جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده سبک‌شناسیِ زبانی از رویکردهای نوین زبان‌شناسانه در بررسی متون است که شیوه بیان متمایز در هر متن را تحلیل می‌کند و هدف و تأثیر آن را بررسی می‌کند. در این دانش فرض است که هر متن مختصات زبانی متمایزی دارد که از سویی به آن فردیت می‌بخشد و از سوی دیگر آن را به دیگر متون پیوند می‌دهد. از دیدگاه سبک‌شناسانه، متون بنا به مختصات همگرایی که دارند در دسته‌های قابل تشخیصی، یعنی در چارچوب گونه‌های متون، کنار هم می‌نشینند و با نوعی خط‌چین از یکدیگر متمایز می‌شوند. از آن‌جا که ترجمه نوشتاری نیز پدیده متن را در دستور کار خود دارد و عملا متنی را از یک زبان به زبان دیگر منتقل می‌کند، از دیدگاه سبک‌شناسی می‌توان ترجمه را بازسازیِ مختصات زبانی متن مبدأ در قالب عناصر زبان مقصد به‌طور نسبی دانست. بر مبنای رویکرد سبک‌شناسیِ لایه‌ای که مختصات متن را در پنج لایه آوایی، واژگانی، نحوی، معنایی و کاربردی مطالعه می‌کند، در مقاله پیش رو بر لایه واژگانیِ متن حدیث، به‌عنوان بخشی از گونه متن دینی، تمرکز می‌شود و پنج محور از مختصات واژگانیِ سبک‌ساز در متن حدیث به دست داده می‌شود. سپس نحوه بازسازی این پنج محور در زبان فارسی بررسی می‌گردد و چالش‌ها و راهکارهایی که این فرآیند پیش رو دارد مطالعه می‌شود.

چکیده خداوند قرآن را براى هدایت بشر فرو فرستاده است. یکى از راه هاى برخوردارى از هدایت قرآن، ترجمه ی روان، بدون ابهام و زودیاب آن است. نقد ترجمه هاى قرآن یکى از راهبردهاى رسیدن به ترجمه هایى با ویژگى هاى پیش گفته است. در این مقاله به بررسى ترجمه ی فعل مقاربه ی « کاد/ یکاد » در ترجمه آقایان مکارم شیرازی، فولادوند، خرمشاهى و کریم زمانى پرداخته ایم. این مترجمان در ترجمه ی « کاد » معادل « نزدیک بود» و در ترجمه ی « یکاد » معادل « نزدیک است » را به کار برده اند. آقاى فولادوند و کریم زمانى در ترجمه ی این دو فعل علاوه بر معادل بیان شده، از معادل « چیزى نمانده بود » براى « کاد» و « چیزى نمانده است » براى « یکاد » نیز استفاده کرده اند. برخى از مترجمان یادشده در ترجمه ی« لایکاد » و « لم یکد » معادل « نزدیک نیست » یا « نزدیک است » را به کار برده اند که نادرست است. در ترجمه ی این دو فعل باید از معادل « نمى تواند » استفاده کرد .

چکیده زبان قرآن کریم، زبانی با معانی چند لایه‌ و چند بطنی است که از جنبه‌های اعجاز آن به شمار ‌آید. بر اساس روایات، قرآن کریم در هفت یا در برخی دیگر از روایات هفتاد بطن معنایی‌ست که از دیرباز نگاه قرآن‌پژوهان را به خود جلب نموده و تلاش‌هایی فراوان در جهت کشف معانی آن انجام داده‌اند. واژگان «چند معنا» در مصحف شریف بیش از یک معنا و مفهوم را در نهاد خود جای داده‌اند؛ از این‌رو، همواره تبلور معانی دیگر در این دست از واژگان حضور دارد که توجه به آن در دریافت مقصود و ترجمه آیات نقشی به سزا ایفا می‌نماید. در نوشتار حاضر با تکیه بر روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، ترجمه شماری از واژگان چند معنا مورد بررسی واقع گشته است. این بررسی بیان‌گر آن است که مترجمان همواره در برگردان این نوع از واژگان یکدست نبوده و گاه معانی متفاوت از یک‌دیگر انتخاب نموده‌اند. توجه به سیاق و بافت آیات، و اهتمام به جنبه‌هایی چون ریشه‌شناختی واژگان و بررسی متون تفسیری از مهم‌ترین راهکارها در فرآیند ترجمه واژگان چندمعنا به شمار می‌آید.

