جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 176
موانع معرفت در مثنوی مولانا
نویسنده:
علی اشرفی ، حسن طباطبایی ، ایرج شهبازی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
فاعل شناسایی که در نظر بسیاری از فیلسوفان نادیده انگاشته شده در نظر مولانا اهمیّت بسیاری دارد. در نگرش او برای دستیابی به گزاره‌های مطابق با واقعیت، باید در کنار بهره‌گیری از علم منطق و روشِ درستِ تحقیق، به تهذیب نفس و خودسازی هم توجه کرد. او عقیده دارد گناه، گذشته از همة خطرات و آسیب‌هایی که برای حیات معنوی و مادی انسان دارد، واقع‌بینی او را هم با تهدیدی جدی روبه‌‌رو می‌سازد و مانع دستیابی او به حقیقت می‌شود. در این مقاله برآنیم با بررسی نظر مولانا دربارۀ گناهانی از قبیل حرص، طمع، غرض‌ورزی، پندار کمال و نظایر آنها نشان دهیم که این گناهان، چگونه در سامانة معرفتیِ انسان خلل ایجاد می‌کنند. حاصل اینکه به نظر مولانا: از بین بردنِ حالت تعادل روحی، از بین بردنِ ابزارهای شناخت، از بین بردنِ بی‌طرفی و انصاف، از بین بردنِ خاصیت آینگیِ دلِ انسان و وارونه کردنِ حقایق، برخی از آفاتی است که گناهان بر سر راهِ معرفت پدید می‌آورند.
صفحات :
از صفحه 115 تا 142
مثال و خیال در اندیشۀ مولوی
نویسنده:
زهرا رجبی ، غالمحسین غالمحسین زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مثال و خیال در اندیشۀ مولوی زهرا رجبی [1] غلامحسین غلامحسین‌زاده [2] تاریخ دریافت: 26/12/91 تاریخ تصویب: 18/9/92 چکیده مولوی یکی از برجسته‌ترین عارفان اهل حکمت در تاریخ تفکر فارسی است و همین امر سبب شده است تا اثر ارزندۀ او مثنوی، سرشار از مفاهیم عرفانی- حکمی باشد. از جملۀ این مفاهیم، مفهوم عالم مثال است که تاکنون اهل حکمت بیشتر در آن تأمل کرده­اند و کمتر مورد توجه اهل عرفان و ادبیات قرار داشته است. در این پژوهش سعی شده است مفهوم عالم مثال و حس مرتبط با آن یعنی قوۀ خیال و رابطۀ بین آن دو در مثنوی مولوی بررسی و تحلیل شود. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که از نظر مولوی، عالم مثال و نیروی خیال، مفاهیمی هستی­شناسانه و معرفت­شناسانه هستند که تأمل در آن­ها چگونگی رابطۀ انسان با جهان و عالم ماورای ماده و نحوۀ دریافت‌های عرفانی و شهودی عارفان و حتی شاعران عارف را تبیین می‌کند. واژه­های کلیدی : عالم مثال، قوۀ خیال، مثنوی، معرفت­شناسی، مولوی، هستی‌شناسی. [1] . دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس؛ z.rajabi_id@yahoo.com [2] . دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس؛ ggholamhoseinzadeh@yahoo.com
صفحات :
از صفحه 123 تا 150
لوازم معرفت‌شناختی جهان‌شناسی قرآن برای علوم طبیعی
نویسنده:
قدرت‌الله قربانی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اهمیت مطالعۀ طبیعت بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا طبیعت بستر اصلی زندگی انسان است. از این رو، علوم طبیعی که با جهان طبیعت سروکار دارند نقش فزاینده‌ای در بهبود و تغییر چهرۀ زندگی انسان دارند. اما برخی تلقی‌های نادرست در علوم طبیعی جدید لزوم بازاندیشی در نگرش‌های علوم طبیعی را با استفاده از آموزه‌های الهی نشان می‌دهد. در