جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با عنوان رفتار سیاسی ائمه اطهار علیهم السلام با مخالفان می باشد.سوال اصلی تحقیق چگونگی رفتار سیاسی ائمه با مخالفانشان است.فرضیه ای مطرح شده آن است که اصل در برخوردورفتارایشان با مخالفان بررفق و مدارا بوده،مگر جایی که کیان اسلام در خطر نباشدودو سوا ل فرعی دیگرعبارتنداز: اول آنکه ،حدومرز مدارا با مخالفان تا کجاست. دوم آنکه؛ متوسل شدن به جنگ در چه شرایطی صورت می گرفته است.در جواب سوال فرعی اول، فرضیه ای که مطرح شده این است که تا جایی که کیان اسلام در خطر نبود مدارا به عنوان بهترین راه حل و رفتار انتخاب می شد.ودر جواب سوال فرعی دوم ،فرضیه این است،که زمانی که مخالفین دست به سلاح می بردندائمه اطهار برای پیشرفت ،تبلیغ و دفاع از دین اسلام، با قاطعیت عمل کرده و متوسل به جنگ می شدند.که برای سنجش و بیان فرضیه های موجود،آن هادر دو فصل مورد بررسی قرار گرفته اند.قبل از اینکاربه چهار چوب مفهومی پرداخته شده،وابتدا مبانی نظری مدارا در غرب واسلام بررسی،وسپس به بحث مفهومی مدارا در سیره ائمه درحوزه اخلاق،رفتاروعقیده وانواع آن پرداخته شده است.واین بحثبا بیان مخالف و اپوزیسیون درغرب و اسلام وتقسیم مخالفین ائمه ادامه داده شده است.فصل دوم،بررسی رفتار سیاسی ائمه ی دارای اقتدار سیاسیبا مخالفانشانمی باشد،در این فصل به رفتار دو امام بزرگوار امام علی علیه السلام و امام حسن علیه السلام پرداخته شده است. فصل سوم رفتارسیاسی سایر ائمه که فاقد قدرت سیاسی بودندمی باشد که رفتارشان با مخالفین به عنوان یک رهبر معنوی ای،بهترین الگو برای همه کسانی است که دارای قدرت هستند . شیوه بارز همه آنان مدارا با مخالف بوده ،مگر زمانی که کیان اسلام درخطرباشد.وچون فاقد قدرت سیاسی بودند این کار را با تعلیم و تربیت شاگردان،سکوت(تقیه)و...انجام می دادند.

بررسی جایگاه امام به عنوان انسان کامل، جانشین پیامبر خاتم و کسی که ریاست عامه مردم، در امور دین و دنیای‌شان را دارا است، بسیار حائز اهمیت است. از جمله دانشمندان معاصر که به تبیین این موضوع اهتمام ورزیده‌اند، علامه حسن‌زاده هستند. این پژوهش به تبیین جایگاه امام در تفکر ایشان می‌پردازد که در آن رابطه و موقعیت امام، نسبت به خداوند متعال (جایگاه حقیقی) و اجتماع انسانی (جایگاه اجتماعی) بررسی شده است. هم‌چنین به سبب این‌که علم، مهمترین مولفه شخصیتی امام و تاثیرگذار در هر دو جایگاه حقیقی و اجتماعی اوست، به صورت مجزا جایگاه آن بیان شده است.

پژوهش حاضر ضمن تبیین و بررسی مستندات قرآنی خطبه امام رضا? که در بیان فضل و رتبه امام در مرو ایراد فرمودند به اثبات وجوب سه ویژگی اساسی برای امام به عنوان جانشین پیامبر? می پردازد که از منظر آیات مورد استناد ایشان در خطبه مذکور و همچنین روایات تأویلی وارده در ذیل آنها به دست می آید. سه ویژگی عمده انتصاب الهی، عصمت و علم که به فرموده امام رضا?، عقول مردم از درک و تشخیص آن عاجزند و لذا تعیین امام را در انحصار خداوند قرار می دهد. این پژوهش با بررسی دسته ای از آیات ناظر به هر ویژگی ذیل یک فصل مجزا، به این نتیجه مهم منتهی می شود که مقام امامت و جانشینی پیامبر? بعد از رحلت ایشان، بر طبق حدیث جابر بن عبدالله انصاری، در وجود مبارک حضرت علی? و یازده تن از فرزندان ایشان خلاصه می شود که همگی از جانب خداوند تعیین شده و صاحب عصمت، علم لدنی و افضلیت می باشند. همچنین در این پژوهش با بررسی آیات مورد استناد امام رضا? به اثبات امامت مولا علی? و بیان عدم لیاقت غاصبین خلافت در غصب این منصب الهی و فرجام شوم ایشان پرداخته شده است.واژگان کلیدی: امام، انتصاب الهی، عصمت، علم لدنی، اکمال دین، غصب خلافت

