جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطابق کلام وحی در آیات ?قالَ فَاهْبِطْ مِنْها فَما یکونُ لَک أَنْ تَتَکبَّرَ فیها فَاخْرُجْ إِنَّک مِنَ الصَّاغِرینَ * قالَ أَنْظِرْنی إِلی یوْمِ یبْعَثُونَ* قالَ إِنَّک مِنَ الْمُنْظَرینَ * قالَ فَبِما أَغْوَیتَنی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَک الْمُسْتَقیم? (اعراف/??-??) ابلیس در جریان خلقت آدم و مأمور شدن سجده بر آدم به جهت?خودخواهی و تکبر از امر الهی سر برتافت و مطرود درگاه الهی شد و چون انسان را در محرومیت خویش دخیل دانست به منظور انتقام از او با مهلتی که از خدا طلب کرد تصمیم به اغوا بشر نمود این موضوع در سوره های حجر و ص نیز بیان شده است. لذا ابلیس در متون دینی به‌ عنوان یکی از عوامل اصلی گمراهی نوع بشر مطرح شده به‌گونه‌ای که هیچ انسانی از شر وسوسه‌ها و اغواگری او در امان نیست و به همین جهت همواره آفرینش ابلیس و وجودش در نظام هستی برای انسان مورد سوال بوده که چرا خداوند به ابلیس مهلت داد تا مانعی در مسیر کمال و تعالی بشر باشد.لذا مسأله اصلی پژوهش حاضر (بر اساس مستنداتی از قرآن و روایات به‌ عنوان دو منبع غنی و معتبر، و تفاسیر شیعه و اهل سنت) در گام نخست تبیین چرایی استنظار ابلیس و اهداف ابلیس از این درخواست مهلت است و اینکه علی‌رغم کافر بودن و فقدان شرط مهم اجابت دعا (ایمان) پاسخ خداوند در برابر استنظار ابلیس چه بوده است؟ و در گام بعدی تبیین حکمت امهال ابلیس از سوی خداوند است. پیش‌فرض ما این است که علت استنظار ابلیس تأخیر در عقوبت آنی و انتقام از بشر و حکمت امهال ابلیس، اجرای سنت ابتلا و سنت استدراج به عنوان مهم‌ترین دلیل می‌باشد. این پژوهش در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اول شامل کلیات و تبیین مفاهیم کلیدی است و در فصل دوم، ابلیس از جهت امکان وجود، حقیقت و ماهیت، فلسفه وجودیش در هستی و علت مطرود شدن او بررسی می‌شود و در فصل سوم، موضوع استنظار ابلیس و چرایی آن از نظر مفسران و رابطه استنظار با پیشینه اعتقادی ابلیس و پاسخ خداوند به استنظار وی مطرح می‌شود و در فصل چهارم، آخرین مهلت خداوند به ابلیس و حکمت این امهال از سوی خدا از منظر مفسران و متکلمان بررسی می‌شود. و حاصل این تحقیق اینکه ابلیس تا یوم المعلوم فرصت یافت تا با قصد انتقام از بشر به اغواگری او مشغول باشد و علی رغم اینکه در ظاهر هیچ خیری برای بشر ندارد، اما حکمت الهی اقتضا کرد تا این موجود کافر و عاصی از طریق امهال مشمول سنت ابتلا و استدراج قرار گیرد و همچنین با دشمنی نسبت به انسان و از طریق وسوسه کردن او وسیله‌ای برای ابتلا او باشد تا در پرتو مجاهده با این دشمن برونی، راه رشد و تکامل را بپیماید.

