جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کارکردها و چگونگی کاربست عقل از مسائل مهم روش‌شناختی در حوزه علم کلام و معارف اعتقادی است. در تاریخ علم کلام شیعه، عقلگرایی، بویژه عقل فلسفی را می‌توان رویکرد غالب به حساب آورد. در عین حال در حدود و ثغور و چگونگی کاربست عقل و میزان اعتبار بخشی به آن اختلافاتی رخ نموده است. مقاله حاضر درپی آن است که این مساله را با روش اسنادی – تحلیلی، از منظر کلام عقلی - فلسفی و کلام تفکیکی که آن نیز مدعی نوعی عقلگرایی به نام خرد نوری و فطری است بررسی کند. نقش چنین تحقیقاتی در سنجش میزان قوت و ضعف هر یک از دو مدل روشگانی یاد شده و کمک به توسعه و تعمیق منطق علم کلام ضرورت بخش آن است. نتیجه این تحقیق دریافت وجوه کارآمدی افزونتر عقلگرایی اصطلاحی اعم از منطقی و فلسفی در علم کلام و بیان ناراستی‌ها و نارساییهای مدل تفکیکی در این عرصه است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 41 تا 70

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اینهمانی عقل فعال و وحی محمدی نزد فارابی

نویسنده:

مهدی فولادوند

نوع منبع :

مقاله , فصل کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وحی محمدی , معرفت شناسی اسلامی , عقل فعال , عقل فعال , فلسفه فارابی

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی بعد ادراکی عقل عملی در حکمت متعالیه

نویسنده:

جمال سروش ، احسان ترکاشوند

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی اسلامی , حکمت متعالیه , عقل عملی((مدرکات عقل عملی)، اصطلاح وابسته) / Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect)

چکیده :

عقل که یکی از منابع معرفت است به نظری و عملی تقسیم می شود در وجود عقل نظری و نقشش در ادراک کلیات اختلافی نیست، اما در اینکه عقل عملی وجودی مستقل از عقل نظری دارد و مدرک است اختلاف است؛ برخی فلاسفه منکر وجود عقل عملی مستقل از عقل نظری و برخی قائل به آن هستند. با توجه به ظاهر عبارات ملاصدرا ابتدا به نظر می رسد که وی به دو ملاک (انفکاک و افعال وجودی متناقض) وجود عقل عملی را مستقل از عقل نظری می داند و به دلیل اسناد مفاهیمی مانند (استنباط، فکر، تروی، حدس و الهام، اعتقاد و حکم) که ملازم ادراک هستند، ادراک جزئی را به آن نسبت می دهد. اما در این نوشتار به روش توصیفی - تحلیلی بعد از خدشه صغروی (نه کبروی) در دو ملاک مذکور و با توجه به این که همه انواع ادراکات جزئی قوای مناسب به خود (مانند حاسه، متخیله و متوهمه) را دارند به این نتیجه منتهی شدیم که نه عقل عملی وجودی مستقل از عقل نظری دارد و نه ادراکی جزئی به آن قابل استناد است و از این روی ملاصدرا را باید قائل به همین دیدگاه بدانیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 341 تا 361

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کرانه‌های عقل و معنا: گفتارهایی در موضوعات و مسایل کلامی، فلسفی و عرفان

نویسنده:

گروهی از نویسندگان

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب)

وضعیت نشر :

قم - ایران: بوستان کتاب قم,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

19. مسایل کلامی , معرفت شناسی اسلامی , فلسفه اسلامی

شابک (isbn):

9789640918036

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی اتصال یا اتحاد عقل نظری به عقل فعال در فلسفه اسلامی

نویسنده:

حسین حسینی الهی، عزیزالله فیاض صابری

نوع منبع :

مقاله

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی اسلامی , عقل فعال

چکیده :

با توجه به ارزش عقل و نقش عقل فعال به عنوان موجود بیرون از ذات انسان در فعلیت رساندن، عقل نظری آدمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عقل نیرویی است که خداوند به آدمی ارزانی کرده است. اساساً عقل، ممیز آدمیت از غیر آدمیت است. تعقل حقیقی است که موجب رشد و به کمال رسیدن انسان می‌شود. عقل را می‌توان به دو عنوان هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی تقسیم کرد. مرحله هستی‌شناسی عقل مربوط به فطری بودن عقل و یا اکتسابی بودن آن است، اما مرتبه معرفت‌شناسی عقل شامل دو مرحله نظری و عملی می‌شود. یکی از مسائل مهم در فلسفه اسلامی اتصال و یا اتحاد عقل نظری به عقل فعال است، در این میان، نظر ابن‌سینا این است که عقل نظری با عقل فعال اتصال می‌یابد نه اتحاد؛ به خلاف فیلسوفان صداریی که قائل به اتحادند. براین مبنا عقل نظری با هر چهار مرتبه خود انسان را از همان بادی امر کمک می‌کند تا به مرحله نهایی و پایانی معرفت انسان که همان عقل فعال است متصل شود. این پژوهش با دو رویکرد توصیفی و تحلیلی به تبیین و تحلیل معرفت‌شناسی عقل نظری و فرایند اتصال آن به عقل فعال می‌پردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 97 تا 116