اعتقاد خداباوران این است که جهان تحت سیطره خداوندی حکیم و علیم است. حکمت و عنایت او اقتضای آن را دارد که جهانی با نظام احسن و بیشترین خیرات و کمالات ایجاد کند. جهانی که چون آفریده اوست خیر کامل و محض باشد. اما در نگاه نخست به عالم پاره‌ای از امور آن را می‌بینیم که فاقد خیریت است و جنبه شر و ناخوشایند بودن آن بیشتر خودنمایی می‌کند.پرسش مهم این است که اگر عالم تحت سلطه خدای حکیم است، چرا این شرور در آن راه یافته‌اند؟ چه کسی مسئول ورود آنها به عالم است؟ چرا عالم سراسر خیر و نیکی نیست؟ چرا خداوند ورود شرور را به این عالم مجاز گردانیده است؟این پرسشها و پرسشهایی مشابه، حکمت الهی و قدرت مطلق خداوند را مورد تردید قرار می‌دهد. انسانها از دیرباز همواره با چنین سوالاتی دست به گریبان بوده و پاسخهایی برای آنها تدارک دیده‌اند. عده‌ای در ایران باستان قائل به ثنویت شده، گروهی با پذیرفتن شرور به توجیه آن پرداخته در این میان عده‌ای قائل به عدمی بودن آن شده و گروهی حکم به بالعرض بودن آن داده‌اند.این نوشته به دنبال تبیینی است که از آیات قرآن و روایات خاندان عصمت: استخراج و استنباط می‌گرددبا تأمل در آیات و روایات می‌توان استنباط کرد که شرور به سه دسته شرور واقعی، شرور نسبی و شرور توهمی قابل تقسیم است. بر این اساس اولاً شرور در نظام عالم وجود داشته و ثانیاً در راستای حکمت و هدف عالم خلقت است. و آنچه که انسان از آن تعبیر به شر می‌نماید یا امری است در لباس شر که به واسطه دید جزءانگارانه، انسان آن را شر می‌پندارد، یا امری که انسان به واسطه اعمال خود آنرا جذب کرده است و مستحق آن شده است، و یا آزمایشی است از سنخ ابتلائات الهی برای رشد و تکامل انسانی

در این تحقیق سعی کردیم تا رابطه انسان‌شناسی از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) با روشهای ایجاد انگیزه در جوانان را نشان دهیم. و همچنین شیوه انگیزشی حضرت امام خمینی (ره) را در قالب تئوری انگیزشی را به اختصار در فصل دوم بیان کردیم و نشان دادیم که تعریف انسان از دیدگاه نظریه‌پرداز چگونه بر تئوری انگیزشی وی موثر است . در فصل سوم ابتدا به طور گذرا نظریه انسان‌شناسی حضرت امام خمینی (ره) را بیان کردیم. و نشان دادیم که ایشان در انسان معتقد به دو بعد بیرونی یا ظاهری و درونی یا باطنی هستند. لذا در بحث ایجاد انگیزه دو نوع عامل خواهیم داشت : عوامل درونی، عوامل بیرونی. سپس با روش تحقیق تحلیل محتوا به بررسی تئوری انگیزشی ایشان نشستیم. یعنی ابتدا کلیه مضامینی که در گفتار ایشان به ایجاد انگیزه در جوانان مربوط بود را با دقت استخراج کردیم. در فصل چهارم مضامینی که در فصل سوم استخراج شده بود را مورد بررسی قرار دادیم. و مشخص کردیم که هر مضمون برای ایجاد انگیزه بر عوامل درونی با عوامل بیرونی یا عوامل درونی و عوامل بیرونی تاکید دارند. و نیز معلوم کردیم که هر مضمون بر عوامل بهداشتی یا انگیزشی یا هم عوامل بهداشتی و هم انگیزشی برای ایجاد انگیزه تاکید دارد. در فصل پایانی این پژوهش با برآوردها و نمودارهای آماری مشخص شد که حضرت امام خمینی (ره) برای ایجاد انگیزه در میان جوانان بیشتر بر عوامل درونی تاکید داشته‌اند. و نیز مشخص شد که ایشان - بر اساس نظریه انگیزشی هرزبرگ بر عوامل انگیزشی، بیش از عوامل بهداشتی در ایجاد انگیزه میان جوانان نایت داشته‌اند.

