جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

غیبت امام مهدی (ع) از مسائل کلیدی در اندیشه مهدویت است که در منابع روایی شیعه علل مختلفی برای آن بیان شده است. در مقاله‌ای با عنوان «الغیبه عند الشیعه الاثنی عشریه و اسبابها؛ دراسه تحلیلیه نقدیه» نوشته «طارق بن سعید بن عبد الله القحطانی» با تمسک به همین روایات، ادعا شده که روایات شیعی در باب علت غیبت، نا معتبر، متعارض و غیر قابل جمع هستند. پژوهش حاضر با هدف پاسخ به شبهات مقاله مذکور درخصوص علت غیبت امام مهدی (ع) و با استفاده از روش «توصیف و تحلیل»، ابتدا ضمن بیان ادعای مطرح شده، بر مبنای دو رویکرد اعتبارسنجی راوی‌محور و قرینه‌محور، اعتبار سندی روایات را واکاوی می‌کند و نشان می‌دهد که همه آن‌ها قابلیت حمل بر اعتبار و صحت را دارند. سپس با بررسی دلالت آن‌ها، به این نتیجه می‌رسد که چون تمامی علل غیبت مطرح شده در روایات از جنس علت ناقصه هستند و نه علت تامه، بنابراین می‌توان میان آن‌ها جمع دلالی کرد و نیازی به ترجیح آن‌ها بر هم نیست. بدین‌ صورت که می‌توانیم برخی از آن‌ها را علت حدوث غیبت و برخی دیگر را علت بقاء غیبت بدانیم، یا یکی از علل را اصل و بقیه را فروع آن در نظر بگیریم.

اشراط الساعه، به‌عنوان یکی از موضوعات کلیدی در مباحث اعتقادی و متون اسلامی، همواره مورد توجه متفکران بوده است. این پژوهش تلاش می‌کند با بررسی تطبیقی شروح نهج البلاغه، دیدگاه‌های ابن ابی الحدید، محقق شوشتری و محقق خویی درباره نشانه‌های قیامت را تحلیل کند. هدف پژوهش، کشف وجوه اشتراک و افتراق در روش‌شناسی، مبانی کلامی و رویکردهای هر یک از این سه اندیشمند نسبت به نشانه‌های قیامت و تفسیر آن‌ها در پرتو معارف علوی است. روش تحقیق در این پایان‌نامه عمدتاً کیفی و تطبیقی است و با استفاده از منابع معتبر، شروح نهج البلاغه از منظر اعتقادی، فلسفی و اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که هر یک از شارحان مذکور ، با توجه به زمان، مکان و زمینه‌های فکری و اجتماعی خود، تفسیرهای متفاوتی از اشراط الساعه ارائه کرده‌اند . ابن ابی الحدید به عنوان شارح معتزلی نهج البلاغه، اشراط الساعه را با تاکید بر بعد اخلاقی سیاسی و تأویل عقلی حوادث آخر الزمانی تفسیر کرده و ضمن پذیرش برخی روایات ، بر لزوم عقلانی سازی نشانه ها تکیه دارد. محقق شوشتری، با محوریت نقد رجالی و سنجش اعتبار روایات، آن دسته از نشانه‌های ذکر شده در نهج‌البلاغه را که از نظر سندی متین‌اند برگزیده و بیشتر به پیوند آن‌ها با آموزه مهدویت توجه دارد. محقق خویی نیز، با رویکرد اجتهادی و اصول رجالی دقیق، نه تنها به تفکیک میان علائم حتمی و غیرحتمی اهتمام می‌ورزد، بلکه بر لزوم تفسیر نصوص نهج‌البلاغه در چارچوب قواعد حدیثی-فقهی تأکید می‌کند. این مطالعه، ضمن تبیین تطورات فهم خطبه‌های آخرالزمانی امام علی(ع) در سنت‌های فکری گوناگون، نشان می‌دهد که تعامل میان عقل و نقل، جایگاه سند و تاریخ، و نسبت نشانه‌های آخرالزمان با واقعیت‌های سیاسی-اجتماعی عصر، عوامل اصلی تفاوت دیدگاه‌ها بوده‌اند. دستاورد این پژوهش، فراهم‌سازی بستر تحلیلی برای مطالعه تطبیقی اشراط الساعه بر اساس منابع اصیل شیعی و خوانش‌های متنوع از نهج‌البلاغه است.

