جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دین مبین اسلام مکتبی جامع است که برای تمام جنبه‏های حیات بشری برنامه‏های مدون و وزینی را ارائه نموده است. رسالت اجرای این برنامه‏ها را نیز به برترین و والاترین شخصیت‏ها، همچون پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه هدی (علیهم السلام)، محول کرده است. هر یک از این بزرگواران در اجرای این رسالت که همان انتقال مفاهیم دین مبین اسلام به بشریت بوده است، شیوه و روش‏هایی را برگزیدند که قابل تأمل و تفکر است. از این رو این پژوهش با عنوان "شناسایی روش‏های مناسب در انتقال مفاهیم دینی با رویکرد به نهج البلاغه" سعی نموده، تا با استناد به کلام امام علی (علیه السلام)، روش‏های کاربردی ایشان، در انتقال مفاهیم دین را استخراج نماید.در این پژوهش، ابتدا کلیات مورد نیازِ بحث، تعریف شده است. بسترسازی برای انتقال مفاهیم دینی نیز، فصل دوم این نوشتار را به خود اختصاص داده است، که در این زمینه کنکاش گسترده‏ای در فرمایشات علوی صورت گرفته و نتیجه‏ی آن، دستاوردهای نوینی است که در خورِ توجه و امعان نظر است.فحص و تحقیق در گستره‏ی مخاطب شناسی امیرالمؤمنین (علیه السلام)، در امر تعمیق مفاهیم دینی، منجر به شناسایی نظریات جدیدی، همچون شناخت زمان و مقتضیات آن، شناخت شرایط سیاسی حاکم بر جامعه، امنیت مخاطب و تأثیر محیط زیست و جغرافیا در انتقال مفاهیم دینی، شده است. البته موارد متعدد دیگری همچون؛ شناخت ویژگی‏های روانی و شخصیتی متربی و هماهنگی گفتار و رفتار علوی از لحاظ نظری و عملی نیز در این فصل مورد بحث قرار گرفته است.در فصل بعد، مهمترین نهادهای انتقال دهنده‏ی مفاهم دینی معرفی شده اند. نهادهایی همچون، خانواده، حکومت و رسانه، که هر یک در حد ضرورت، مورد بررسی قرار گرفتند. از آن جایی که انواع رسانه‏ها در عصر حاضر، حجم وسیعی از ارتباطات، تبادل داده‏ها و اطلاعات را به خود اختصاص داده است، از این رو، در این بخش از پژوهش، رسانه، بیشتر مورد توجه واقع گشته، و خود به سه بخش تقسیم شده است. بخش اول، کارگزاران امام هستند که به مناطق مختلفی فرستاده می‏شدند، بخش دوم، سخنرانی‏های امام است که در مکان‏های متعدد و در حضور جمع کثیری از مردم قرائت می‏شد، و در بخش سوم نیز اسامی راویانی ذکر شد که از امام روایاتی را نقل می‏کردند.در انتها نیز روش‏های انتقال مفاهیم دینی ارائه شده است. روش‏های نوینی همچون؛ روش قصه‏گویی، روش خاطره‏گویی، روش نمایشی، روش بهره‏گیری از علوم تجربی، روش فرصت‏یابی (شکار لحظه‏ها)، روش مناظره، روش جابجایی (تغییر مکان مربی و متربی).روش‏های دیگری نیز در این فصل آمده است که تا حد امکان سعی شده از زوایای دیگری مورد بررسی قرار گیرد، که این موارد از این قرارند؛ روش تشویق و تنبیه، روش عقلی، روش بیم و امید، روش توبه، روش جذب و دفع، روش ارائه‏ی الگو، روش عبرت‏گیری، روش دعا، روش مدارا و آسان‏گیری، روش تکریم و احترام و روش محبت.

