جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد اهمیت تزکیه نفس و داشتن اخلاق اسلامی امام راحل (ره) اینچنین بیان نمودند: 'هر قدمی که برای تحصیل علم بر می دارید، قدمی هم برای کوبیدن خواسته های نفسانی، تقویت قوای روحانی، کسب مکارم اخلاق، تحصیل معنویات و تقوا بردارید'. برای حصول این منظور نیاز بود به موضوع اخلاق اسلامی با منطقی خاص پرداخته شود و نه با عناوین پراکنده. لذا کتاب اخلاق اسلامی که بنا بر نظرات آیت الله محمدتقی مصباح یزدی (ره) نوشته شده است، انتخاب گردید. فقیهی که در وصف آن رهبری اینچنین فرمودند: (ایشان) فقیه، فیلسوف، متفکّر، صاحب‌نظر در مسائلِ اساسی اسلام و یکی از وجودهای مبارک و مغتنم و منبع فکر و اندیشه‌ی بی‌غلّ و غش معارف اسلامی در دوره‌ی ما هستند. بنا بر نظرات این مفکر عظیم الشأن اسلام، اخلاق اسلامی، بنا بر متعلق های افعال، به اخلاق الهی، اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی و اخلاق محیط زیست تقسیم شده و در این کتاب از درس پنجم تا آخر کتاب بحث شده است. به اضافه همه این چهار تقسیمات از حیث فضایل و رذایل اینها هم مورد بررسی قرار گرفته است. مطالب این کتاب به دوازده درس تقسیم شده است. چهار درس ابتدایی مشتمل بر مبانی اخلاق اسلامی و مابقی درسها در مورد فضایل و رذایل اخلاقی صحبت کرده است. شرح کوتاه از دروس پنجم تا دهم که فعلاً ترجمه شده و نصف کتاب را تشکیل می دهد به شرح ذیل می باشد: 1)درس پنجم: اخلاق الهی - 1 عناوین بررسی شده: تأثیر خداشناسی در اخلاق، بندگی و عبادت، دعا، ذکر، اِخبات، خشوع، شرمساری، تقوا، اخلاص 2)درس ششم: اخلاق الهی - 2 عناوین بررسی شده: تأثیر ناآگاهی و غفلت از خداوند در رذایل اخلاقی انسان مرتبط با خدا، غفلت، کفر، شرک، نفاق، استکبار، گناه ،درخواست از غیرخدا، ناامیدی از رحمت خدا، ایمنی از مکر الهی، ریا 3)درس هفتم: فضایل اخلاق فردی عناوین بررسی شده: حقیقت جویی، آزاداندیشی، عزت نفس، نظم، اعتدال، زهد، قناعت، مهار غریزه جنسی، محاسبه نفس 4)درس هشتم: رذایل اخلاق فردی عناوین بررسی شده: خودفراموشی، دنیاگرایی، پیروی از هوای نفس، عُجب و کبر، تعصب، پیروی از ظن و گمان، سستی و تنبلی 5)درس نهم: فضایل اخلاق اجتماعی - 1 عناوین بررسی شده: وفای به عهد، امانت داری، عفو و گذشت، خوش رویی، مدارا، مودّت و اخوّت با مؤمنان، نفرت از دشمنان دین، وجدان کاری، خیرخواهی، خانواده گرایی 6)درس دهم: فضایل اخلاق اجتماعی - 2 عناوین بررسی شده: عدالت، امربه معروف و نهی از منکر، راست گویی، شنیدن سخن حق، بخشش مال، نیکی به والدین به‌علاوه این ترجمه از زبان فارسی به زبان اردو انجام شده است که یکی از زبان‌های مهم دنیاست. با یک سرچ ساده می توان دید که 230 میلیون نفر در دنیا از این زبان استفاده می کنند. این امر اهمیت این ترجمه را نمایان می سازد.