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عقل و احساس در نگاه علامه طباطبایی

نویسنده:

مدینه خلیلی

نوع منبع :

مقاله

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی اسلامی , حکمت متعالیه

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

انسان از بدو تولد تا پایان زندگی هر روزه در معرض حجم بسیاری از اطلاعات و علوم مختلف قرار می‌گیرد و با تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات حاصل‌ شده، درک بهتری نسبت به جهان بیرون از خود پیدا می‌کند. بدین سان معرفت و شناختش نسبت به آنچه می‌بیند، می‌شنود و حس می‌کند نیز بیشتر می‌شود. این علوم برای انسان از طریق احساس (حس) و عقل حاصل می‌شود. احساس (ظاهری- باطنی) در کنار عقل هر دو با هم در کسب علوم برای انسان نقش دارند، البته میزان تاثیرگذاری و حدود هر دو مختلف و مشخص است، به ‌طوری ‌که احساس مربوط به محسوسات، اما عقل مربوط به غیر محسوسات است. در بحث منشا و چگونگی پیدایش علوم برای انسان نظرات متفاوت است. عده‌ای منشا پیدایش علوم را عقل و عده‌ای حس می‌دانند، اما علامه طباطبایی به خلاف دو گروه عقلیون و حسیون، عقل و احساس را با هم و در کنار هم، منشا پیدایش علوم برای انسان می‌داند، زیرا همان ‌طور که بیان شد علوم حاصل‌شده برای انسان صرفا عقلی نیست که بگوییم احساس انسان در به دست آوردن آن کاربرد ندارد و یا صرفا حسّی نیست که بگوییم عقل در نیل به آن کاربردی ندارد. هدف از این تحقیق آشنا شدن با نظرات متفاوت و درک نسبت به منشا پیدایش علوم، چگونگی حاصل شدن علوم برای انسان و همچنین آشنا شدن با مبانی نظرات مختلف، با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 117 تا 144

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عقل مستمع (مظهر) و عقل منبع (مصدر) از دیدگاه استاد جوادی آملی (با ملاحظاتی از استاد مصباح یزدی بر آن)

نویسنده:

روح الله آدینه ، سیده رقیه موسوی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

عقل شناسی , معرفت شناسی اسلامی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی , محمدتقی مصباح یزدی

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

واکاوی مفهوم عقل نظری و عقل عملی مبتنی بر رویکرد اسلامی

نویسنده:

نسیبه نیک پور ، نرگس کشتی آرای ، سید حسین واعظی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقل شناسی , معرفت شناسی اسلامی

چکیده :

عقل نظری و عقل عملی در بستر تاریخ در اسلام، از ارزش و اعتبار زیادی برخوردار است. با توجه به رویکرد اسلامی و واکاوی در اندیشه¬های فیلسوفان اسلامی این نتیجه حاصل می¬شود که هر یک از منظری خاص به این مقوله پرداخته¬اند. بنابر این تبیین آرای چند تن از این اندیشمندان اسلامی معاصر و غیر معاصر در مورد عقل نظری و عملی از اهمیّت ویژه¬ای برخوردار است. در این مقاله به روش تحلیلی توصیفی سعی شده است به طور اختصار به اندیشه¬های ایشان پرداخته شود. نتایج حاصل از این مقاله نشان می¬دهد که آنها از دو دیدگاه به عقل نظری و عملی نظر کرده¬اند و در این اتفاق نظر دارند که عقل نظری را در چهار مرتبۀ هیولایی، بالملکه، بالفعل، و بالمستفاد در نظر می¬گیرند. و ادراک کلیات را جزو کارکرد¬های آن می¬دانند و عقل عملی را به چهار مرتبه تجلیه، تخلیه، تحلیه، و فنا تقسیم می¬¬کنند و کارکرد اصلی آن را تشخیص خوب و بد اعمال و رسید به خلق نیکو می-دانند. اختلاف نظر آنها درنحوه ادراک مفاهیم به صورت کلّی و جزئی و و ارتباط میان عقل نظری و عملی می¬باشد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 175 تا 196

مشخصات اثر

ثبت نظر

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

تعداد رکورد ها : 185

درخواست مدرک

کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید

چنانچه قبلا عضو سایت شده‌اید ورود به سایت در غیر اینصورت عضویت در سایت را انتخاب نمایید

ورود به سایت

عضویت در سایت

ارسال نظر

نوع

توضیحات

آدرس پست الکترونیکی

کد امنیتی **

با موفقیت به ثبت رسید

كليه حقوق محفوظ است ، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.