بدون تردید یکی از وقایع موثر ومهم در تاریخ اسلام و تاریخ ایران اسلامی زندگی پیامبر (ص) قبل از بعثت و بعد از بعثت که : الف :در مکه ، ب – در مدینه مربوط است که مطالعه زندگی پیامبر (ص)در ابعاد گوناگون آن به زندگی مذهبی ،سیاسی ، اجتماعی بر میگردد . و اینکه در مدت 23 سال نبوت و رهبری و راهنماییاصحاب ویاران شایسته ای در کنارش بوده اند که در شرایطی با کمک و مشورت آنها چه در زمینهاداره جامعه و چه در زمینه شرکت در عزوات و سریه ها آنها نقش مهم و موثر داشته اند لذا پژوهشگر بر آن شد با تحقیق و بررسی زندگی و نقش صحابه ی جوانی باشد که در آن دوران جاهلیت عرب ، چگونه به اسلام ایمان آوردند و در کنار پیامبر(ص) نقش آفرینی کردند و پیامبر (ص) با دادن مسئولیت های حساس و کلیدی به صحابه جوان در آن دوران برای اداره جامعه اسلامی بوده است .در این تحقیق سعی خواهد شد تا با بررسی ومطالعه زندگی صحابه جوان و نقش سیاسی و اجتماعی آنها از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

این پایان نامه با موضوع سیمای امام علی(ع) در ملحمه عبدالمسیح انطاکی، در هفت فصل تالیف و تنظیم شده است. در این رساله پس از بیان کلیات بحث، اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، دینی، فرهنگی و ادبی عصر عبدالمسیح انطاکی مورد بررسی قرار گرفته و سپس به بررسی زندگی شخصی و ادبی شاعر و آثار وی پرداخته شده است. پس از آن به گزیده ای از زندگی امام علی(ع) در پنج مرحله اشاره شد. در ادامه به مباحث مربوط به حماسه از جمله حماسه در لغت و تعریف حماسه و ویژگی ها و انواع آن پرداخته و حماسه دوره های مختلف ادبیات عرب مورد بررسی قرار گرفته است در این قسمت نظر برخی صاحب نظران آورده شد. آنها دوره جاهلی در ادبیات عرب را عصر طلایی حماسه و دوره ترکی را عصر جمود حماسه و دوره معاصر را عصر تجدد حماسه و ظهور حماسه ملی نامیدند. در قسمت ادبیات اسلامی و نویسندگان و ادیبان غیر مسلمان، به معرفی بعضی علما و ادیبان غیر مسلمان بویژه مسیحی پرداخته شد که عاشقانه و همچون ادیبی شیعه، کوشیدند تا گوشه ای از زندگی یکی از اهل بیت(ع) ، پیامبر (ص) بویژه امام علی(ع) یا واقعه ای از وقایع مهم زندگی آن حضرت یا فضیلتی از فضائل او را بیان کنند. در این قسمت همچنین به شرح مختصری از زندگانی این شاعران همراه ابیاتی از اشعارشان اشاره شد.انسان شیعه با بررسی و مطالعه در این قسمت به حقانیت و عظمت امام خویش بیشتر پی برده و با شگفتی احساس غرور و افتخار می کند و بر مذهب و امام خویش می بالد. در این رساله همچنین با بررسی موضوع امام علی(ع) در شعر معاصر عرب به جایگاه ویژه آن حضرت در اشعار شاعران معاصر عرب در کشورهای مختلف پی می بریم. در قسمت اصلی بحث که سیمای امام علی(ع) در ملحمه عبدالمسیح انطاکی، شاعر مسیحی، مورد بررسی قرار گرفته مسائل مهمی چون ملحمه امام علی از نگاه شاعر و ملحمه امام علی از نگاه نگارنده، علل توجه این شاعر مسیحی به امام علی(ع) استعانت این شاعر از امام علی(ع) و عنایت امام علی به این شاعر بررسی شد. پس در انتها به بررسی و بیان برخی فضائل و ویژگی های امام علی(ع) در ملحمه این شاعر پرداخته شد.