بحث پیرامون امام "علیه‌السلام" از مباحث بسیار مهم و ضروری در سلسله مباحث کلامی و اعتقادی است . امام "علیه‌السلام" در نزد شیعه حافظ شریعت و مفسر واقعی قرآن کریم و احکام اسلام است . لذا عقلا امام "علیه‌السلام" می‌بایستی فردی آگاه نسبت به اصول و فروع دین و احکام مسایل آن باشد. چرا که اگر امام "علیه‌السلام" آگاه به این مسایل نباشد، امامت وی لغو و بیهوده خواهد بود ولی اینکه امام "علیه‌السلام" از کلیه مسائل و علوم دیگر آگاه باشد، اعتقاد به آن عقلا واجب نیست . چرا که بدون این علم و آگاهی، امام "علیه‌السلام" می‌تواند آنگونه که شایسته است تمامی وظایف مربوط به امامت جامعه مسلمین را به انجام رساند. از طرف دیگر، با توجه به نظر حکما درباره علم و ادراک و مراتب قوه عقل در انسان بخصوص در انسان کامل، اینکه امام "علیه‌السلام" بعضی از امور غیبی را بداند و به آن‌ها آگاه باشد عقلا جایز است و امام می‌تواند به خواست و اراده الهی از بعضی از این امور آگاه و مطلع گردد. ولی اینکه عقلا واجب باشد امام "علیه‌السلام" این امور را بداند، دلیلی وجود ندارد. همچنین با دقت در اخبار و روایات متعدد و نیز بررسی تاریخی زندگی ائمه معصومین "علیه‌السلام" این نتیجه بدست می‌آید که علاوه بر جواز عقلی اطلاع و آگاهی از غیب برای امام "علیه‌السلام" این امر محقق گشته است و آنان به لطف الهی از این علم برخوردار گشته‌اند.

پرسشگری و پاسخ‌دهی از منظر عقل و دین دارای اهمیت ویژه و انکارناپذیری است؛ آیات و احادیث همگی را به پرسشگری دعوت می کنند زیرا با پرسش، علم و ایمان رشد و رونق می یابد. دانشمندان اسلامی به نوبه خود در پاسخ‌دهی به سوالات و شبهات کوششهای فراوانی کرده و تألیفات گرانبهایی از خود به یادگار گذاشته‌اند؛ اما در غالب کتبی که در مورد پرسش و پاسخ نگاشته شده، به جمع‌آوری سوالات پرداخته شده و به موضوع روش پاسخ‌دهی کم‌تر اشاره شده است. در حالی که مسئله ای که از پرسش و پاسخ اهمیت بیش تری دارد «اهمیت روش‌شناسی پاسخ‌دهی» می‌باشد که به نظر نگارنده به آن توجه مناسبی نشده است. اگر به دنبال ارائه پاسخ صحیح، مناسب، قانع‌کننده و ... هستیم، باید روش پاسخ دهی، تکنیکها و اصول آن را بدانیم.

تحقیق و پژوهش پیرامون قرآن کریم، سنت دیرینه همه محققان مسلمان است که در پی کشف و فهم آیات اللهی بوده و طالب درک عمیق تر از این صحیفه ربوبی اند. از طرف دیگر سیره شناسی مفسران و پی جوئی روش ایشان نیز از جمله تحقیقات علمی روز می باشد که محققان دیگری را بر این امر واداشته است. تحقیق حاضر، پیوندی از دو سنت دیرینه و جدید است که کشف سیمای قرآن را در اندیشه ای بررسی مینماید که خود مظهر عالیترین درک و فهم این ودیعه الهی بوده و لذا دو بعد قرآن شناسی و سیره شناسی را توامان در حد بضاعتی اندک و توانی ناچیز به عهده گرفته است. اکنون آنچه پی آمد این پژوهش می باشد آن است که : در تمامی جنبه های زندگی پر برکت حضرت امام (ره) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است. گرچه حضرت امام (رض) صاحب آثار تفسیری مدون و منظبط نمی باشد لیکن در بررسی قرآن، عمیق تر از مفسران بدین میدان گام نهاده و در طرح مباحث تفسیری خویش، با اطلاعاتی وسیع و فراگیر و با نگرشی همه جانبه وارد شده است. حضرت امام در طرح مباحث تفسیری، بیش از هر چیز به مقاصد قرآن کریم و مجرای عملی آیات نگریسته است و آن را در حیطه کلی به عنوان سنت قابل اجرای الهی مطرح نموده است. در این اندیشه، اتکاء بر سنت معصومین و نگرش محققانه به ادعیه ایشان، در کنار تعقل و اجتهاد ترکیب موزونی است که با عشق و عرفان در هم آمیخته است و اسلام ناب محمدی را بعد از چهارده قرن با طراوتی نو، به صحنه اجتماع کشانیده است. و لذا طرح بازگشت به قرآن و درک عمیق آیات الهی و ظهور و بروز آن در صحنه ذهن و عمل که از جمله تئوری های نهضت های معاصر می باشد توسط حضرت امام (رض) در جریان مبارزات ایشان به اثبات رسیده است.

