جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده:بیان موضوع: در اصطلاح علم کلام، لطف از جمله افعال الهى است. قاعده‌ی لطف مورد قبول اکثریت متکلمان عدلیه و طرفداران حُسن و قبُح و از متکلمان عقلى مى‌باشد. طبق این قاعده، هر آنچه بنده را به اطاعت خداوند نزدیک سازد و او را از معصیت دور گرداند، انجام آن (لطف خداوند) بر خداوند حکیم و فیاض لازم و ضرورى است. لذا موضوع تحقیق حاضر "قاعده لطف در کلام اسلامی و رابطه آن با تعلیم و تربیت " می‌باشد. هدف کلی: این تحقیق سعی دارد با مطالعه و تحلیل منابع و آثار دست اول و موجود به شناخت نقش و جایگاه قاعده‌ی لطف در تعلیم و تربیت بپردازد.روش تحقیق: پژوهش حاضر از نوع نظری و کیفی می‌باشد که به شیوه‌ی اسنادی – تحلیلی به بررسی افعال، صفات الهی و رابطه آن با تعلیم و تربیت می‌پردازد. یافته‌ها: آفرینش جهان هستی تماماً در دایره لطف و رحمت بی‌پایان الهی قرار گرفته است و این خوان گسترده ‌شده برای انسان و غیرانسان است. لطف هنگامی که در گرایش اکثر مکلفان به طاعت و ترک معصیت موثر باشد از باب حکمت الهی بر خداوند واجب، ولی هنگامی که در گرایش تعداد خاصی از مکلفان موثر باشد انجام آن از باب فضل و کرم است و یک تفضلی از جانب خداوند. جود و رحمت الهی یکی از صفات ذات مقدس تعالی و یکی از صفات خداوند است که می‌توانیم آن را مبنای عقلانی قاعده لطف معرفی کنیم. مبنای لطف برخاسته از صفات ذات حق تعالی است و مبنای بسیار محکمی بر قاعده لطف می‌تواند قرار بگیرد.خداوند به جهت نعمتی که به انسان داده و روح را در کالبد جسم او دمیده است، و با این کارش لطف بزرگی در حق انسان انجام داده است. و از آنجایی که هر موجودی را کمالی است که هدف خلقت او و به تبع آن، هدف تربیتش رسیدن بدان است. بنابراین هدف تعلیم و تربیت آدمی سیر صعودی و استکمالی انسان به سوی حالت کمالی است که در خلقتش به واسطه لطف و عنایت خداوند مقدر شده است.واژگان کلیدی پژوهش: قاعده‌ی لطف، حکمت، کلام اسلامی، تعلیم و تربیت.

پژوهش حاضر با عنوان بررسی نقش و عملکرد قرآن و احادیث در علوم تربیتی انجام پذیرفته و هدف ازآن تبیین این مطلب است که یافته‌های علوم تربیتی و برقراری پیوندی محکم در میان آنها است چراکه وحی عالی ترین وسیله ارتباط بین بشر و منبع الوهیت بوده و از استحکامی بی دلیل غیرقابل انکار برخوردار است . دراین تحقیق اقدام به بررسی تمام آیات قرآن کریم و دهها منبع حدیثی شیعه و اهل سنت شده تا تبیین های دینی مربوط به تعلیم و تربیت اسلامی استخراج و مورد بحث و بررسی قرار گیرد و همین نکته برای متصدیان امر تعلیم و تربیت به معنای عام و تعلیم و تربیت اسلامی استخراج و مورد بحث و بررسی قرار گیرد . دراین میان نکته بسیارجالب توجهی که به چشم می خورد این است که بسیاری از توصیه ها ، روشها ، اصول و دستورهای تربیتی جدید در لابه لای آیات و روایات وجودداشته و علم جدید به تازگی موفق به کشف و ارائه آنها شده است .