موضوع:آثار تربیتیمحبّتبه اهل‌بیت(ع) در دوران نوجوانی و جوانی از منظر قرآن و حدیثچکیده:تأثیرات تربیتی محبّت اهل‌بیت(ع) در دوران نوجوانی و جوانی موضوع این پژوهش است. محبّت اهل‌بیت(ع) به‌عنوان ذریه پیامبر، در همه موجودات، حتی ملائکه و خداوند وجود دارد و در روایات پیامبر اسلام(ص) به آن سفارش شده و نشانه محبّت به رسول خدا(ص)، ایمان واقعی و حیات طیبه شمرده شده است. تعبیراتی مثل اجر رسالت، ولایت الهی، حیات امت، اکمال دین، اتمام نعمت، رضایت الهی، بهشت مومنان، وسیله تقرب، صدقه قلبی و نشانه اصالت نسب و شایستگی فرد، اهمیّت محبّت اهل‌بیت(ع) را می‌رساند. البته این محبّت باید با اطاعت از دستورات الهی در تمام شئون زندگی همراه گردد تا تأثیرگذار باشد. از آثار تربیتی محبّت اهل‌بیت(ع)، می‌توان در ایمان به خداوند متعال و بیم و امید ، ایمان به اولیاء الهی و ایمان به معاد و بخشش گناهان ، شفاعت اهل‌بیت(ع) و توفیق توبهو در زمینه اخلاقی گرایش به فضائل اخلاقی مانند عدالت و اجتناب از رذائل اخلاقی مانند دوری از ظلم و همچنین در انجام تکالیف الهی مانند عبادات ، امر به معروف و نهی از منکر ، تولّی و تبرّی را نام برد. محبّت به اهل‌بیت(ع) از طریق الگو بودن آن بزرگواران و نیز شاگردی معرفتی آنها و نیز تأثیر و تأثر متقابلی که بین محب ومحبوب وجود دارد باعث تحقق تربیت و رشد تربیتی در نوجوانان و جوانان خواهد بود.واژه‌گان کلیدیمحبّت ، اهل‌بیت ، تربیت ، نوجوان ، جوان

چکیده: قرآن کریم به منزله‌ی حبل ممدود برای هدایت همه‌ی جهانیان نازل شده است. بنابر این اگر چه زبان آن عربی مبین است اما به زبان جهانی فطرت نازل شده و برای همه ی جهانیان در تمامی زمان ها ومکان ها قابل فهم است، لکن برای فهم آن به پیش فرضها و اصولی موضوعه نیاز است که یافته های قطعی دانش تجربی یکی از آنهاست. همچنین کاربست این اصول در تفسیر اشارات علمی قرآن نیز نیازمند قواعدی همچون توجه به مرزشناسی علوم تجربی و عدم تعدی از حدود روش تجربی در تفسیر قرآن است که با رعایت چنین قواعدی برداشت علمی از آیه اعتبار می یابد در این بین به معیارهایی نیاز است که تفاسیر علمی موجود با آن عیار سنجی شود که از مهمترین معیار اجماعی تفسیر علمی قرآن می توان به استخدام علوم در فهم فرآن اشاره نمود. در این نوشتار که به روش توصیفی- تحلیلی به رشته ی تحریر درآمده، سعی شده است تا معیار های اجماعی تفسیر علمی از منظر مفسران شیعه و سنی بررسی و نمونه هایی از آن مانند کار بست شیوه استخدام علوم در فهم عمیق تر قرآن و مصادیقی از تفسیر گران سنگ تسنیم به عنوان نمونه ذکر گردد سپس با بررسی مبانی و قواعد تفسیر علمی قرآن در تفسیر مذکور در نهایت مبانی و قواعد تفسیر علمی، از یکی از معتبرترین تفاسیر معاصر شیعه استخراج و در دسترس پژوهندگان قرار گیرد.کلید واژه: روش شناسی، تفسیر، علوم تجربی، تفسیر علمی قرآن، تفسیر تسنیم، آیت الله جوادی آملی