امّت اسلامی به دوگروه شیعه و سنّی تقسیم شده اند و نقطه آغاز اختلاف آنان مسأله جانشینی پیامبر 6می باشد. شیعه بر این باور است که جانشینی پیامبر ادامه کار پیامبر است بنابراین شرایط عمده ای که در پیامبر 6معتبر است از قبیل عصمت و علم لدنّی، باید در امام و جانشین پیامبر باشد و چون انسانها راهی به کشف این صلاحیتها ندارند بنابراین انتخاب جانشین پیامبر6از اختیار انسانها خارج و خداوند خود اقدام به این کار می کند و رسول خدا 6این انتخاب خداوند را برای مردم بیان می نماید. همچنین شیعه بر این باور است که این انتخاب از طرف خداوند نسبت به امام علی 7انجام گرفته و رسول خدا 6نیز این انتخاب را بارها اعلام کرده است که از مهمترین موارد آن غدیر می باشد و مهمترین هدف پیامبر در سخنرانی معروف غدیر جانشینی بلافصل امام علی 7می باشد. پرسش این پژوهش این است که چه موانعی در دنیای اسلام مانع تحقّق اهداف غدیر شده است؟ آیا این موانع مربوط به شرایط آن روز جامعه بوده است یا اینکه در بستر زمان هم موانعی ایجاد کرده اند؟این پژوهش که به روش استنادی- تحلیلی بر اساس منابع اهل سنّت انجام گرفته است به این نتیجه رسیده است که ؛ اکثریت اهل سنّت ضمن اعتراف به وقوع حادثه غدیر از پذیرش خلافت بلافصل امام علی 7سرباز زده اند و این خود معلول دو گروه از موانع می باشد : 1. عواملی که از زمان وقوع حادثه غدیر موجود بوده و تا پایان حیات امام علی 7ادامه داشته و مانع تحقّق اهداف غدیر بوده است ؛ موانع متعددی از قبیل : موانع عقیدتی ، فرهنگی ، اجتماعی ، اخلاقی ، شخصیتی و سیاسی 2. همچنین در بستر زمان حکومتها ، با همکاری عوامل مختلف علمی ، فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی خود ، دست به اقداماتی زدند تا پیام غدیر در جامعه اسلامی به فراموشی سپرده شود . این اقدامات عبارتند از ؛حذف فضائل امام علی 7، فضیلت تراشی برای مخالفان امام علی 7، جلوگیری از نشر حدیث و تدوین آن ، تهدید و ارعاب مخالفان ، تشویق مخالفان و پرداخت رشوه ، سانسور خبری ، تبلیغات گسترده علیه امام علی 7و ... مشروح مباحث و مستندات آن را باید در پایان نامه جستجو کرد .

به منظور انطباق صفات امیرالمومنین علی(علیه السلام) با آیات مربوط به صفات مومنین در قرآن، ابتدا تعداد سی آیه شریفه که به معرفی صفات مومنین پرداخته بودند را با تفسیر عنوان نمودیم این آیات شریفه مانند نوری مسیر رسیدن به کمال را برای انسان روشن می سازد .در ادامه به ذکر برخی از آیات قرآن کریم پرداختیم که از نظر تفاسیر اهل سنت و شیعه بر فضائل حضرت علی (علیه السلام) دلالت دارند و در این راستا تأکید بر تفاسیر مهم اهل سنت بوده است لذا از تفاسیر بیشتری استفاده شده است تا اثبات ادعا بیشتر از دیدگاه غیر شیعه صورت گرفته باشد تا دستیابی به هدف با سهولت بیشتری فراهم آید.سعی شده اشتراکات ، روشن شده و افتراقات ، در حد توانایی تحلیل شودتا زمینه ای فراهم شود برای تحکیم پایه های اتحاد در میان مسلمانان، برای نیل به این هدف، حدود چهار تفسیر مهم شیعه مورد استفاده قرار گرفته است. عنوان فضائل مولی الموحدین علی (علیه السلام)از زبان آن دسته از افرادی که در زمان حیات ایشان مقابل حضرت ایستادند و از زبان غیر مسلمانان گواه انکار ناپذیری است که بر شخصیت وارسته و نمونه آن حضرت صحه می‌گذارد. بیان فضیلت و سیره عملی علی(علیه السلام)این حقیقت را آشکار می سازد که این انسان وارسته نمونه کاملامنطبق با کتاب آسمانی قرآن مجید است و این حقیقت را اثبات می کند که برای رستگاری دنیوی و اخروی تأسی به چنین الگوههایی در کنار قرآن کریم برای بشر کفایت می کند و در واقع بر این نکته مهر تأیید می‌زند که قرآن در کنار اهل البیت هدایتگر می باشد.