پژوهش حاضر با عنوان «شاخصه‌های عقل‌گرایی و نص‌گرایی در شیعه» به واکاوی یکی از مباحث بنیادین معرفت‌شناختی در اندیشه اسلامی، یعنی نسبت عقل و نص، و پیامدهای آن در نظام فکری شیعه می‌پردازد. این موضوع، از دیرباز ذهن اندیشمندان مسلمان را درگیر کرده و سبب شکل‌گیری نحله‌ها و جریان‌های فکری متنوعی در عرصه‌های کلام، اصول فقه، تفسیر و دیگر علوم اسلامی شده است. مسأله اصلی این پژوهش، شناسایی مؤلفه‌ها و شاخصه‌هایی است که عقل‌گرایی و نص‌گرایی را در سنت فکری شیعه از یکدیگر متمایز می‌سازد و تعیین جایگاه عقل در منظومه معرفت دینی شیعه است. در این راستا، تلاش شده است تا ضمن بررسی مفهومی دو جریان یادشده، با تحلیل محتوای متون اصلی کلامی و حدیثی، شاخصه‌های عقل‌گرایی و نص‌گرایی در سنت شیعی استخراج و تحلیل گردد. پژوهش نشان می‌دهد که این دو جریان برخلاف تصور تقابلی رایج، نه دو نحله گسسته و متقابل، بلکه دو گرایش درون‌مذهبی هستند که در تعامل مستمر با یکدیگر، بستر پویایی و تحول فکری شیعه را فراهم ساخته‌اند. رویکرد این تحقیق تلفیقی از روش توصیفی ـ تحلیلی و تحلیل محتوای کیفی است و در گردآوری داده‌ها نیز از منابع کتابخانه‌ای بهره گرفته شده است. پژوهش در چهار فصل سامان یافته است: فصل نخست به مفاهیم بنیادین، مسأله پژوهش، اهداف، روش و پیشینه اختصاص دارد؛ فصل دوم به بررسی جایگاه عقل در قرآن و روایات و نسبت آن با نقل در نگاه امامیه می‌پردازد؛ فصل سوم شاخصه‌های عقل‌گرایی را در سنت فکری شیعه با تمرکز بر عناصری چون عقل به‌مثابه منبع، ابزار و قرینه، تحلیل می‌کند؛ و فصل چهارم، با تحلیل تطبیقیِ جریان‌های عقل‌گرایی و نص‌گرایی، به بررسی مصادیق تاریخی این دو رویکرد در میان متفکران برجسته امامیه می‌پردازد. دستاورد اصلی این پژوهش، ارائه الگویی برای تحلیل و سنجش دیدگاه‌های متفکران شیعه در نسبت‌سنجی عقل و نقل است. این الگو نشان می‌دهد که عقل در سنت امامیه، از جایگاهی فراتر از ابزار فهم برخوردار است و در موارد متعددی به‌مثابه منبع مستقل معرفت دینی تلقی شده است. این فهم، به‌ویژه در دوران غیبت معصوم، نقش بسزایی در توسعه اصول فقه و نظام اجتهاد ایفا کرده و تعامل فعال با متون دینی را ممکن ساخته است. افزون بر این، تحلیل مقایسه‌ای دیدگاه‌ها در تاریخ فکری شیعه نشان می‌دهد که گرایش به عقل‌گرایی حداکثری یا حداقلی، بسته به دوره تاریخی، شرایط اجتماعی و روش‌شناسی هر متفکر، تفاوت‌هایی بنیادین داشته است.

پدیده بینامتنیت، که به ارتباط و تأثیرگذاری متقابل متون بر یکدیگر می‌پردازد، گرچه در زبان‌شناسی معاصر مطرح شده، اما ریشه در مفاهیم کهن ادبی دارد. این مفهوم در متون اسلامی، به‌ویژه در ارتباط با قرآن کریم، نمود بارزی دارد. امامان معصوم (ع) از این منبع الهی در استدلال‌های خود بهره جسته‌اند که نمونه برجسته آن در مناظرات امام رضا (ع) مشهود است. هدف این مطالعه، نشان دادن نقش قرآن کریم به عنوان منبعی حاضر در اندیشه و استدلالات امام رضا (ع) است. این پژوهش به درک بهتر تعامل میان علم و دین در گفتمان‌های دینی کمک می‌کند و نشان می‌دهد چگونه امام رضا (ع) با بهره‌گیری از علم ظاهر و باطن قرآن، توانستند در مناظرات خود با اربابان ادیان و مذاهب مختلف، مرجعیت علمی و معنوی خود را به عنوان امام شیعیان و مفسر واقعی قرآن تثبیت نمایند. این پژوهش به بررسی حضور قرآن کریم به عنوان متن غایب در مناظرات هفت‌گانه امام رضا (ع) می‌پردازد. تحلیل این حضور در سه سطح صورت می‌گیرد: بینامتنیت لفظی، موضوعی و ساختاری. در سطح لفظی، استفاده مستقیم امام از آیات قرآن به عنوان شاهد در مناظرات بررسی می‌شود. سطح موضوعی به مفاهیم قرآنی که به صورت غیرمستقیم در مناظرات بازتاب یافته‌اند، می‌پردازد. سطح ساختاری، شباهت‌های ساختاری مناظرات امام با مناظره‌های قرآنی را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