اخلاق یکی از جنبه‌های اساسی دین اسلام است که نحوه‌ی تعامل مسلمانان با خداوند متعال، دیگران، و جهان اطراف را شکل می‌دهد. اخلاق اسلامی فراتر از پایبندی صرف به مجموعه‌ای از قوانین است؛ بلکه شخصیتی را پرورش می‌دهد که تجلی آموزه‌های قرآن، سنت و زندگی معصومان (علیهم‌السلام) است. بی‌شک، اخلاق و فضایل، بنیان تعالیم اسلامی را تشکیل می‌دهند و به صفات پسندیده و ناپسند انسانی می‌پردازند—عادت‌هایی که به‌مرور در شخصیت فرد نهادینه می‌شوند. نظام اخلاقی اسلام، سرشار از اصول و فضایل است که می‌تواند مسلمانان را در مسیر کمال رهنمون سازد و زندگی دنیوی و معنوی آن‌ها را تعالی بخشد. در این چارچوب، تمایل به یافتن الگوهای کامل، امری طبیعی در انسان‌هاست. انسان‌ها همواره در تلاش‌اند تا رفتار و زندگی افراد نمونه را الگو قرار دهند. قرآن کریم نیز با توجه به این نیاز فطری، پیامبر اکرم (ص) را به‌عنوان برترین الگو معرفی می‌کند، آن‌جا که می‌فرماید: **لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ** «قطعاً برای شما در (سیره‌ی) پیامبر خدا الگویی نیکوست» (سوره احزاب، آیه 21). در این آیه، پیامبر اسلام (ص) به‌عنوان الگویی کامل در تمامی ابعاد زندگی، به‌ویژه در اخلاق و رفتار معرفی شده است. آیه‌ای دیگر نیز جایگاه اخلاقی والای ایشان را این‌گونه بیان می‌کند: **وَإِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیمٍ** «و همانا تو بر اخلاقی عظیم استوار هستی» (سوره قلم، آیه 4). این آیه، فضایل اخلاقی بی‌نظیر پیامبر (ص) را تأیید می‌کند و او را به‌عنوان الگوی برجسته‌ای برای رشد اخلاقی و معنوی معرفی می‌نماید. ویژگی‌های اخلاقی پیامبر اکرم (ص) در اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نیز متجلی است، و این ارتباط اهمیت پیروی از سیره‌ی اخلاقی آنان را برجسته می‌سازد. همان‌طور که پیامبر (ص) در حدیث معروف ثقلین فرمودند: **یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ، أَمَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا: کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، فَإِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْض** «ای مردم! من در میان شما دو چیز گران‌بها باقی می‌گذارم. اگر به آن دو تمسک جویید، هرگز گمراه نخواهید شد: کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم؛ زیرا این دو هرگز از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند.» کتاب *سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت علیهم‌السلام: تعلیم و تربیت اخلاقی (جلد سوم)*، تألیف دکتر محمد داودی و منتشر شده توسط پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در قم، با هدف شناسایی، استخراج و تدوین اهداف، اصول و روش‌های تعلیم و تربیت اخلاقی بر اساس سیره‌ی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) نگاشته شده است. همان‌گونه که از عنوان کتاب پیداست، محتوای آن مبتنی بر رفتار و سیره معصومان (علیهم‌السلام) است. با توجه به مشکلات اجتماعی متعددی که مسلمانان با آن مواجه‌اند، اصول اخلاقی آموزش‌داده‌شده توسط پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) می‌توانند به‌عنوان قطب‌نمایی اخلاقی، رفتار انسان‌ها را هدایت کنند و پیوند آن‌ها را با خداوند و جامعه تقویت نمایند. باید دانست که سیره معصومان (علیهم‌السلام) صرفاً بخشی از تاریخ نیست؛ بلکه آموزه‌هایی است همیشگی که انسان‌ها را به سوی ارزش‌های اخلاقی در زندگی روزمره فرا می‌خواند. از این‌رو، ترجمه این اثر درباره آموزه‌های اخلاقی اسلام—به‌ویژه آن‌چه در سیره‌ی پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) متجلی شده—فرصتی ارزشمند برای آشنایی مخاطبان انگلیسی‌زبان با این اصول خواهد بود. امید است این ترجمه نه تنها راهنمایی در مسیر معنوی خوانندگان باشد، بلکه در ارتقاء آگاهی اخلاقی و تقویت پایداری پیروان اهل‌بیت (ع) در سراسر جهان نیز نقشی مؤثر ایفا کند. در پایان، به استناد این اصل که **مَن لَم یَشْکُرِ المَخْلُوقَ لَم یَشْکُرِ الخالِقَ** «کسی که از مخلوق تشکر نکند، از خالق نیز تشکر نکرده است» لازم می‌دانم مراتب قدردانی صمیمانه‌ام را از حجت‌الاسلام دکتر محمد داودی، نویسنده ارجمند کتاب *تعلیم و تربیت اخلاقی* و ناظر این اثر ابراز نمایم. از درگاه خداوند متعال برای ایشان توفیق روزافزون مسئلت دارم. همچنین صمیمانه از مدیر و اعضای محترم گروه علوم تربیتی مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، که در فرآیند ترجمه این اثر از من حمایت کردند، تشکر و قدردانی می‌نمایم.

