جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر در صدد بررسی مسأله نسبت اراده و فاعلیت الاهی، در آرای حکمای مسلمان است. ازاین‌‌‌رو، مقاله حاضر، پس از تبیین لغوی و مفهومی واژگان اراده و فاعلیت الاهی، نخست فاعلیت الاهی را از منظر ابونصر فارابی و ابن‌‌‌سینا ملاحظه کرده، استدلال‌‌‌های ایشان را بر ابداعی بودن فاعلیت الاهی بیان کرده است. سپس به بررسی دیدگاه شیخ اشراق و فاعلیت اشراقی از منظر او پرداخته شده است. در ادامه، با بررسی آرای صدرالمتألهین، ابعاد مختلف فاعلیت ایجادی، شرح و بسط داده شده ‌‌‌است. در خاتمه، ادامه دیدگاه صدرالمتألهین نزد حکمای متأله متأخر، تا روزگار معاصر، مد نظر قرار گرفته، ضمن بررسی و ارزیابی دیدگاه مرحوم علامه طباطبایی در باب اراده الاهی، دیدگاه کلامی امامیه نیز در باب فاعلیت و اراده الاهی تبیین شده است. در نهایت، ضمن جمع‌‌‌بندی آرا، اختلاف ‌‌‌نظرهای موجود، تبارشناسی و علت‌‌‌یابی شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 81 تا 110

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رازستانی و رمزگشایی اختلاف دیدگاه های شیخ الرییس درباره نظام فیض

نویسنده:

عین اله خادمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مشاء , ابن ‌سینا , آموزه فیض , فلسفه مشاء , فیض الهی

کلیدواژه‌های فرعی :

عقل فعال , آفرینش (اِبداع) , فاعلیت الهی , تجلی حق تعالی در عالم , اِبداع (آفرینش) , اشارات و تنبیهات , ظهور , تجلی اسماء و صفات الهی , صادر اول , عقل اول , ابداع , صادر اول , عقول , قاعده «الواحد» , نظام ثنایی , معرفت عرفانی , عقول مجرده , عقول عشره , عقل اول , عقل فعال , توحید افعالی(الهیات بالمعنی الاخص) , تجلی , عالم ( امکانی ) , تجلی اسماء , اقانیم ثلاث , کتاب مبدأ و معاد , رساله عشق , واحد و کثیر , سبب اول , اسباب ثوانی , نظام ثلاثی , نظریه خلق , کتاب شفا (ابن سینا) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , ملا عبدالرزاق لاهیجی , عبدالله جوادی آملی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

برخلاف تصور برخی نویسندگان، شیخ در آثار مختلف خویش درباره نظام فیض، نظریه واحدی ارایه نداده است. بلکه با تامل در مکتوبات او در می یابیم که شش اختلاف - تبیین نظام فیض بر اساس نظام ثنایی یا ثلاثی با استفاده از مولفه علم یا تعقل، دفاع از نظریه تجلی به عنوان بدیل نظریه فیض، انکار و اثبات فاعلیت برای حضرت حق، عقل فعال و صادر اول و اختلاف درباره تعداد عقول - را می توان در آثار او رصد کرد. در تحلیل و رمزستانی اختلاف دیدگاه های شیخ الرییس، شش نظریه ذیل شایان بررسی است: ناظر بودن نظریه های مختلف به امکان پیدایش کثیر از واحد، توجیه و جمع آرای شیخ، تعیین نظریه شیخ در الاشارات به عنوان آخرین دیدگاه او، ناهماهنگی میان دیدگاه های شیخ در مکتوبات متعددش، سیر تحول نظریه شیخ از خلق به تجلی، تمایل ابن سینا به ابداع نظریه نوین و عدم توفیقش، به زعم نگارنده، به جهت برخی نقایص پنج نظریه اول و برخی نقاط قوت نظریه اخیر، در مجموع، نظریه ششم بر سایر نظریه ها برتر است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 67 تا 90

مشخصات اثر

ثبت نظر