تعابیری که در منقولات تاریخی از امام علی(ع) به چشم می‌خورد برخی به توصیف زن می‌پردازد و برخی دیگر حاوی فرمان‌های ویژه‌ای است در باب تعامل مردان با زنان از قبیل پرهیز از مشورت با زنان، پرهیز از اطاعت زنان و غیره و دسته سوم حقوق زنان را تبیین می‌کند اینها و مانند آن از دوره‌های نخستین ذهن شارحان نهج‌البلاغه و متفکران را به خود مشغول داشته که با آن چه باید کرد؟ در یک نگاه کلی سه گروه به تبیین این سخنان پرداخته اند:1ـ گروهی این سخنان را مبنای زن‌شناسی و تعامل با زنان قرار داده و به تبیین و دفاع پرداخته‌اند.2ـ گروه دیگر این سخنان را ستمی بر زن و ظلمی در حق او تلقی کرده که البته شرایط تاریخی آن را باعث شده است اینان جنگ جمل را بیشتر سبب صدور این سخنان دانسته‌اند و گفته‌اند این رای شخص امام علی(ع) است که نمی‌تواند مبنای احکام شرعی زن قرار گیرد.3ـ گروه آخر به تاویل و توجیه این سخنان دست زده‌اند اینان از یک سو پذیرش ظاهر این سخنان و نسبت دادنش را به امام روا ندانسته و از دیگر سو آن حضرت را والاتر از آن می‌دانند که بر موجودی خواه زن یا مرد ستم روا دارد و ناعادلانه بر کسی بتازد. از این رو به بررسی و تاویل و توجیه این کلمات اقدام کرده‌اند.بعد از بیان این دیدگاهها ما معتقدیم که برای نشان دادن دیدگاه حضرت نسبت به زن توجه به سخنان آن حضرت آن هم فقط در نهج‌البلاغه صحیح نیست و نباید از سیره رفتاری ایشان غافل شد به این دلیل که ممکن است که سیره رفتاری ایشان بعضی از اقوال را نفی کند باید این دو بخش با هم در نظر گرفته و ما در این رساله بر آن هستیم که از طریق اقوال و سیره حضرت به بینش صحیحی از شخصیت زن برسیم.