بی شک یکی از مهم ترین معضلات شناختی مسلمین و مخاطبان قرآن حکیم پس از بازگشت به ادیان در دوران پست مدرنیسم غربی و برخورد با چالش های متعدد تمدنی ناشی از برتری تمدنی کفار در برابر تمدن شکوه مند اسلامی در شرق، وضعیت تطابقی و اختلافی میان علم شناسی قرآن حکیم و علم شناسی مدرن است که یکی موتور محرکه پیشرفت تمدن اسلامی و دیگری منطق تحلیل علمی مدرنیسم تا 50 سال اخیر تفکر رنسانسی غربی بود. به علاوه قرآن حکیم، بر عکس برخی از دیگر کتب مقدس دینی، خود را کتاب هدایت و دانش دانسته و میان فهم ساختاری خویش و علم و دانش نیز رابطه ای ارگانیک، منطقی و مکتبی بر قرار می کند که نوعی خاص از علم شناسی را به مخاطب خویش ارائه داده و نوعی نهضت تولید علم را در برابر مخاطب خویش آشکار می کند که در ادبیات فلسفه علم و انقلابات علمی، کاملا دارای گزاره هایی معنا دار و تحلیل پذیر می باشد. چنانکه کتاب الله حکیم، علم را امری الهی دانسته و برای آن در ارتباط با خداوند متعال جایگاهی بسیار مهم و قابل توجه قرار می دهد و طی آن، قرآن حکیم معتقد است که همه علم متعلق به خداوند متعال بوده و با اصلاح رابطه انسان با خداوند متعال، رشد علم نیز حاصل می گردد که قسمت قابل توجهی از وصول بدان، محتاج حصول فهم شناختی معتبر از کتاب الله می باشد. چنانکه کتاب الله، علم را به عنوان نور و مایه حیات طیبه تعریف کرده و جستار آن را در دعوت انبیاء (ع) نیز مورد تبیین قرار می دهد. در حالی که علم شناسی مدرن متاثر از سیر افولی اطوار ادراکی خویش، علم را مستقل از معنویت و دین دانسته و به همین دلیل علم شناسی خویش را به بحران های متعددی گرفتار می سازد. بر این مبناء برای شناخت معتبر از پیوند میان علم شناسی قرآنی و علم شناسی مدرن، محتاج روش شناسی و تحلیل علمی و معرفتی معتبری هستیم تا بتواند وضعیت این رابطه را به نیکی تحلیل و تبیین کرده و ارائه چنین تحقیقی در کیفیت فهم معتبر از علم شناسی مدرن نیز نقش مهمی را ایفاء می کند. به علاوه مرجعیت کتاب الله در پاسخ به پرسش های مخاطبان در همه ادوار تاریخ بشر تا روز قیامت اعتبار داشته و این فهم از مرجعیت کامل قرآن حکیم علاوه بر ضرورتی که تبیین کیفیت آن دارد، از نظر تاریخ تفسیر نیز قدمتی طولانی داشته و علاوه بر دلالت آیات و احادیث فریقین، می بینیم که تفسیر صحابه و تابعین نیز بر چنین مرجعیتی اتفاق دارند و همواره می کوشیدند تا با استفاده از مناهج فهم تفسیری از قرآن حکیم، تفسیر منظور خویش را از متن کتاب الله درک کنند که همین بر مرجعیت کامل قرآن حکیم در فهم تفسیری آنان دلالت دارد. بر این مبناء بر آن شدیم تا با تمرکز بر علم شناسی و عدم پرداختن جزئی به همه انواع شاخه های علوم مورد نظر، به تبیین معتبر و مشروعی از نسبت علم شناسی قرآنی و مدرن پرداخته و این پژوهش مهم را با استفاده از رویکرد تخصصی فلسفی و معرفتی همگام با بررسی های معتبر قرآنی محقق کنیم. چنانکه پاسخگویی قرآن حکیم به چالش های بشر در هر دوران، اقتضاء هدایت جامع و کامل قرآنی بوده و طی آن علاوه بر تبیین برتری های ادبیات قرآنی نسبت به ادبیات فلسفی مدرنیسم، ظرفیت قرآن حکیم برای هدایت فلسفه ویران غربی در دوران ما و نجات بشر غربی از بحران های مختلف فلسفی را نیز تبیین کرده و جایگاه مهم علم شناسی قرآنی را در فهم علمی و ارتقاء تمدنی نمایان می سازد و برای تحقق آن، خواهیم کوشید تا به جای کلی گویی های نا کافی، موارد تطابقات و اختلافات را به نحوی مفید و مختصر تحلیل کرده و با پر مایگی اسناد و مدارک معتبر در ارائه مطالب در برابر اتکاء محض محقق به فهم خویش، در حد توان خویش حق مطلب را اداء نماییم و طی آن، مرجعیت کامل قرآن حکیم را در پاسخ به مسائل مخاطبان بر اساس خودِ قرآن حکیم، روایات معصومین (ع)، روایات صحابه و تابعین نیز به اثبات رسانیم.

