارتباطی شناسایی و به شکل مبسوط‌تر مورد بررسی قرار گرفته‌اند که عبارت‏اند از: تبیین و نقد پیش‌فرض‌های نظریه‌های روان‌شناسی، تبیین و نقد روش‌شناسی پژوهش، تبیین و نقد هنجارها و ابزارهای مورد استفاده در روان‌شناسی و درنهایت نقد و بررسی دستور زبان رایج در روان‌شناسی.

دلالت هاي معرفتی لاك در نسبت اخلاق و سیاست در دل روش شناسی، انسان شناسـی و نظریه قرارداد اجتماعی او جاي می گیرد. او در اندیشه هاي سیاسی خود معتقد بر عقل گرایی است و در فلسفه سیاسی خود نیز بیشتر دعوت به تساهل و بردباري پرداخته است. ما در این تحقیق به شناخت و بررسی معرفت شناسی جان لاك از منظر اندیشه هاي سیاسی او همت گماشته ایم. به منظور تصریح در كار تحقیق و ایجاد شرایط مناسب براي رسیدن به یک درك مشترك با مخاطب این تحقیق، سعی كرده ایم به تعریف موجزي از ابعاد معرفت شناسی و درهم تنیدگی آن با علایق سیاسی جان لاک، فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم میلادي بپردازیم.