محمد عابد جابری فیلسوف معروف مراکشی در کتاب خود «مدخل الی القرآن الکریم» که بخش هایی از آن موضوع پایان نامه اینجانب است به این مطالب پرداخته شده است . 1- مراد از تعریف قرآن کریم چیست؟ اصلاً آیا قرآن کریم نیاز به تعریف دارد ؟ تعاریف گوناگونی برای قرآن کریم بیان شده که جابری در مقدمه نمونه هایی از آنها را آورده است و کوشیده تا وجود افتراق هر یک از آنها را مشخص کند .2- جابری در بخش اول این کتاب به مسائل مربوط به محیط ظهور و تاریخ قرآن کریم به مثابه وحی الهی و دعوت نبوی پرداخته است .به نظر او ادیان سه گانه و کتاب های آنها تورات و انجیل و قرآن کریم واحدند .33- بحث در باب نبی أمی و مفهوم امی بودن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پرداخته است . البته این موضوعی است که در دوره معاصر بسیار به آن پرداخته شده و رأی او نیز با نظر متداول در میان خاورشناسان هم خوانی دارد . به نظر وی أمی در عربی پیش از اسلام کاربرد نداشته و وام واژه ای یهودی است . 4- در این بخش از کتاب پدیده وحی و مفهوم آن مورد بررسی قرار می گیرد . به نظر وی مفهوم وحی در سیاق قرآنی آن در زبان و فرهنگ عرب آن زمان ناشناخته بوده است ،حتی عرب ها در آن زمان تصوری از مفهوم نبوت نداشته اند و این مفاهیم با اسلام پدید آمدند . 5- بخش دوم کتاب به موضوع تکوین و تدوین قرآن کریم اختصاص یافته است . به نظر جابری سیر تکوین قرآن شامل سه مرحله بوده استمرحله قرآن/ ترتیل و اعجاز ، ذکر و قصص ، کتاب عقیده ،شریعت و اخلاق . کلید واژه ها : محمد عابد الجابری ، تفسیر ، قرآن کریم

این پژوهش در چهار بخش با این مباحث تدوین شده است: بخش اول، مسائلی پیرامون نهج البلاغه نظیر موضوعات، کتابهای راهنما، تک نگاری های موضوعی، شرح حال سید رضی، شروح و اسناد و مدارک؛ بخش دوم، شایستگی های علی(ع) و اهل بیت(ع): علی سرچشمه ی علوم اهل بیت، علی برترین معلم قرآن پس از پیامبر اکرم ص)؛ بخش سوم، قرآن در نهج البلاغه: انطباق نهج البلاغه بر مضامین قرآنی، استشهاد به آیات و تفسیر آنها، شرح واژه های قرآن، تعریف و ترغیب و تبیین حقیقت قرآن و اوصاف آن، نهج البلاغه و علوم قرآن،...؛ بخش چهارم، موضوعات متفرقه: تفسیر و تأویل در نهج البلاغه، راسخون در علم از دیدگاه نهج البلاغه

چکیده ندارد.

در قرآن پدیده‌های طبیعی در موارد بسیار متعددی ذکر شده‌اند و در اغلبآنها به مطالعه کتابآفرینشو تدبر در آن توصیه شده استالبته قرآن کتابهدایتاستو نه کتابی در شناختعلوم طبیعی و اگر از آن پدیده‌ها سخنی به میان آمده برای آن استکه انسانها با کاوشو تدبر در آنها به وجود و عظمتخالق مدبر حکیم پی برند و خود را به او نزدیکسازند. این تحقیق گامی استدر جهتشناختجایگاه این پدیده‌ها در قرآن و شناختاغراضذکر آنها و سیاقاتی که پدیده‌های مذکور در آنها ذکر شده‌اند و تلاششده استتا اهمیتشناختدقیق پدیده‌های طبیعی مذکور در قرآن نشان داده شود و روشن گردد که اگر مفسری از آنها شناختدقیقی نداشته باشد در فهم و تفسیر آیاتمربوطه توفیق چندانی نخواهد داشتو شناختآنها مقدمهء فهم و تفسیر آیاتمذکور می‌باشد و در واقع شناختآنها جزء علوم قرآن - به معنای اصطلاحی آن - است . در ادامه تحقیق به بررسی و نقد روشن تفسیر علمی پرداخته شد و فرق آن با موضوع این تحقیق بیان گردیده و نیز به تاثیر شگرفی که ذکر پدیده‌های طبیعی - در قرآن - در رشد علوم طبیعی در بین مسلمانان داشته استاشاره شده است .

چکیده ندارد.