کاوش در مبانی حکمت متعالیه جهت شناخت بهتر و دقیق‌تر آن امری ضروری است و در همین راستا تبیین پیشینه حکمت متعالیه در زمینه خداشناسی و سیر تاریخی مباحث خدا‌شناسی و مقام احدیت و واحدیت از افلوطین تا ملاصدرا اهمیت دارد. در این پژوهش با روش اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بررسی اثولوجیای افلوطین و آثار ملاصدرا می‌توان شواهدی مبنی بر استفاده مستقیم و غیرمستقیم او از اثولوجیای افلوطین مشاهده کرد؛ بنابراین پس از بیان نظریات افلوطین در زمینه مسایل خداشناسی، ابتدا تاثیر او بر برخی فیلسوفان، متکلّمان و عرفای برجسته اسلامی در این مسایل مورد بررسی و تحلیل قرار خواهدگرفت و سپس به اصول و مبانی که ملاصدرا تحت تاثیر افلوطین آن‌ها را بیان کرده‌است، پرداخته می‌شود. در ادامه شباهت‌ها و تفاوت‌های میان این دو فیلسوف تحلیل می‌گردد و در پایان پس از نقادی و ارزیابی این شباهت‌ها این نتیجه حاصل می‌شود که ملاصدرا اگرچه تحت تاثیر افلوطین بوده اما تکیه او بر آیات و روایات و شهود‌های ناب عرفانی و براهین عمیق فلسفی وی موجب ارائه دیدگاه‌های خاص و منحصر به‌فرد در زمینه اصول و مبانی حکمت متعالیه و نوآوری‌هایی در آن و اخذ نتایجی خاص از این اصول و مبانی شده‌است که فلسفه او را از فلسفه افلوطین متمایز می‌نماید و پاسخ‌گوی بسیاری از مسایلی است که در فلسفه‌های پیشین پاسخ قانع کننده‌ای برای آن وجود نداشت.

