جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظام جمهوری اسلامی به عنوان یکی از نظام‌های سیاسی روز دنیا که دارای یک رویکرد دینی می-باشد با تأکیدی که بر آمیختگی دین و سیاست دارد باید در برابر دیدگاه رایج مدرنیته مبنی بر جدایی دین از سیاست، سامانه و یک نظامی از اندیش? سیاسی مبتنی بر فطرت بشری ارائه داده و پاسخی برای تمام مسائل سیاسی و اجتماعی در امور داخلی و روابط بین الملل داشته و در پی تشکیل امت اسلامی، جهت اجرای احکام عملی اسلام و نیل به کمال مطلوب‌های انسان باشد. اما دست یافتن به این مهم جز با شناخت مبانی و زیرساخت‌هایی که قرآن کریم به عنوان منبع دین و کتاب هدایت بشری معرفی می‌کند امکان پذیر نیست. در این پایان‌نامه با بررسی آیات مربوط به حکومت حاکمان مطلوب قرآن کریم، که یک الگویی از حکومت مطلوب الهی و بایسته‌های امت اسلامی ارائه می‌دهد، مهم‌ترین مبانی سیاست (حکومت) مطلوب قرآن کریم مطرح می‌گردد. در فصل نخست، برخی از مفاهیم مربوط به نظام سیاسی تعریف و تبیین گردیده و رابطه دین با سیاست مورد بررسی قرار گرفته است.در فصل دوم مسأل? محورهای سیاسی قرآن و مبانی جهان‌بینی سیاسی قرآن و نیز مصادیق سیاست مطلوب در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.در فصل سوم نیز که بخش اصلی پایان‌نامه می‌باشد مهم‌ترین مبانی سیاست مطلوب قرآن کریم در دو بخش سیاست داخلی و سیاست خارجی مطرح گردیده است.همچنین در این فصل جمع بندی نهایی و نتیجه گیری از مباحث مطرح در بخش‌های فوق صورت گرفته و نمایی کلی از مباحث سیاسی قرآن و جامع? مطلوب قرآن کریم را ارائه گردیده است. و در پایان پیشنهادهایی در خصوص موضوع و تحقیق حاضر ارائه شده است.

چکیدهدولت ها در بررسی نسبت بین دین و سیاست به دو گروه متمایز تقسیم می شوند که عبارتند از: دولتهای دینی و دولتهای سکولار. به دنبال وقوع رنسانس، آموزه مبتنی بر جدایی دین از سیاست که عمدتاً در جدایی دین از حکومت متجلی شد، در کشورهای غربی مقبولیت گسترده ای یافت. این آموزه به عنوان سکولاریسم مشخص می شود. منظور از سکولاریسم دقیقاً تحت کنترل درآمدن دین توسط قانون است.در اندیشه سکولاریسم، حق قانونگذاری و حاکمیت به غیرخدا یعنی انسان واگذار گردیده است.دولتهای سکولار مشروعیت خود را از مردم می گیرند. به میزانی که شهروندان اطاعت رضایتمندی از یک حکومت می کنند، آن نظام مشروعیت بیشتری پیدا می کند. منبع حقوق در دولتهای سکولار قراردادهای اجتماعی و قوانین موضوعه بشری است. اما در مقابل، دولتهای دینی، دولتهایی هستند که قوانین آن براساس اراده تشریعی خداوند تنظیم شده و به اجرا در می آید. بنابراین دولت دینی، دولتی است که قوانین آن با خدا و دین او ارتباط دارد. در دیدگاه دولتهای دینی، دین به عنوان آئین زندگی تنها طریق مطمئن برای رسیدن به کمال و سعادت بشر است. منشأ مشروعیت در این دولتها منحصراً پروردگار است. در حکومتهای دینی منشأ حقوق و قوانین، اراده و فرمان خداوند ومصالح حقیقی مردم براساس تشریعی الهی است و تمایلات شخصی افراد طبقه حاکم نقشی ندارد. بنابراین در مقایسه دولتهای دینی و سکولار، ناسازگاری این دو بسیار روشن است. و اما دموکراسی را حکومت مردم برمردم یا همان مردم سالاری تعریف می کنند. مردم سالاری یعنی حق حاکمیت مردم در تعیین نظام سیاسی و اجتماعی خودشان. مردم سالاری یک مفهوم عام است که زمانی در قالب اسلامی که همان مردم سالاری دینی است و زمانی در قالب لیبرال دموکراسی که همان دموکراسی غرب است عینیت می یابد. واژه های کلیدی: دین، سیاست، دولت های دینی، دولت های سکولار، مشروعیت، دموکراسی، مردم سالاری دینی، تفکیک قوا، اومانیسم، راسیونالیسم.