خانواده خميرمايه و سنگ بناي جامعه بزرگ انساني است. در نظام خانواده، هر يک از اعضاء جايگاه خاص خود را دارند، که با جايگاه ديگري متفاوت است. در بین اعضاء خانواده مرد دارای جایگاهی مهم و تأثیرگذار است. از یک‌سو به‌ عنوان همسر، تأمین‌کننده‌ی نیازهای روانی، عاطفی، مادی و معنوی همسر خویش است، و از سویی دیگر به‌ عنوان پدر، مسئولیت سرپرستی، حمایت و هدایت‌ فرزندان را به عهده دارد. این تحقیق بر آن است با روش توصيفي‌ـ تحليلي و با مطالعه متون دینی، به ویژه روایات و علی‌الخصوص نهج‌البلاغه، چگونگی رفتار امام علی(ع) در خانواده نسبت به همسر و فرزندان را تحت عنوان «سلوک امام علی(ع) در شئون خانوادگی با تأکید بر نهج‌البلاغه» مورد بررسی قرار دهد. ابتدا به احسان و محبت امیر مؤمنان علی(ع) به خانواده پرداخته می‌شود. از ديدگاه امام علي(ع) اساس و بنیان خانواده‌ی اسلامی بر محور صمیمیت و محبت بنا شده است. با توجه به اینکه سرسبزی و شادابی کانون خانواده به حضور بانشاط زن بستگی دارد و زن موجودی عاطفی است و نشاط وی به محبت مرد وابسته است، لذا در روایات و سیره‌ی معصومین(ع) و امام علي(ع)، درمورد محبت مرد به همسر خویش سفارش بسیار شده است و البته این محبت گرچه در رفتار مرد نشان داده می‌شود، لیکن لازم است به زبان نیز ابراز گردد. رفتار و برخورد حضرت علی(ع) با همسر و فرزندان خویش، به‌گونه‌ای بود، که نه‌تنها عطر عشق و علاقه را در زندگی میان زن و شوهر و ‏پدر و فرزند جاری می‌ساخت، بلکه باعث استحکام بنیان خانواده در سخت‌ترین شرایط می‌گرديد .‎بعد از آن این اصل در زندگي امام مورد بررسی قرار می‌گیرد که محبت و علاقه‌ی فراوان آن حضرت به اعضای خانواده هرگز مانع اجرای احکام و اوامر الهی نسبت به خانواده نبوده است. حضرت در اجرای احکام و اوامر الهی هیچ تفاوتی بین خانواده‌ی خویش و افراد دیگر قائل نبودند. از آنجایی که مرد به عنوان سرپرست خانواده شناخته می‌شود، علاوه بر محبت نسبت به اعضای خانواده وظایفی را در قبال همسر و فرزندان خویش برعهده دارد. در فصل آخر به حقوق همسر و فرزندان از دیدگاه امیر مؤمنان علی(ع) پرداخته می‌شود.

هدف از این پژوهش تعیین ویژگی‌های انسان تربیت شده در نهج‌البلاغه با روش توصیفی- تحلیلی است. چارچوب نظری که مبنای این کار قرار گرفته است انسان را برآمده از رابطه‌هایی می‌داند که فرد با خدا، خود و دیگران برقرار می‌کند. بر این اساس هستی‌شناسی خداباورانه، انسان‌شناسی خداباورانه و خود‌شناسی خداباورانه مورد بحث قرار می‌گیرند. هستی شناسی خداباورانه به این معناست که نظام هستی و همه‌ی موجودات آن، مخلوق خداوند هستند و رحمت و لطف بیکران او، شامل همه‌ی موجودات می‌شود. رابطه خدا با مخلوقاتش به گونه‌ای است که آنی هم از آنها غافل نیست و بی‌عنایت او هیچ موجودی قادر به ادامه حیات نمی‌باشد. بر اساس انسان‌شناسی خداباورانه شناخت درست انسان در پرتو اعتقاد به وجود خداوند امکان‌پذیر است. خودشناسی خداباورانه نیز شناخت خود را در پرتو اعتقاد به وجود خداوند و نوع رابطه‌ای که میان آن دو برقرار است می‌داند. در این چارچوب با رجوع به نهج‌البلاغه و سخنان علی (ع) به معرفی انسان تربیت شده پرداخته شد. اولین ویژگی انسان تربیت شده داشتن نگاه توحیدی است. سایر ویژگیها شامل موارد ذیل می‌باشد: هدفداری، اجتماعی بودن، متعهد و مسوول بودن، متفکر و معقول بودن دارای تقوای الهی بودن، مالکیت بر خویشتن، پرهیز از خود‌پسندی، عدل و حق‌گرایی، متهم کردن نفس، بیمناک بودن از ستایش دیگران، کرامت نفس، گوش سپردن به دانش، مقدم داشتن اطاعت خداوندی بر همه چیز، بلند همت بودن، دارای خوف و رجاء بودن و.... می باشد