در دو دین توحیدی یهودیت و اسلام توجه خاصی به شریعت و فقه وجود دارد و این التزام به هلاخا و فقه برای مؤمنان به ادیان آن ها را در بسیاری از موضوعات بسیار به هم شبیه کرده است که همین وجوه تشابه بستری مناسب برای مطالعات تطبیقی بین این دو دین به وجود می آورد. موضوعاتی مانند گی تطیلا و تفیلا در یهودیت و وضو و نماز در اسلام، طهارت و نجاست، غسل، پوشش، تولد، مرگ، بلوغ، ازدواج، اعیاد در دو دین مشمول سفارشاتی هستند. از جمله موضوعات مهم در مورد مسأله خوراکی ها از جمله موضوعات مهم و مشترک در هر دو دین مسأله خوراکیها است که به مواردی مانند پاکی و نجاست خوراک، جواز و عدم جواز خوردن و احکام مربوط به ذبح حیوان برای مجاز و حلال شدن گوشت می پردازد. در این رساله مسأله ام این است که در پی جستجوی احکام خوراکی ها در این دو دین و بحث ذبح در یهودیت و اسلام که به حلال کردن گوشت می پردازد، به مسأله ی مهمتری برسیم؛ به عبارت دیگر با روشن کردن مفاهیم کاشر و حلال در سنت یهودی و اسلامی به تبیین الهیاتی و سویه الهیاتی شریعت و احکام در دو دین برسیم. به این معنا که جانب مهم فلسفه قوانین در دو دین یهودیت و اسلام صبغه الهیاتی ان ها است یعنی باید و نبایدهای شرعی ارتباط و پیوند انحصاری آنها با خدای یهودیت و اسلام مورد لحاظ است. به عبارت دیگر در دین یهودیت و اسلام حساسیت بالایی در باب توجه به خدایان اقوام دیگر یا بتهایی که مشرکان پرستش می کنند وجود دارد.از سوی دیگر توجه انسان به این خدایان منشأ درافتادن به تباهی فساد روحی و اخلاقی شمرده می شود. از آنجا که احکام شریعتی تعیین کننده رویکرد انسان در سلوک روزمره و سبک زندگی او هستند این احکام و از جمله احکام ذبح و کاشر و حلال نیز با این سویه در شریعت یهودی و فقه اسلامی مورد لحاظ قرار گرفته اند. موضوع اصلی این رساله تکیه بر فقه المقاصد و توجه به علل و اسباب احکام فقهی با تبیینی الهیاتی با محوریت ذبح است. برای شروع ابتدا مفاهیم اصلی و کلیدی مربوط به موضوع خوراکی ها در دو دین تعریف و با بررسی احکام مربوط به آن ها به فلسفه احکام و قوانین توجه می شود و در پی ان به تبیین الهیاتی آن ها پرداخته می شود. در مسأله ذبح در نهایت به تبیین الهیاتی این موضوع خواهیم رسید.

اصل توحید و خداشناسی، مبنایی‌ترین اصل در معارف دینی است که معارف دینی دیگر، با واسطه یا بدون واسطه بر روی آن بنا شده است. توحید به منزله‌ی ریشه‌ای است که سایر اصول دین و فروع آن ساقه و شاخه‌ها و میوه‌های این ریشه می‌باشند و از سوی دیگر غایت و مقصدی است که معارف دین، راهنمای رسیدن به قله‌ی آن هستند و می‌توان گفت توحید حرف اول و آخر دین است و این توحید و خداشناسی رکن و محور اصلی و اساسی منظومه فکری مقام معظم رهبری است که پس از تبیین منطق اسلام به‌عنوان سنگ بنای منظومه فکری ایشان بیان می‌گردد؛ لذا دغدغه اصلی رساله پیش رو شناخت دقیق توحید و کارکردهای آن در ابعاد (فردی، اجتماعی)، اصول توحید (اصل نفی عبادت غیرخدا، نفی طبقات اجتماعی، امور مالی) و آثار روانی توحید در منظومه فکری مقام معظم رهبری است و درصدد پاسخگویی به این سؤال اساسی است که مهم‌ترین کارکردهای توحید در منظومه فکری مقام معظم رهبری چیست؟ در تحقیق حاضر روش توصیفی - تحلیلی مبتنی بر داده‌های اسنادی- کتابخانه‌ای استفاده شده است.