نظام طاغوتی به نظامی گفته می‌شود که از حد و مرز خود تجاوز می‌کند، و استبداد، استکبار و استیلا، از جمله ویژگی‌های آن است. چنین نظامی از نظر آموزه‌های دین اسلام، فاقد مشروعیت است. زمینه‌های اعتقادی پیدایش نظام طاغوتی شامل مواردی از قبیل باور به جدایی دین از سیاست، ساده‌انگاری و احساس کاذب استقلال می‌باشد. از نظر اخلاقی نیز دنیاگرایی، نادانی و غفلت می‌تواند زمینه نظام طاغوت باشد. همچنین زمینه‌های اجتماعی و سیاسی مانند راحت‌طلبی، سکوت در برابر جنایات، ترس از طاغوت، ثروت‌اندوزی، استکبار، برتری‌جویی و نفاق نیز می‌تواند موجبات شکل‌گیری یک نظام طاغوتی را فراهم سازد. این نظام‌ها برای رسیدن به اهداف خود، به تحریف حقایق، زور و تهدید، ایجاد جنگ روانی، استفاده از اهرم‌های مبارزاتی مانند تحریم اقتصادی، حمله نظامی، ترور مبارزان انقلابی، و تهاجم فرهنگی، متوسل می‌شوند. نظام طاغوتی باعث طغیان، استبداد در روابط اجتماعی و بردگی همه‌جانبه در اجتماع شده، رشد و شکوفایی فکری را از فرد می‌گیرد، و او را دچار خود کم‌بینی می‌کند. از لحاظ فرهنگی نیز دوری از دین، انحراف جنسی و ذلت را به‌همراه دارد، و فساد اقتصادی و به دنبال آن فقر و گرسنگی را بر جامعه تحمیل می‌کند. مردم موظف هستند از طریق ترک همکاری با نظام طاغوتی، ایجاد وحدت، امر به معروف و نهی از منکر، صبر و پایداری در برابر سیاست‌های ظالمانه، جهاد و مهاجرت، به مبارزه با چنین نظام‌هایی برخیزند. فرجام نظام‌های طاغوتی در این دنیا املاء و استدراج الهی، و در نهایت فروپاشی و شکست است. علاوه بر این، طاغوتیان در آخرت نیز اهل دوزخ‌و دور از رحمت الهی بوده، و همیشه در آتش خواهند ماند. قرآن کریم حاکمیت را حق مخصوص خداوند و کسانی می‌داند که اذن الهی را دارا هستند. خداوند این حق را به انبیا و اولیای خود داده، و نمونه‌هایی از این نوع حکومت‌الهی را می‌توان در تاریخ مشاهده کرد.

عدالت از مهمترین دغدغه های فلاسفه و اندیشمندان و از نیازهای جوامع بشری در طول تاریخ بوده است. عدالت ، محور اندیشه امام علی (ع) و حکومت آن حضرت الگوی عملی عدالت دراسلام به شمار می رود.دغدغه اصلی این تحقیق ، تبیین و ساماندهی نظری بحث عدالت درنگرش و روش امام علی (ع) می باشد. در فصل اول عدالت از دیدگاه اندیشمندان غرب مانند افلاطون، ارسطو، هابز، کانت، رالز و نازیک بیان شده است. در فصل دوم عدالت از دیدگاه اندیشمندان مسلمان مانند فارابی، مسکویه رازی، خواجه نظام الملک، غزالی، خواجه نصیر، ابن سینا و ابن خلدون بررسی شده است.همچنین در پایان فصل عدالت از دیدگاه متفکران متاخر مسلمان بیان شده است مانند امام خمینی، سیدقطب، مرتضی مطهری، محمدباقر صدر، علی شریعتی، و نصر حامد ابوزید بیان شده است.فصل دوم به تبیین مبانی عدالت و استخراج اصول عدالت در حوزه سیاست و حکومت اختصاص دارد. فصل سوم به مفاهیم پیرامونی و مرتبط با عدالت می پردازد که مهمترین آنها انصاف است و برتر از عدالت به شمار می رود.

یافته‏های عملی نشان می‏دهد که اصلی‏ترین مانع بر سر منافع استعمارگران در جوامع اسلامی، اسلام و باورهای دینی مردم و روحانیت اصیل است. از این‏رو، آنان حمله به اسلام و روحانیت را با دو هدف تعقیب کردند: اول تخفیف، استهزا کاهش شأن و منزلت روحانیت نزد مردم، به گونه‏ای که هرگونه حمایت مردمی را از آنان سلب نمایند. دوم آنکه، به خود روحانیان بباورانند که دین، از سیاست و امور اجتماعی جداست و بدین‏سان انگیزه آنان را برای حرکت و اصلاح امور اجتماعی سلب کنند. این هدف با ترویج اندیشه جدایی دین از سیاست (سکولاریسم) دنبال شد. هرچند دشمنان تبلیغ می‏کنند که دین و شریعت از سیاست و اداره امور جامعه جداست، ولی با این حال، در همه مقاطع، نقش علما و روحانیان نقشی مهم و تأثیرگذار بوده است. در این تحقیق، تلاش شده است تا روشن شود که آیا دخالت در سیاست و جامعه از روحانیت مورد انتظار است یا روحانیت باید به امور فردی و روابط بین انسان و خالق بپردازد؟ حضرت امام قدس‏سره به پیوند عمیق سیاست و دیانت معتقد بودند و با اندیشه جدایی دین از سیاست به شدت مخالفت می‏کردند. این موضوع با استفاده از دیدگاه‏ها و اندیشه‏های ایشان، مورد بررسی و بحث قرار گرفته است.