کتاب" مفاهیم قرآنیه" اثر دکتر محمد احمد خلف الله نویسنده‌ی برجسته‌یمصریمی‌باشد . وی در این کتاب به بررسی مفاهیم قرآنی و مشتقات آن با استناد از قران کریم پرداخته‌است و معانی مختلف مفاهیمی چون نبوت،شریعت،بیعت،امت،مشورت،ولایت،سیادت،مسئولیت،حق و باطل،و حلال و حرام و ... را در آیه‌های متعدد قرآن مورد بررسی قرار داده‌است . او ضمن تبیین قوانینی که واضع آن خداوند است، به تببین قوانینی پرداخته کهبه تفکر و عقل بشری سپرده شده است . قوانین و دستوراتی که چه بسا با پیشرفت تمدن و تفکر و فرهنگ آدمی و درزمان ها و مکان های مختلف قابل تغییر می باشد و فقط خاص مردم و زمانی که قرآن نازل شده نمی باشد.

امیرالمومنین فضائل اکتسابی و غیراکتسابی دارند. امیرالمومنین و بقیه ائمه اطهار با دیگران تفاوت زیادی دارند. خداوند متعال امیرالمومنین را امتیازات تکوینی و تشریعی عطا فرمود. خلافت حضرت علی انتصابی هست نه انتخابی. آن هم بارها رسول خدا فرموده است. مانند غدیرخم. سقیفه در حقیقت آغاز سکولاریزم است. حکومت دینی و اسلامی باید از طرف خدا باشد.

در این رساله در باره ویژگی های انسان، مقام والای اهل بیت و امام زمان (ع)، نعمت محبت اهل بیت (ع)، مقام های رسول الله (ص) و امامان (ع)، ضرورت تبیین عقلانی ولایت، مهدی باوری و آثار آن، یاوران امام زمان (ع)، فلسفه غیبت امام زمان (ع) و هدف از بعثت انبیا و امامت امامان بحث شده است.

زبان اصلیترین عامل ارتباط بین انسانها و بازگو کننده ادبیات مختلف بشری است. ادبیات حاکم بر قرآن کریم از آنجا که گویندهاش خداوند متعال، و مخاطبین اولیهاش اعراب جزیرهالعرب بودهاند، منطقی حیرتآور و اعجابآمیز را در قالب زبان عربی ارائه فرموده است تا حقایق ماورائی را در قالب ادبیات عصر نزول تنزل دهد: لذا شناخت فرهنگ و ادبیات عرب در عصر نزول یکی از ضروریترین اموری است که میتواند ما را به شناخت الفاظ و معانی قرآن رهنمون شود. کتاب" التعابیر القرانیه والبیئه العربیه فی مشاهد القیامه" تألیفنویسنده عراقی "ابتسام مرهون الصفار" است که فرهنگ و ادب پالایش شده عصر نزول را در رابطه با مناظر قیامت مورد بحث و بررسی قرار داده است که در حوزه های مختلفی از جملهحوزهادبیات و پژوهشهای قرآنی مورد توجه وعنایت خاص قرار میگیرد و نیز از آنجاکه فهم تعابیر قرآنی در رشتههای مختلف حوزوی و دانشگاهی یکی از نیازهای قرآنی کشورمان است، به نظر میآید ترجمه آن بتواند خدمتی به قرآنپژوهان فارسی زبان ارائه دهد. لذا با جمعآوری مطالب مربوط به موضوع این کتاب و و استفاده از منابع لغوی به ترجمه آن اقدام شده است. نتایج حاصل ازترجمه روشن میسازد که با پی بردن به دلالت الفاظ قرآنی در محیط عربی آن روز و افکار وتخیلات برخاسته از آن محیط، میتواند به تصاویری که عرب-ها هنگام تلاوت قرآن در ذهن خویش ترسیم کردهاند، پی برد.