حاکمان و مدیران جامعه به عنوان مجریان سیاست و مدیریت در جامعه نقش اساسی در پیشرفت یا انحطاط جامعه دارند که در بعد اخلاقی و سیاسی همواره در معرض خطرات و آسیب‌هایی قرار دارند. این رساله با عنوان «آسیب شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران از منظر نهج البلاغه» و با شیوه توصیفی بر آن است آسیب‌هایی که مسئولان را از کارکرد مثبت به تأثیرگذاری منفی می‌کشاند و به تبع آن جامعه را به انحطاط سوق می‌دهد؛ با توجه به سخنان گوهر بار امام علی7 در نهج البلاغه بازشناسی نماید. برای این منظور بعد از مفهوم شناسی به بررسی رابطه بین اخلاق و سیاست پرداخته شد و این نتیجه حاصل شد با توجه به یگانگی هدف کلی دین، سیاست و اخلاق از هم جدا نبوده و بین آن‌ها رابطه انکارناپذیر وجود دارد. معیارهای انتخاب و انتصاب کارکنان از منظر امام علی7 مورد بررسی قرار گرفت و مواردی چون تقوا و ایمان، اصالت خانوادگی، سابقه روشن و درخشان، شجاعت و تجربه کاری و ... به عنوان معیارهای گزینش حکومتی مطرح شد. در ادامه توصیه‌های امام علی7 به کارگزاران همچون: تقوا، عدالت، زهد، مدارا با مردم، رازداری و حفظ اسرار مردم، نصیحت و نقدپذیر ... مورد بررسی قرار می‌گیرد. در آخرین قسمت رساله نیز به آسیب‌های که زمامداران ممکن است به آن دچار شوند پرداخته شده است. آسیب-های چون تجمل‌گرایی، رشوه پذیری، تملق و چابلوسی، خشم و غضب و ...مورد بررسی قرار گرفت. زمامداران باید خود را از این آسیب‌ها دور نگه دارند زیرا، در صورت دچار شدن به این آسیب‌ها و آفات، زمینه برای تفرقه، و بسیاری از مشکلات در جامعه فراهم می‌شود. رهبران جامعه باید الگویی نیکو برای مردم باشند و در جهت تزکیه خود و خیرخواهی برای مردم بکوشند و با شناخت این آسیب‌ها و پرهیز از آن‌ها خود و جامعه را از فساد در امان بدارند.

شیعه در لغت به معنی فرقه ، حزب ، گروه ، امت ، پیروان ، یاران ، هواداران ، همراهان ، همکاران و دوستان آمده است . در اصطلاح ، شیعه به آن دسته از مسلمانان گفته شده که حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام را خلیفه ی شرعی بلافصل رسول خدا صلی الله علیه و آله می دانند . تعیین علی بن ابیطالب (ع)به جانشینی، از جانب رسول خدا (ص) و با وحی الهی انجام شده و نامگذاری شیعه بر پیروان علی (ع) نیز نخستین بار توسط پیامبر اکرم (ص) صورت پذیرفته است.تعدادی از صحابه رسول خدا (ص) ، از مصادیق شیعه به حساب می آیند .شیعیان به اصول توحید ، نبوت ، معاد ، امامت و عدل و نیز به فروعی چون نماز ، روزه ، حج ، زکات ، خمس و... معتقدند و در پاره ای از مسائل مانند تقیه ، بداء ، رجعت و... با دیگر مسلمانان اختلاف دیدگاه دارند .علامه امینی در کتاب ارزشمند خویش ، " الغدیر" ، در موضوعات مختلف با نقل روایات زیادی از اهل سنت ، شیعه و ویژگیهای آنان را شناسانده است . این پایان نامه با هدف شناسایی شیعه از خلال روایات الغدیر به نگارش درآمده است .کلیدواژه : رسول خدا (ص) ، علی بن ابی طالب (ع) ، شیعه ، اصول و فروع دین ، روایات الغدیر