پژوهش حاضر با شیوه تحلیل استنادی، مقالات منتشرشده در دو فصلنامه علمی- پژوهشی تربیت اسلامی را بررسی کرده است. در این بررسی استنادات 20 شماره نشریه از سال 1384 تا 1394 که شامل 151 مقاله تالیفی است، مطالعه شده است. تعداد استنادات انجام شده 4023 استناد است که میانگین، 26.64 استناد به ازای هر مقاله محاسبه شد. بیشترین تعداد استنادات صورت گرفته به منابع را کتاب ها با 72.6% و بعد از آن مقالات با 20.8% به خود اختصاص داده اند. منابع فارسی با 60.3% در رتبه نخست استنادات و منابع انگلیسی با 19.7% در رتبه دوم قرار گرفتند. بیشترین نیم عمر مربوط به کتاب های لاتین با 16 سال و 1 ماه و کمترین نیم عمر مربوط به مقالات فارسی با 8 سال و 4 ماه بوده است. «قرآن کریم»، المیزان فی تفسیر القرآن و نهج البلاغه به عنوان پراستنادترین کتاب ها، «محمدحسین طباطبایی»، «مرتضی مطهری» و «خسرو باقری» پراستنادترین نویسنده و «تربیت اسلامی»، «حوزه و دانشگاه» و «معرفت» پراستنادترین نشریه شناخته شده اند. میزان خوداستنادی نویسندگان در مقالات 2% کل استنادات بوده است.

سخن گفتن از دانش یا نظام دانشی اخلاق، بدون غور و بررسی مبانی و زیرساخت های نظری اخلاق بی معنا است. این مهم در کنار نقشی که تأملات فلسفه اخلاق در نهادینه سازی اخلاق در بدنه علمی و فرهنگی، و حتی در میان آحاد جامعه ایفا میکند، توجه جدی و مؤثر به رشته مطالعاتی فلسفه اخلاق را ضروری میسازد. جذابیت بخشی به مطالعه و پژوهش در موضوعات فلسفه اخلاق هدفی است که در این مقاله آن را جستجو کرده ایم. نخستین راهکاری که اخلاق پژوهان کشور برای نیل به این هدف پیشنهاد کردند توجه به نتایج تربیتی نظریات مطرح در فلسفه اخلاق بود. این راهکار به دلیل مشکلاتی که در مقاله به آن ها اشاره کرده ایم تا کنون قرین توفیق نبوده است. پردازش و غنی سازی مباحث فلسفه اخلاقی با مباحث اخلاق کاربردی پیشنهاد بدیلی است که از امتیازات آن سخن گفته ایم و به اشکالات آن پاسخ داده ایم، و خلاصه بر این نظر تأکید کرده ایم که مطالعات اخلاق کاربردی می تواند نقش کاملاً مؤثری در جذابیت بخشی به مطالعات فلسفی در باب اخلاق داشته باشد.

این پژوهش، با هدف بررسی وضع موجود علوم تربیتی، و ارائة نمایی از وضع مطلوب و جهت گیری ایده آل و آرمانی مطالعات تربیتی صورت گرفته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. برای تبیین وضعیت موجود، در باب ماهیت و نیز وحدت یا تکثر علوم تربیتی و استقلال علمی آن، دو نظریه ترکیب اتحادی و انضمامی مطرح شده است. با ارائه شواهدی، دیدگاه هویت واحدِ علوم تربیتی و ترکیب اتحادی، ترجیح داده شد. اما از آنجایی که دیدگاه اتحادی نیز با کاستیهایی روبروست، با تعمیق نظرگاه ترکیب اتحادی، پیشنهاد تأسیس دانش تربیت مطرح گردید. برای تئوری سازی این ایده، زوایا و مقتضیات این اندیشه، تبیین شد. «دانش تربیت» این پیشنهاد دارای نگاه جامع به همه ابعاد تربیت است و در پژوهش های تربیتی از روش های چند گانه بهره میبرند در عین استدلال از دانش های میان رشته ای موسوم به «علوم تربیتی»، تعامل خود را با یافته های مطالعاتی آنان حفظ میکند و خود نیز مولد گرایش های تخصصی خواهد بود.