نهج البلاغه، سخنان و کلمات گهربار امام علی(ع)، سرشار از بلاغت و فصاحت می‌باشد. این کتاب ارزشمند توسط مترجمان توانمند و ادیبی به زبان فارسی ترجمه شده است؛ یکی از این مترجمین، دکتر سید جعفر شهیدی، استاد توانای ادبیات فارسی، است که در ترجمه‌ی خویش با دقت و هنر خاصی متن عربی را ترجمه نموده و سعی نموده ضمن رعایت و پایبندی به متن با آوردن اصطلاحات و معادل های فارسی خواننده را در درک درست معنی یاری نماید.. نویسندگان این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی – اسنادی و با بررسی 114 خطبه‌ی ابتدایی این ترجمه - به تبرک به تعداد سوره‌های قرآن کریم – نمونه‌هایی از آرایه‌های لفظی و معنوی و نیز صور خیال به کار گرفته شده در ترجمه را بیان نموده و توانمندی این استاد بزرگ را برای خوانندگان به تصویر کشیده‌اند. علامه شهیدی با دقت و وسواس خاصی صور خیال موجود در نهج البلاغه را برای خوانندگان ترجمه نموده و هنر خود را در این زمینه به رخ کشیده است. دکتر شهیدی بیشترین استفاده را از تشبیه بلیغ و استعاره مکنیه داشته است. استاد شهیدی با هنرمندی و ظرافت خاص و با بهره گیری از تشبیهات و استعاره و کنایه مقبول و مفهوم عام، توانایی بالای خود را در ترجمه‌ی این کتاب گرانسنگ نمایان ساخته است. ایشان از آرایه‌های ادبی فراوانی مانند: سجع، مراعات‌نظیر، تضاد، و... بهره گرفته است.. شاید بتوان گفت که تنها آرایه‌ی لفظی که ایشان بدان پرداخته است، سجع است که بارزترین ویژگی این ترجمه می‌باشد.

یکی از این افرادی که اقدام به نگارش کتاب مستقلی در زمینه آیات متشابه نموده، ابن شهر آشوب ساروی مازندرانی، دانشمند شهیر ایرانی است. وی که از علمای قرن ششم هجری است با بهره‌گیری از خوان پربرکت اهل بیت? و با شاگردی در محضر اساتیدی همچون شیخ شهر آشوب، جدّ بزرگوارش، پدر گرامی اش علی بن شهر آشوب، ابوعلی طبرسی و شیخ تمیمی آمدی و سایر بزرگان شیعه و سنی دست به تالیف کتبی زده است که خوشبختانه به دست ما رسیده و ما را متنعم نموده است. یکی از آثار مشهور وی "متشابه القرآن و المختلف فیه" است که در زمینه آیات متشابه و مورد اختلاف به رشته تحریر درآورده است.وی در این کتاب با جمع آیات متشابه درباره موضوعات مختلف، از جمله توحید، عدل، نبوت، امامت و ... به پاسخگویی به شبهات و اختلافات پیرامون این مسائل پرداخته است. یکی از مباحثی که وی به صورت وسیع آن را مورد بحث قرار داده، بحث نبوت و شبهات قصص انبیا? است.البتهلازم به ذکر است که این کتاب هر چند به صورت نسخه چاپی انتشار یافته است اما چندان که باید مورد تحقیق و تصحیح قرار نگرفته است. از این رو ما با استفاده از نسخ خطی موجود و در دسترس به تصحیح متن آن پرداخته، عبارات را مورد تحقیق و بررسی قرار داده و در ضمن آن را ترجمه نموده ایم.