شیعه از زمان پیدایش تا دوران حیات امام موسی کاظم (ع) از نوسانات زیادی برخوردار بوده در این میان نقش امام در تثبیت و شکوفایی تشیع بی بدیل می باشد. به طوری که هم در تربیت شاگردان و مبارزه با خلفای بنی عباس که به دنبال تضعیف تعالیم و سنت پیامبر(ص) برآمده بودند و همچنین سیره ی نظری و عملی امام به عنوان الگویی برای افراد هم عصر خود از اهمیت زیادی برخوردار است.تحقیق حاضر، با تکیه به روش تاریخی و اسنادی درصدد آن است تا با توجه به منابع اصیل و متقن با این فرض که امام (ع) نقش مهمی در تثبیت تشیع داشته است این دوران را به تصویر بکشد.در این میان مهم ترین نتیجه ی تحقیق، الگوبرداری از شخصیت ایشان در ارائه ی مدلی صحیح در پیروی از تشیع راستین می باشد.

مصلحت در اندیشه و عمل شیعیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در سیره و رفتار عملی امامان معصوم نیز عنصر مصلحت و مقتضیات زمان و مکان دور از توجه آنان نبوده است. پس از رحلت نبی اکرم اختلافات و بدعتهایی در دین بوجود آمد که خود منشاء بروز اختلافات دیگری شد. در این میان امام علی و امامان حسنین، مصلحت را در اجرای سیره رسول و برخورد با دین ستیزان بر هر چیزی حتی حق خود در امر خلافت و حکومت مقدم می شمردند. به نظر می‌رسد عنصر مصلحت را ایشان در تمام امور زندگی و در فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از نظر دور نداشته اند. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی می‌کوشد تاعنصر مصلحت را در سیره سه امام نخست شیعه مورد بررسی و زمینه های آنرا مورد واکاوی قرار دهد.

بر اساس اعتقاد تشیع، توجه به مسائل سیاسی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ زیرامدیریتوهدایتسیاسییکجامعهمی تواندمردمرابهسمت صلاحویاگمراهیهدایتکند.بر این اساس مسائل سیاسی جامعه باید بر اصولی پایه گذاری شود که بتواند جامعه را به بهترین مقصد ممکن برساند که می توان گفت بهترین اندیشه در این زمینه اندیشه معصومین (ع) و به ویژه امام هشتم (ع) است.حضرتامامرضا )ع( یکیازدوازدهفروغامامتاستکهمعارفمعنویقرآنوعترترادرمواقعمقتضیبهاصحابوشاگردانخویشتعلیممی دادوزمانیدرپاسخبهپرسش هاپرتوافشانیمی فرمودونیزازطریقمباحثعلمیواحتجاجاتعقیدتی،کلامیوبرهانیافاضهمی فرمود،چنینبرنامههاییموجبگردیدتافرهنگواندیشه سیاسیاسلامی،غنیوپربارگردد،باورهاوارزشهایدینیصیانتشود.این پایان نامه درصدد پاسخ گویی به این سوال می باشد اندیشه سیاسی امام رضا (ع) بر مبنای چه اصولی طرح ریزی شده است؟ و در ذیل آن به سوالاتی از قبیل امام رضا (ع) چه موضعی در باب حق امامت و ولایت داشتند؟بنا به چه مصالحی امام رضا (ع) ولی عهدی را پذیرفتند؟امام رضا از چه طریقی در صدد گسترش معارف اهل بیت (ع) برآمدند؟امام از چه روشی برای مقابله با حکام جور استفاده کردند؟ پاسخ می دهد.فرضیه اصلی این نوشتار بیان می دارد که اندیشه ی سیاسی امام رضا (ع) بر مبنای بیان صریح حق امامت و ولایت، مخالفت و مقابله با حکومت جائر،اصلاح فکری و عقیدتی مردم و گسترش معارف اسلامی و مصلحت در قبول ولی عهدی پایه ریزی شده است.این تحقیق از روش توصیفی ،تاریخی و تحلیلی به بررسی اندیشه سیاسی امام رضا (ع) می پردازد.واژگان کلیدی :امام رضا (ع)، مامون، امامت و ولایت، حاکم جائر، ولی عهدی، گسترش معارف اهل بیت (ع) ، مصلحت