پایان نامه ما به این موضوع (اهداف اعتقادی و اخلاقی در سوره حدید: آثار و کاربردهای آنها) پرداخت. در این مبحث سعی می شود در سه فصل، اهداف عقیدتی و اخلاقی موجود در سوره الحدید را ، ضمن بیان برخی از آثار و کاربردهای آن، روشن کنیم. ترتیب مباحث به شکلی است که پس از مقدمه، در فصل اول بیان امور تمهیدی، در فصل دوم بیان اهداف اعتقادی در سوره حدید: آثار و کاربردهای آن، و در فصل سوم بیان اهداف اخلاقی در سوره حدید: آثار و کاربردهای آن می پردازیم، و در آخر نتایج تحقیق را ثبت می کنیم، و بعد از آن مصادر بحث را می آوریم. اهمیت موضوع در این است که پیرامون یک سوره از قرآن کریم که بهترین کتاب است، و هم به عقاید و اخلاق اسلامی و موضوع آنها می پردازد که از بهترین موضوعات دین دارند، و روشن است که اعتقادات و اخلاقیات لازم است همه مسلمانان آنها را بشناسند. هدف این پایان نامه شناخت اهداف اعتقادی سوره مبارکه حدید و نیز اهداف اخلاقی، و شناخت تأثیرات اهداف مباحث ـ اعتقادی یا اخلاقی ـ بر فرد مسلمان و جامعه که در آن زندگی می کند، و شناخت کاربرد اهداف را - در پرتو متون اسلامی - بداند. ما در نامه خود می خواهیم به وجود اهداف اعتقادی و اخلاقی در سوره حدید پاسخ دهیم و آثار و کاربردهای آنها را ذکر کنیم. آنچه در پایان نامه جدید است این است که طبق تحقیقات من، این اولین موضوع در نوع خود است که به تمام جنبه های ذکر شده در یک تحقیق می پردازد. منهج مورد استفاده هم توصیفی- تحلیلی است. مهمترین نتایجی که از طریق تحقیق به آنها رسیدیم به شرح زیر است: 1: در سوره مبارکه چیزی است که هدفش این است که مؤمن را بالا ببرد و او را برای رویارویی با بلاهای دنیا و سختی های زندگی به امید موفقیت و دوری ناامیدی، هر چند مصیبت و سختی از هر نوع باشد، آماده کند. ولی هدف اولی آن تسهیل کردن انفاق برای فرد مسلمان است. 2: تأکید مکرر سوره بر ایمان به رسول، رسیدن به اطاعت مطلق و پیروی از او با ایمان است، زیرا ایمان بدون آنها ثمری ندارد. 3- ایمان به قیامت باید یقین باشد که در زندگی انسان یادآور همیشه گی روز قیامت و آخرت برای او باشچ . 4- مؤمن باید منبع مالی مستقل و حلال داشته باشد که با آن نیازهای خود را تأمین کند و امرار معاش خود و کفالت ها یش را بهبود بخشد ...

بحث سیره معصومین(ع) از شمار موضوعاتی است که از دیرباز برای مورخان و پژوهندگان حوزه تاریخ، قرآن و حدیث و علوم دینی اهمیت ویژه‌ای داشته است.معصومین نور واحد هستند و از حیث الگو بودن یکسان‌اند.برخی از پیشینه های این ‌موضوع عبارت است از:کتاب عیون اخبار الرضا، فقه الرضا،معانی الاخبار شیخ صدوق، مسند امام رضا(ع) و اخبار و آثار حضرت رضا(ع) عطاردی می باشد و نیز مقالات گوناگونی در این زمینه به رشته تحریر در آمده است. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی_تحلیلی آموزه‌ها و اصول تربیتی و اخلاقی امام رضا(ع) را در دو حوزه فردی و اجتماعی بررسی نماید. در حوزه فردی به سیره فردی آن بزرگوار از جمله تقوا، عزت نفس، زهد، صبر و بردباری و... می‌پردازد. به فضایل اخلاق فردی در تعامل با خدا ازجمله : توحید و خداشناسی، رعایت تقوا، توبه کردن، استغفار و... در تعامل با اهل بیت علیهم السلام از جمله: تولی و تبری، همراه شدن با امام، سلام کردن بر امام و... هم چنین فضایل اخلاق فردی در تعامل با خود از جمله: صبر و بردباری، تواضع و فروتنی، خوش اخلاقی، حیاء و حجاب و... می‌پردازد. هم چنین به رذایل اخلاق فردی از جمله: ارتکاب گناه و پیروی از هوای نفس، خشم و غضب، دروغ و... می‌پردازد. نیز به برخی از توصیه‌های اخلاقی و تربیتی امام رضا(ع) از جمله: توصیه به علم آموزی، توصیه‌هایی پیرامون غذا خوردن و... می‌پردازد. به آموزه‌ها و اصول تربیتی و اخلاقی در سیره‌ی امام رضا(ع)درحوزه اجتماعی با محوریت خانواده از جمله: آداب و شرایط ازدواج از جمله:عدم وصلت با بد اخلاق و شارب الخمر، وصلت با صاحبان دین و اخلاق، تعیین مهریه و... می‌پردازد.