ما قمنا به فی هذا البحث عباره عن تعریب رساله "التذکره فی المبدأ والمعاد" للخواجه نصیر الدین الطوسی، والتی تعتبر من الرسائل القیّمه والنادره التی ألّفها الطوسی على مبنى أهل الولایه وسالکی طریق الآخره، وما شاهدوه من حقائق المبدأ والمعاد وأحوال یوم القیامه، کما هو مسطور فی القرآن الکریم، وبما جرى على لسان الأنبیاء والأولیاء. لهذا تختلف هذه التذکره کل الاختلاف عن کتاب المبدأ والمعاد للشیخ الرئیس، أو المبدأ والمعاد للملّا صدرا، اللذَینِ کُتِبَا وفقا لمبانی الحکماء، وبالمنهج الاستدلالی البرهانی وحده. إن أکثر فصول هذه التذکره، المکونه من عشرین فصلا، تدور حول مسائل المعاد وتفاصیل ما یجری فی یوم القیامه، کالحشر والجنه والنار والصراط وصحائف الأعمال والثواب والحساب وذکر المیزان ونفخات الصور وأبواب الجنه والنار وخزنتهما وسواقی الجنه والحور العین وغیرها. إلا أن المعاد لما کان هو العود إلى الفطره الأولى، والرجوع حقیقه إلى المبدأ تعالى، کان من الضروری الاشاره إلى المبدأ الحق تعالى فی بضعه فصول، ومن ثم تسمیه هذه التذکره بالمبدأ والمعاد.أهمیه هذه التذکره رغم صغر حجمها تکمن فی بیانها وکشفها کثیرا من حقائق وأسرار المعاد، وتفاصیل ما یجری فی یوم القیامه. فهی دعوه فی الحقیقه للانسان لأن یسلک طریق الآخره، معرّفا إیاه مقتضیات هذا الطریق، والموانع التی تمنعه من سلوکه، لیعرفها ثم یرفعها لیکون من أهل الحقیقه والطریقه. توصل إلى أهمیه هذه التذکره کبار الفلاسفه والعلماء کالملّا صدرا والفیض الکاشانی، وأولوا هـذه التذکره أهمیه خاصه، فقاموا بنقلها وشرحها وترجمه بعض فصولها، فی أمهات کتبهم ومصنفاتهم، کالأسفار وعلم الیقین. کما قمت بتعریب شرح آیه الله حسن زاده آملی وتعلیقاته القیّمه على هذه التذکره، التی قام فیها بشرح معانیه، وتوضیح مبهماته، ومضیفا علیها الکثیر مما یستحق الشکر والتقدیر والاهتمام.وقد أضفت قبل ذلک کله، مقدمه تحقیقیه تحلیلیه مهمه، تبین لنا مذهب الطوسی حقیقه ومنهجه المعرفی ومنجزاته العلمیه الکبرى، من خلال تصنیف مولفاته، وتحلیل ما قام به من أعمال عظیمه على مستوى الشرح أو النقد أو التأسیس والابداع. ولم أتعرض إلى المسائل التاریخیه والحوادث السیاسیه الحافله التی عاشها الخواجه فی أوساط الاسماعلیین، أو فی ظل الحکم المغولی وما بعده، إلا فیما یتعلق بالاشکالیه المنهجیه عند الطوسی، وتحلیلنا لتلک الاشکالیه.أما المصادر والمراجع التی اعتمدت علیها فی هذه المقدمه، فهی غالبا مولفات الطوسی الأساسیه فی علم الکلام و الفلسفه والعرفان. وبعض الدراسات الحدیثه. وقد أثبتها فی قائمه المصادر والمراجع فی آخر البحث، وفقا للترتیب الألفبائی لشهره المولف. کما حققت وأثبت معظم المصادر والمراجع التی اعتمد علیها سماحه الشیخ الآملی فی حاشیته وتعلیقته، ولکنی لم اعتمد على الطبعات نفسها التی اعتمدها، وانما على الطبعات الحدیثه والأکثر انتشارا وتحقیقا. کما أنی فی بعض الأحیان لم أتمکن من الحصول على المصدر نفسه الذی اعتمد علیه الشیخ الآملی، فتوسلت بمصادر أخرى تحتوی على النصوص نفسها. أخیرا قد یواجه القارئ بعض العلامات کالنجمه (*) فی عبارات الخواجه الطوسی فی متن الرساله، أو النجمتین (**) فی عبارات الشارح الآملی. فالأولى تعنی أنه یوجد حاشیه للشیخ الآملی على عباره الطوسی، والثانیه تعنی أنه یوجد أشعار بالفارسیه للشیخ الآملی أثبتناها کما هی فی ملحق فی آخر البحث.