بحث درباره رابطه دین و سیاست از دیر باز مطرح بوده است ، ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، این بحث جان تازه‌ای گرفته است . به خصوص اینکه در این انقلاب قرائت خاصی از (دین) و (سیاست) ابراز شده است ، که از مکتب تشیع و تببین آن ضروری به نظر می‌رسد. و این پایان‌نامه در راستای این هدف نوشته است . فرضیه اصلی این است که از دیدگاه امام صادق (ع) سیاست در داخل دایره دین قرار می‌گیرد و بخشی از سامان دهی امور زندگی انسان را در این دنیا بر عهد دارد، در حالی که دین برای سامان دهی امور دنیوی و اخروی تشریع شده است . بنابراین، دیدگاه ایشان - به عنوان رئیس مکتب تشیع - دیدگاهی حکومتی است و ایشان با نامشروع خواندن حکام طاغوتی به دنبال برپایی حکومتی عادلانه براساس مکتب تشیع بوده است . برای تبیین دیدگاه ایشان ابتدا کلیاتی شامل سه فصل: دین و سیاست ، اسلام و سیاست ، و تشیع و سیاست ، به رشته تحریر درآمده است . و در بخش دوم تئوری دولت تئوری دولت از دیدگاه ایشان تبیین شده است ، که دارای چهار فصل: ایدئولوژی، امت ، شرایط و صفات امامت ، و دولت - امامت می‌باشد. ایدئولوژی، با تعریف خاص خود، مهمترین عنصر در تشکیل دولت - امامت است که با پذیرش آن از سوی امت ، تحقق دولت امامت امکان می‌یابد و سایر عناصر دولت از قبیل سرزمین و حکومت و حاکمیت از عنصرهای ایدئولوژی و امت نتیجه‌گیری می‌شوند. بخش سوم، نحوه مشارکت سیاسی امت در دولت - امامت را بیان می‌کند و دارای چهار فصل: شوروی، النصیحه لائمه المسلمین، امر به معروف و نهی از منکر، و رضی‌العامه، است . بخش چهارم، سیره سیاسی امام صادق (ع) را بررسی می‌کند و شامل سه فصل است : تقیه و مسائل آن، موضع‌گیری امام صادق (ع) در قبال حکام طاغوتی، و موضع‌گیری امام صادق (ع) نسبت به قیافهای ضد حکام طاغوتی. در همه مراحل فوق روش تحقیق، بر اساس روش (تحلیل و برداشت خود را از متون احادیث منسوب به امام صادق (ع) ابراز کرده است . پیشنهاد این پایان‌نامه بررسی (رابطه امت و دولت - امامت در عصر غیبت) است و اینکه این دولت بر چه اساسی شکل گرفته، نحوه مشارکت مردم درآن چگونه است ؟

از اهداف بلند انبیا(ع) می توان برقراری قسط و عدل در جامعه و حمایت از محرومان و مبارزه با ستمگران و برقراری نظم و انضباط و حاکمیت قانون عدل و قانون خدا در جامعه و برقراری امنیت فردی و اجتماعی و برخورد با عوامل ناامنی و فتنه و فساد و ایجاد محیطی سالم و سازنده و پاک و شایسته برای رشد استعدادها و فضایل و ارتقای سطح بینش مادی و معنوی جامعه بشری و فضاسازی برای عزت و کرامت انسانها و تکامل الهی جامعه را بر شمرد. البته، محدود کردن کارایی ادیان الهی به بُعد حکومت و برقراری اهداف یادشده، بدون توجه به اهداف معنوی، همان قدر ناروا و ستم است که محدود کردن مکتب انبیا(ع) به اهداف معنوی و رهبانیت و گوشه گیری و انزوای سیاسی. هر دو دیدگاه، انحرافی و ناصحیح و نارواست. دیدگاه حق در باره مکتب انبیا(ع)جامع نگری میان حیات دنیا و سعادت آخرت و ارتباط دنیا با آخرت و دین با حکومت و برقراری عدالت آمیخته با تقوا و فضیلت و معنویت است. باید اهداف بلند حکومت علوی(ع) را نیز در همین موارد، جست. امام علی(ع) انگیزه خود را از پذیرفتن حکومت، برقراری قسط و عدل و امنیت و دفاع از مظلومان و ستمدیدگان و مقابله با ظالمان و ستمگران و تقسیم عادلانه بیت المال در میان مسلمانان و ایجاد زمینه های لازم برای رشد و پویایی و عزت و سربلندی جامعه اسلامی و ... عنوان کرده