از جمله آیات بحث بر انگیز میان مفسّران و دانشمندان علوم قرآن که در مورد روز قیامت و چگونگی حال انسان ها در آن زمان و مکان، سخن به میان می آورد آیه 71 سوره مریم می باشد و همواره معنای آیه یاد شده و معنی کلمه «واردها» که به معنی ورود و مشرف شدن همه انسان ها به جهنم است، موافقان و مخالفان زیادی داشته است؛ چراکه آیه برطبق تفسیر مفسران و روایات، در بردارنده ی ظاهری شگفت است، از ورود همه مردم چه خوب و چه بد به جهنم خبر می دهد. در تفسیر آیه 71 سوره مریم، مفسرین هر کدام از روش های مختلف کمک گرفته اند و همین روش های مختلف باعث به وجود آمدن اختلاف در معنای کلمه «واردها» درآیه مذکور شده، برخی قرآن را منبع مهم، قرار داده اند و روششان قرآن به قرآن شده و برخی از روایات بهره گرفته اند، که روش آن ها قرآن به روایات شده، عده ای هم از عقل به عنوان ابزار کمک گرفته اند، که روششان قرآن به عقل شده. برخی با کمک روش های یاد شده، کلمه «واردها» را به معنای اشراف بر جهنم دانسته اند، در صورتی که اکثر مفسران با استفاده از روش های قرآن به قرآن و روایی و عقلی معتقدند: این کلمه به معنای دخول همه(چه مومن و چه کافر) به جهنم می باشد، امّا آتش بر کسانی که تقوای الهی را در دنیا پیشه کرده اند، سرد می شود. درنتیجه این تحقیق که به روش تحلیلی- توصیفی و کتابخانه ای جمع آوری شد بر آن است، تا گامی درجهت نزدیک شدن به مراد واقعی خداوند در این آیه با بررسی روش شناسی مفسران فریقین و انتخاب روش صحیح در تفسیر این آیه، برداشته باشد. و به نظر می رسد روش صحیح، جمع هر چهار روش قرآنی و روایی، عقلی و عرفانی و در واقع روش اجتهادی یعنی کنار هم قرار دادن همه منابع لازم تفسیر یک آیه (آیات، روایات، عقل...) می باشد. با توجه به بررسی های صورت گرفته همه داخل آتش می شوند، اما با توجه به اعمالی که دارند از آن می گذرند در نتیجه مومنانی که آتش با آن ها هیچ سنخیتی ندارد به راحتی از آن خارج می شوند در واقع، طبق برخی روایات(روش روایی) این مکان محل حسابرسی اعمال است(جایگاه عدل الهی) که در برخی روایات با نام صراط آمده؛ چراکه این مکان به اصحاب خود آگاه(اهل آتش) و آن ها را از بقیه جدا می سازد.

جریان سلفیه امروز را باید برآیندی از مساعی دلبستگان به اهل حدیث تلقی نمود که به زعم خود تهذیب گرایی و اصلاح طلبی عقیدتی را به مثابه دورنمای آرمانی خود تعریف نموده و در این راستا زدودن پیرایه ها و تعقیدات عقل گرایانه از ساحت نصوص دینی را سرفصل راهبردهای خود قرار داده اند؛تکیه بر ظاهر گروی و فهم بسیط قرآن و سنت مبتنی بر آراء سلف صالح و بدون لحاظ نمودن منطق و اصول تفهم صحیح، غایت اجتناب ناپذیر منهج سلفیه به شمار می رود.تشتت و نا همگونی مبانی و برون داد های تفسیری مفسران منتسب به جریان سلفیه همچون ابن تیمیه، ابن کثیر و آلوسی در گستره ای وسیع، نشان از نا استورای مبانی و تزلزل ساختار عقیدتی این جریان دارد؛در این راستا تضاد آراء ابن تیمیه در مباحثی چون توحید حاکمیت با مبنای مدعایی قاطبه سلفیان معاصر،امری جالب توجه است.از دیگر سو ناپختگی منهج سلفیه را می توان در شکاف عمیق بین ابن کثیر و سلفیه در مباحثی چون توسل و استغاثه به صالحین پیجویی نمود؛در نهایت به نظر می رسد رای به خروج آلوسی از دایره مفسران پایبند به مکتب سلفیه و معرفی وی به عنوان اندیشمندی مستقل و متاثر از متاخرین اشاعره مدعایی غیرمستند و بی پایه تلقی نخواهد شد. لذا اتکاء آلوسی بر پاره ای از آراء سلف در رویکرد تفسیری وی، قدر مشترکی مقبول با مولفه های سلفیه مصطلح معاصر نداشته و صرفا راهبردی مستقل در جهت احیاء منهج سلف صالح بدون تصویب مبانی جزم اندیشانه و متعصبانه سلفیه محسوب می شود.