جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با مروری بر تاریخچه غدیر در دوران غصب خلافت، یک تجربه پربار از برخوردهای دوسویه‌ی غدیریان و دشمنانشان در برابر ما قرار می‌گیرد؛ که می‌توانیم درس‌های بسیاری برای امروز غدیر، بگیریم. باید قدر امروز غدیر را بشناسیم که آزادی بیان و کثرت امکانات و آسانی تبلیغ برای همه انسان‌ها، مقابله با دشمن غدیر را آسان تر نموده است. در مقابل، باید بدانیم دشمنان غدیر نیز به تبلیغ بر ضد آن توسعه داده‌اند.

گزارشی از حوادث مربوط به «غدیرخم» و پس از آن است. این کتاب قصد دارد تصویری واضح از غدیرخم در ذهن خوانندگان ایجاد کند و آن‎ها را با حوادثی که در سال آخر زندگانی پیامبر اسلام (ص) رخداد نمود آشنا سازد. نگارنده از منظری تاریخی و مطالعه کتاب‎های متعدد تاریخی ابعاد مختلف این حادثه بزرگ را به تصویر کشیده و انواع کارشکنی‎ها و خیانت در انحراف غدیرخم را منعکس می‎نماید. وی به زبان داستان به تصویرگری حادثه غدیرخم پرداخته و انواع دشمنی‎ها با امام علی (ع) و فاطمه (س) را نیز بیان کرده و چگونگی رحلت پیامبر اکرم را نیز شرح می‎نماید.

حدیث غدیر و برخی از دیگر نصوص مشهور جانشینی امیرالمؤمنین علیه السلام، جایگاه والایی نزد عموم فرقه‌های اسلامیِ شیعی و غیرشیعی داشته‌اند. در این میان، به‌ویژه به ‌خاطر گمانۀ اهتمام غالیان به روایات فضایل، جای این پرسش است که نصیریه در نقل و اهتمام به نصوص جانشینی چه جایگاهی داشته‌اند؟ بنا بر نتایج این تحقیق، مصادر عمومی نصیری ترجیح داده‌اند از واقعۀ غدیر با اشارۀ مبهم و گذرا و گاه با حذف بخش‌های اصلی ماجرای غدیر عبور کنند؛ ولی مصادر سرّی تقریری کاملاً متفاوت از واقعه ارائه داده‌اند. در نگاه آنان، در روز غدیر اهل حقّ ندای الوهیت امیرالمؤمنین علیه السلام را شنیدند، ولی دیگران، که «مسخ‌شدگان» هستند، ندای پیامبر صلی الله علیه و آله را به ‌صورت جملۀ مشهور «مَنْ کُنْتُ مَولَاهُ فَهَذَا عَلیٌّ مَوْلَاهُ» شنیدند. آداب اباحی غالیان نصیری در غدیر و برخی از اعیاد مشابه نیز تفاوت جدی با سنت شیعی دارد. اعتقاد به الوهیت امیرالمؤمنین علیه السلام در مصادر سرّی نصیریان، مانعی جدی در عنایتشان به مناقب مسلّم امامان علیهم السلام بوده که رنگ و بوی بشری دارد. نصیریان در آثار خود پس از نقل فضایل پذیرفته نزد شیعه و سنی، بارها تصریح کرده‌اند که این روایات مطابق دیدگاه «عامه»، «مقصره»، «شیعه» یا «اهل کدر» و... است و رأی «خاصه» یا «اهل توحید» (نصیریان) چیز دیگری است. آرای نصیریان به‌ عنوان شاخص‌ترین فرقه‌های غالیان خطّابیه با عقیدۀ مشهور شیعه دربارۀ غدیر و وصایت امیرالمؤمنین علیه السلام فاصلۀ بسیار دارد. نصیریه شدیداً از نصوص متواتر جانشینی گریزان بوده‌اند، و حدیث غدیر را نیز کاملاً تحریف کرده‌اند.