این زمینه، قرآن به مثابۀ منبعی الهی آموزه‌های مهمی در جهان‌شناسی طبیعی دارد. این کتاب الهی ضمن معرفی مهم‌ترین ویژگی‌های کلیت جهان هستی، یعنی ماسوی الله، برخی از خصوصیات مهم جهان طبیعت را برمی‌شمارد که مخلوقیت، نیازمندی، وابستگی تام در بقا، نظم و علیت، تفاوت و تنوع موجودات، وجود شعور و ادراک، زنده بودن و تسبیح‌گویی همۀ موجودات طبیعت، کارکرد خاص موجودات طبیعی و تحت سیطرۀ الهی بودن کل طبیعت فقط نمونه‌هایی از آن‌هاست. آموزه‌های طبیعت‌شناسی قرآن، ضمن رازگشایی از چهرۀ برخی از ابعاد طبیعت، از مهم‌ترین طرق خداشناسی و شکل‌گیری جهان‌بینی الهی است که تأمین‌کنندۀ سعادت حقیقی انسان‌هاست
صفحات :
از صفحه 77 تا 97
داوری در داوری ملاصدرا میان عرفا و حکما در مسئله ذات حق
نویسنده:
حسین غفاری، غلامعلی مقدم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
تبیین هستی شناسانه مرتبه حق از مسائل بنیادین مکاتب فکری دینی ازجمله عرفا و فلاسفه است. با پیدایش عرفان نظری عرفا در مقام تحویل شهود به معرفت حصولی برآمده و با پذیرش و تبیین اعتبارات وجود، ذات حق را، مرتبه لابشرط مقسمی معرفی کرده‌اند. حکما حق‌تعالی را وجود بشرط لا می‌دانند، و این مسئله از نقاط مورد اختلاف حکما و عرفا به شمار می‌آید. در این میان ملاصدرا و عده‌ای به‌تبع او سعی کرده‌اند با تفسیر وجود لابشرط مقسمی به حقیقت وجود، تأویل لابشرط مقسمی مفهومی به کلی سعی و تحویل تشکیک خاصی به وحدت شخصی، میان اعتقاد حکما و عرفا جمع نموده و تعارض میان دیدگاه عرفا و حکما را رفع کنند. در این مقاله با روش تطبیقی تحلیلی نشان داده‌ایم که اولاً: حکما نه‌تنها با عرفا هم‌عقیده نیستند، بلکه اساساً اعتبار لابشرط مقسمی را مفهومی اعتباری می‌دانند و آن را به عنوان مرتبه‌ای واقعی در هستی قبول ندارند و ثانیاً: بر اساس مبانی حکمی دیدگاه عرفا ناشی از خلط حیطه معرفت‌شناسی با وجود شناسی است.
صفحات :
از صفحه 79 تا 95
نقش معرفتی عقل فعال و تأثیر آن بر مُثل نزد ابن سینا
نویسنده:
احمد عابدی، معصومه شمشیری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه قم,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ارسطو در تقابل با جایگاه معرفت شناسی مُثل، به طرح نظریه عقل فعال پرداخت. مشاییان بعد از ارسطو برداشتهای متعددی از عقل فعال نموده اند. ابن سینا عقل فعال را موجودی مجرد و مستقل از نفس معرفی نمود که در سلسله عقول در مرتبه آخر قرار دارد و صور عینی و علمی را به عالم ماده و نفوس افاضه می کند. عقل فعال صور ادراکی را به نفوس مستعد افاضه می کند، یعنی نفوسی که بواسطه طی مراتب تجرید حسی و خیالی و عقلی آماده پذیرش افاضه عقل فعال باشند. اما بعضی مبانی فکری ابن سینا مثل رابطه طولی میان مراتب ادراک، عرض انگاشتن علم، انکار اتحاد عاقل و معقول و نفی حرکت جوهری با این رویکرد معرفتی تقابل دارند و ناقض تجریدند، لذا معرفت چیزی جز افاضه عقل فعال نیست. لازمه این سخن، پذیرش وجود معقولات به نحو مستقل نزد عقل فعال و به تعبیری پذیرش مثل در بعد معرفتی است که محل انکار ابن سینا است. بنابراین عقل فعال ارسطو که در تقابل با مُثل شکل گرفته بود، در ادامه مسیر فلسفه دوباره به دامن نظریه مثل باز می گردد.