تحقیق و پژوهش پیرامون قرآن کریم، سنت دیرینه همه محققان مسلمان است که در پی کشف و فهم آیات الهی بوده و طالب درک عمیق‌تر از این صحیفه ربوبی‌اند. از طرف دیگر سیره‌شناسی مفسران و پی‌جوئی روش ایشان نیز از جمله تحقیقات علمی روز می‌باشد که محققان دیگری را براین امر واداشته است . تحقیق حاضر، پیوندی از دو سنت دیرینه و جدید است که کشف سیمای قرآن را در اندیشه‌ای بررسی می‌نماید که خود مظهر عالیترین درک و فهم این ودیعه‌الهی بوده ولذا دو بعد قرآن‌شناسی و سیره‌شناسی را توامان در حد بضاعتی اندک و توانی ناچیز به عهده گرفته‌است . اکنون آنچه پی‌آمد این پژوهش می‌باشد آن است که : در تمامی جنبه‌های زندگی پربرکت حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) صاحب آثار تفسیری مدون و منضبط نمی‌باشد لیکن در بررسی قرآن، عمیق‌تر از مفسران بدین میدان گام نهاده و در طرح مباحث تفسیری خویش ، با اطلاعاتی وسیع و فراگیر و با نگرشی همه‌جانبه وارد شده است . حضرت امام در طرح مباحث تفسیری، بیش از هر چیزبه مقاصد قرآن کریم و مجرای عملی آیات نگریسته است و آن را در حیطه کلی به عنوان سنت قابل اجرای الهی مطرح نموده‌است . دراین اندیشه، اتکاء بر سنت معصومین و نگرش محققانه به ادعیه‌ایشان، در کنار تعقل و اجتهاد ترکیب موزونی است که با عشق و عرفان درهم‌آمیخته است و اسلام ناب محمدی را بعداز چهارده‌قرن با طراواتی نو، به‌صحنه اجتماعی کشانیده‌است . ولذا طرح بازگشت به قرآن و درک عمیق آیات الهی و ظهور و بروز آن در صحنه ذهن و عمل که‌از جمله تئوری‌های نهضت‌های معاصر می‌باشد توسط حضرت امام (رض) در جریان مبارزات ایشان به‌اثبات رسیده‌است .

در بین آموزه‌های اسلام که مجموعه‌ای از اصول و فروع است یکی از آنها جهاد الهی است، جهاد و پاسداری از ارزشهای والای دینی و کرامتهای انسانی همواره با پرسش درون دینی و نسبتهای برون دینی نظیر اینکه اسلام دین خشونت، جنگ و خونریزی است همراه بوده است، پرسش از اینکه آیا جهاد توصیه شده در متون دینی هموارهو در همه شرایط شامل جهاد ابتدایی و دفاعی است یا تنها جهاد دفاعی را شامل می‌شود، پرسش یاد شده از سوی اندیشمندان اسلامی پاسخی یکسان در پی نداشته است، چنانکه برخی از فقها جهاد ابتدایی را در عصر غیبت مجاز ندانسته‌اند، پژوهش حاضر کوشیده است براساس آموزه‌های دینی پاسخی درست برای این پرسش ارائه نماید، تحلیل درست از جنگ و جهاد و اینکه زیست انسانی به عنوان یک اصل غیرقابل تردید مورد قبول تمامی دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان است، کوشش بایسته دیگری است که پژوهش درصدد بیان آن است و برخلاف آنچه مستشرقان و دیگران گفتند دین اسلام دین همزیستی مسالمت‌آمیز است و مجموعه آموزه‌های آن خواه آنها که جنبه تنذیری دارد و خواه آنها که جنبه تبشیری دارد همه در راستای تشکیل یک حیات طیبه است. پژوهش پیش رو در فصل نخست به بیان طرح مسأله و اهمیت جهاد و ویژگی‌های حقوقی دین اسلام پرداخته است و در فصلهای بعدی براساس دیدگاه‌های دانشمندان، مستندات فقهی و تاریخی پاسخهای لازم برای پرسش درون دینی و اتهامات برون دینی ارائه شده است. روش پژوهش، تحلیلی – توصیفی و کتابخانه‌ای است که پس از بررسی متون دینی، بررسی آراء و مستندات هریک از صاحبان اندیشه، نگارنده در حد توان علمی تلاش نموده است نتایجی براساس مستندات ارائه نماید.