عالم بشریت کے پیشوا خاتم النبین حضرت محمدﷺ نے سن ۱۰ ھ میں اپنی حیات طیبہ کے آخری حج سے واپسی پر،حاجیوں کے منتشر ہونے سے پہلے،تمام لوگوں کو غدیر خم کے میدان میں روک کر، اپنے بعد امت مسلمہ کو فتنہ و فساد سے بچانے کےلیے ایک اہم ترین اعلان فرمایا۔ یہ اعلان خاص و عام میں مقام کی مناسبت سے ’’علان غدیر‘‘ کے نام سے مشہور ہے۔تاریخ سےتھوڑی بہت بھی واقفیت رکھنے والا ہر شخص یہ جانتا ہے کہ بعد رحلت رسولؐ اعلان غدیر کومسلمانوں کی اکثریت نے فراموش اورنظر اندز کردیا ۔تاریخ کے اس اہم واقعہ کو ۱۴۲۷ سال ہوچکے ہیں۔سوال یہ ہے کہ اس طویل عرصے میں پیغام غدیر کن نشیب و فراز سے گزرا۔ اور اس سے بھی بڑھ کراہم سوال یہ ہے کہ آج کے جدید دور میں اس پیغام کی کیا اہمیت ہے؟ کیا آج بھی یہ پیغام اسلامی معاشرے کے قیام کے لیے اتنا ہی ضروری ہے جتنا اس وقت تھا ؟آج ایک عام کی انسان کی زندگی میں اس کا کیا کردار ہے؟

یکی از مهمترین و اساسی‌‌ترین مسائل حوزه معارفی و اعتقادی، ‌‌مسئله مهدویت و تحقق پیدا نمودن حکومت دینی در پهنه‌ گیتی است. ‌‌از آنجاکه تحقق این وعده‌ الهی جز از راه قیام و مبارزه با ظالمان، ‌‌مشرکان و بی‌‌دینان امکان‌پذیر نیست، شناخت ویژگی‌‌‌های قیام و رهبر قیام، ‌‌مهم است. پژوهش حاضر به‌روش توصیفی - تحلیلی صفات قیام امام زمان(عج) را از خطبه غدیر استخراج و تحلیل نموده است. نتایج نشان داد که صفات و ویژگی‌‌‌های بسیار برجسته و ممتازی ‌‌برای قیام امام زمان(عج) در این خطبه ‌بیان شده است. ‌‌ازجمله آن صفات می‌‌‌توان به اصل قیام و ماهیت قیام، ‌‌هدف قیام، ‌‌برحق بودن قیام، ‌‌چگونگی آغاز قیام (سیر قیام – هدایتگری و اقدام نظامی) پیروزی قطعی قیام، ‌‌تشکیل حکومت عدل جهانی و اجرای واقعی اصل شایسته سالاری اشاره نمود. ‌‌مجموع این صفات نشان‌دهنده‌ آن است که آیند‌ه‌ای بس روشن برای بشریت ترسیم شده است؛ به گونه‌ای که جامعه مطلوب از زمان ظهور آغاز می‌‌‌گردد. ‌‌

بررسی گونه‌های مختلف احادیث غدیر در ارائه تصویری روشن و کشف حقایق و معارف مغفول از واقعه وحیانی غدیر، امری ضروری و از ظرفیت پاسخ‌گویی به نیازهای پژوهشی و آموزشی عصر کنونی برخوردار است. نوشتار حاضر به روش تحلیل محتوا و اسناد کتابخانه‌ای به گونه‌شناسی، تعیین فراوانی، مقایسه احادیث غدیر در آثار دو عالم اهل سنت قرون سوم و چهارم یعنی؛ احمدبن‌شعیب نسائی و سلیمان‌بن‌احمد طبرانی و توجه به معارف قابل استخراج از گونه‌های مختلف حدیث غدیر پرداخته است. بیست روایت غدیر استخراج شده از آثار نسائی در شش گونه و چهل روایت غدیر در آثار طبرانی در نه گونه قرار گرفت. مناشدات امام علی (ع)، اخذ شهادت از مردم توسط پیامبر (ص)، جملات خبری و همچنین روایت ابن‌عباس از گونه‌های مشترک (و در عین حال متفاوت از جهت فراوانی و ساختار) در آثار نسائی و طبرانی است. از جمله وجوه اشتراک و اختلاف می‌توان به گونه اخذ شهادت پیامبر (ص) اشاره کرد. در آثار نسائی موردی از احادیث اخذ شهادت بدون طرح سؤال (جنبه خبری) اما در آثار طبرانی همگی با جملات سؤالی پیامبر (ص) نظیر؛ «أَلَسْتُ اُوْلِی بِکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ؟» مشاهده شد. همچنین از گونه‌های مشترک در آثار نسائی و طبرانی، روایت ابن‌عباس که هم از جهت سند و متن از همخوانی بالایی برخوردار است معارفی چون؛ مقام امامت و ولایت معصومان (ع) به ویژه امیرمؤمنان علی‌بن ابی‌طالب (ع)، فضائل اهل‌بیت (ع)، نسبت قرآن و عترت (ثقلین)، پاسخ شبهات امامت و ... از گونه‌های احادیث غدیر قابل استخراج است.