صفحات :
از صفحه 115 تا 128
وجوه فردی و جمعى روایت حى بن یقظان
نویسنده:
مرتضی بحرانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه قم,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
داستان رمزی حی بن یقظان («حی»، رمزی از عقل و «یقظان»، رمزی از خداوند) به گونه ای روایت شده است که می توان آن را به وجوه مختلف و حتی متفاوت تفسیر نمود. می توان برخی از این تفاسیر را چنین خلاصه کرد: الف) اثبات جاودانگی نفس ناطقه انسان؛ ب) نظریه پردازی دوگانه در باب ابتدای خلقت انسان؛ ج) بررسی رابطه میان فرد و اجتماع و ارائه این نظریه که منشأ جامعه فرد است؛ د) شرح غربت و تنهایی انسان. این دو تفسیر اخیر، بر اساس مقایسه رساله حیّ بن یقظان ابن طفیل با کتاب تدبیرالمتوحّد ابن باجّه صورت گرفته است. طی تفسیر اخیر، انسان موجودی گمشده در این جهان است که به دنبال پیدا کردن خویش است. اگر انسان بتواند خودش را پیدا کند می تواند به مراحل کامل انسانیت برسد. نکته مهم روایت حی ابن یقظان این است که انسان در جستجوی خویش، به اموری دست پیدا می کند که همگی وجوه اجتماعی دارند: تقلید اصوات و وضع لغت، اختراع لباس، تهیه مسکن، آماده ساختن وسایل و ابزار دفاعی مانند چوب دستی و نیزه، بهره گیری از حیوانات اهلی؛ کشف آتش و به کار بردن آن در پختن غذا و رفع نیازمندیهای دیگر، آگاهی انسان به اهمیت اعضا و جوارح خود و همچنین تشریح آنها و سرانجام کشف نقش اساسی قلب در ساختمان بدن که می تواند استعاره ای از وجود رهبر و ضرورت یا حاکم در جامعه باشد. در این مقاله، تلاش می شود تا به روش تحلیل فلسفی، و با تمرکز بر تفسیر داستان حی بن یقظان و مقایسه آن با سلامان و ابسال، به شرح غربت انسان پرداخته شود و وجوه اجتماعی آن نیز به بحث گذاشته شود.
صفحات :
از صفحه 93 تا 114
اطلاق‌گرایی معرفتی در حکمت متعالیه
نویسنده:
محمد نجاتی, یاسر سالاری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در سنت فلسفۀ اسلامی به دلیل اذعان به ناکامی نفس در دستیابی به کنه وجودی و نفس‌الامری اشیا مسئلۀ اطلاق‌گرایی معرفتی بروزی جدی می‌یابد. اما در این بین، نگاه ملاصدرا به این مسئله رویکردی متمایز را ارائه می‌دهد. صدرا در تفکر عام خویش، طبق مشرب فلاسفه، توانایی نفس در شناخت حقایق اشیا را آماج تردید قرار می‌دهد. با وجود این، در رویکرد نهایی‌اش بر اساس برخی مبانی وجودی و معرفتیِ تفکر خویش، دغدغۀ این مسئله را طرح می‌کند و در نهایت، راهکاری پیش می‌نهد. ملاصدرا در گام اول اذعان می‌دارد که به دلیل اختلاط محاکی ادراکات حسی و خیالی با نقص و شرافت وجودی محاکی ادراکات عقلی و همچنین خساست وجودی نفس که لازمۀ حدوث جسمانی آن است، محتمل است ادراکات نفس قرین ابهام و عدم وضوح گردد و در حد ظواهر و اعراض اشیا باقی بماند. اما وی در گام نهایی با تأکید بر ماهیت وجودی حقیقت علم، اشتداد نفس و تعالی آن از خساست جسمانیه را مرهون فرایند وحدت عاقل و معقول می‌داند. صدرا معتقد است به هر میزان که نفس در فرایند وحدت با ادراکاتش گسترش بیشتری یابد، به همان میزان از نقایص وجودی و شواغل معرفتی تعالی می‌یابد و در نتیجه، ادراکاتی ماخوذ از کنه و ملکوت اشیا و محاکی نفس‌الامری را به دست می‌آورد