آداب و شرایط آمیزش جنسی، آداب و شرایط تعامل با همسرداز جمله: محبت و خوش اخلاقی، آراستگی، گشایش برای اهل خانه، حفظ عفت و... می پردازد.آداب و شرایط تعامل با فرزند از جمله: گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد، نام گذاری فرزند، صدقه برای سلامتی فرزند و... می‌پردازد. سیره عملی امام رضا(ع) در تعامل با فرزندش امام جواد(ع) از جمله: محبت کردن به فرزند، تشویق فرزند، خود اتکایی فرزند، و... می‌پردازد. به آداب و شرایط تعامل با والدین می‌پردازد. به آموزه‌ها و اصول تربیتی و اخلاقی در سیره‌ی امام رضا(ع) در حوزه اجتماعی با محوریت جامعه از جمله: سیره اجتماعی امام رضا(ع) در تعامل با مهمانان، زیر دستان و ... می‌پردازد. نیز به تبیین حکمت‌های برخی از اعمال واجب مانند نماز، روزه، خمس و...، اعمال حرام مانند دزدی،شراب، قتل نفس، و... مستحبات مانند نماز جمعه و نماز جماعت می‌پردازد. به فضایل اخلاق اجتماعی از جمله: صله رحم، یاری کردن مردم، مهمان نوازی، و... هم چنین به رذایل اخلاق اجتماعی از جمله: بخل، طلب نیاز از مردم، هم نشینی با بدان، مجادله و خصومت با مردم و... می‌پردازد.

هوش مصنوعی از زمان معرفی رسمی در سال 1956، پیشرفت‌های چشمگیری داشته و توانسته است در حوزه‌های خاصی از توانایی‌های شناختی انسان پیشی بگیرد. با این حال، مسئله خودآگاهی و احساسات در ماشین‌ها همچنان موضوعی بحث‌برانگیز در فلسفه و علوم شناختی است. از یک سو، دیدگاه‌هایی وجود دارند که با استناد به پیشرفت‌های فناوری، امکان ظهور خودآگاهی در ماشین‌ها را پیش‌بینی می‌کنند. از سوی دیگر، مخالفان با تأکید بر ماهیت غیرمحاسباتی آگاهی انسان، امکان تقلید آن توسط ماشین‌ها را ناممکن می‌دانند. ملاصدرا، فیلسوف اسلامی، خودآگاهی را مرتبه‌ای از وجود می‌داند که در سیر تکاملی نفس از طریق حرکت جوهری تحقق می‌یابد. این پژوهش با اتکا به چارچوب حکمت متعالیه، به بررسی این پرسش می‌پردازد که این پژوهش با اتکا به مبانی حکمت متعالیه، به بررسی امکان تحقق خودآگاهی برای هوش مصنوعی می‌پردازد و نیز امکان تعمیم مفاهیم و تعابیر فلسفیِ علم حضوری، تکوّن هویت وجودی انفسی و حرکت جوهری و درنهایت امکان شکل‌گیری خودآگاهی برای هوش مصنوعی را بررسی و تحلیل می‌نماید. اهمیت موضوع خودآگاهی در هوش مصنوعی از جنبه‌های فنی، علوم شناختی و فلسفی مورد تاکید قرار می‌گیرد. چالش‌های فنی در شبیه‌سازی خودآگاهی، امکان تحقق آن، تأثیرش بر توسعه فناوری‌های آینده و نقش آن در تعامل انسان و ماشین، همگی نشان‌دهنده ضرورت بررسی این موضوع هستند. این پژوهش با بررسی مبانی حکمت متعالیه (مانند اصالت وجود، حرکت جوهری، اتحاد عاقل و معقول و تجرد نفس) و مقایسه آن‌ها با ساختار و قابلیت‌های هوش مصنوعی، به این نتیجه می‌رسد که هوش مصنوعی فعلی فاقد حالات ذهنی واقعی و علم حضوری است و تنها قادر به تقلید رفتاری از انسان می‌باشد. مبانی حکمت متعالیه می‌توانند الهام‌بخش طراحی سیستم‌های هوش مصنوعی بیولوژیک شوند، اما انطباق کامل آن‌ها با ساختار مادی-الگوریتمیک ماشین با چالش‌های جدی مواجه است. دستیابی هوش مصنوعی به خودآگاهی، به رغم دشواری عقلی و عملی، ناممکن مطلق تلقی نمی‌شود، اما وقوع آن منوط به شرایطی فراتر از صرف توان تکنولوژیک است.