صفحات :
از صفحه 137 تا 152
بازنمائی علم غیب از نگاه مکتب فلسفی اشراق
نویسنده:
محمدحسن نادم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
چکیده :
علم غیب یکی از مسائل کلامی است که از دیرباز با رویکردهای متفاوت مـورد توجـه دانشمندان، از جمله فلاسفه اسلامی قرار گرفته و درخصـوص آن بـه اظهـارنظـر و تحلیـل پرداخته‌اند. در این جستار با عنوان «بازنمائی علم غیـب از نگـاه مکتـب فلسـفی اشـراق» بـر آنیم با کاوش در آثار شیخ شهاب الـدین سـهروردی- بنیـانگـذار مکتـب فلسـفی اشـراق- تبیین فلسفی وی را درباره علم غیب بر رسیم. بدیهی است آنچه فلسفه و معرفت‌شناسـی شـیخ اشراق را از دیگران متفاوت می‌کند مبانی اشراقی است که براساس اشراق، نور و شهود بنـا نهاده شده؛ وی با توجه به پیش فرض‌های فلسفی خویش حصول علم و معرفـت را حضـوری می‌داند؛ به ویژه معارفی که از عالم غیب افاضه می‌شود و از سنخ مادیـات نیسـتند، بنـابراین طبق مبانی وی امکان اطلاع از عالم غیب امری مسلم و ممکن است، کـه در نظـام اعتقـادی شیعه از اهمیت والائی برخوردار است.
صفحات :
از صفحه 145 تا 164
برهان معرفت‌شناختیِ کارکرد صحیح بر وجود خدا
نویسنده:
حسین عظیمی دخت شورکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
تاریخ تفکر دینی و عقلی، میزبانِ اندیشه‌های متعدّدی دربارة اثبات وجود خداوند بوده است. در این میان، اندیشمندان حوزة دین به سه نوع از براهینِ غایت‌شناختی (teleological)، وجود شناختی(ontological) و کیهان‌شناختی(cosmological)، توجه کرده‌اند. آلوین پلنتینگا را می‌توان شخصیتی دانست که بر این طرق سه‌گانه، طریقة چهارمی می‌افزاید. در واقع، تلاش وی در این زمینه، قابلیت آن را دارد که با عنوان «برهان معرفت‌شناختی کارکرد صحیح(proper function) بر وجود خدا» نام‌گذاری شود. این مقاله درصدد است تا با نظر به آرای این متفکر، خواننده را در جریان مقدمات این برهان تازه قرار دهد و میزان کارآمدی و توانایی این برهان را محک بزند. نویسنده برآن است که این برهان، هرچند مبتنی بر دیدگاه خاصی در باب ماهیت توجیه یا - بنا به اصطلاح آلوین پلنتینگا- ضمانت است، با این‌حال، به خوبی می‌تواند در زمرة تلاش‌های موفقی قرار گیرد که در زمینة اثبات وجود خدا صورت گرفته‌اند.
صفحات :
از صفحه 122 تا 153
تبیین و نقد پدیدار شناسی دین
نویسنده:
حسین پناهی آزاد، سعید علیزاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
" پدیدار شناسی " در تحولات تاریخی خود معنای ثابتی نداشته است. پدیدار شناسی دین، با انشعاب از پدیدار شناسی هوسرل تلاش کرده است پدیدارهای دینی را با معیارها و ملاک های پدیدار شناسانه ارزیابی کند. پدیدارشناسی دین در دو چهره کلاسیک و هرمنوتیک ظهور می کند که روشی مرفت شناسانه هستند.
صفحات :
از صفحه 127 تا 142
  • تعداد رکورد ها : 176