مساله تَشْبیهْ وَ تَنْزیه یکی از مسائل مهم کلامی است. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و تمایلات بشری میل به تشبیه است. منشاء اعتقاد به تشبیه یا تنزیه بستگی به تصور انسان از ذات، صفات و افعال خداوند و میزان همانندسازی آن به انسان در جهت فهم وشناخت بهتر و ملموس تر از پروردگار دارد. اگر انسان قائل شود به این که خداوند در ذات و صفات شبیه انسان است قائل به تشبیه شده است و اگراین صفات را از خداوند سلب کند قائل به تنزیه شده است. نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و بارویکرد کلامی-تفسیری به جمع‌آوری داده‌ها به شیوه کتاب‌خانه‌ای و سپس به تحلیل و بررسی نظرات متکلمان و مفسران فریقین به مسئله تشبیه خدا به انسان در افعال اخلاقی پرداخته است. یافته‌های به دست آمده در این پژوهش که از تعالیم قرآن بدست می‌آید این است که خدا در قرآن به عنوان موجودی اخلاقی ترسیم و معرفی شده‌است. افعال اخلاقی خدا در قرآن شامل افعالی مانند اعطای نعمت، رفتار عادلانه، نظام پاداش و جزا و... در دنیا و آخرت و نسبت به همه یا برخی از انسان‌هاست. همچنین اخلاقی‌بودن خدا در قرآن هم از جهت نسبت دادن افعال اخلاقی به او و هم نفی افعال غیراخلاقی از او می‌تواند مورد توجه باشد.

این نوشتار به بررسی نقش مجازات و عقوبت در اصلاح رفتار مجرمان و پیشگیری از جرم با تمرکز بر آموزه‌های قرآنی و دینی می‌پردازد. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی تأثیر آگاهی از مجازات‌های دنیوی و اخروی بر بهبود رفتار فردی و اجتماعی مجرمان و تأثیر آن در کاهش جرم و فساد در جامعه است. در این راستا، ابتدا مفاهیم بنیادی مانند عدالت، تقوا، پرهیزگاری و مسئولیت‌پذیری مورد بررسی قرار می‌گیرند و سپس به تأثیر آن‌ها در پیشگیری از رفتارهای ناپسند و تقویت روحیه اصلاح و توبه در افراد پرداخته می‌شود. پژوهش نشان می‌دهد که دانش عقوبت‌شناسی و آگاهی از نتایج اخروی گناهان می‌تواند در اصلاح رفتار مجرمان و ایجاد انگیزه برای انجام اعمال نیک مؤثر باشد. همچنین، تناسب بین جرم و مجازات از منظر قرآن و دیدگاه‌های دانشمندان اسلامی به‌عنوان یکی از اصول عدالت‌محوری در جامعه تحلیل شده است. این پایان‌نامه با ارائه راهکارهایی برای پیشگیری از جرم در حکومت اسلامی، به تدابیر اجرایی و قانونی برای کنترل جرایم و اصلاح جامعه می‌پردازد. در ادامه، بررسی تأثیر جرم بر وضعیت دنیوی و اخروی افراد، به‌ویژه در مورد پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، معنوی و روانی ارتکاب جرم، مورد مطالعه قرار گرفته است. فصل‌های بعدی به تحلیل اقدامات بی‌اثر مجرمان برای رهایی از عذاب اخروی و نقش توبه، استغفار و انجام اعمال صالح در کاهش مجازات پرداخته شده است. این تحقیق با استناد به آیات قرآنی و روایات اسلامی، شفاعت مجرمان و شرایط بهره‌مندی آن‌ها از رحمت الهی را نیز بررسی کرده است. در پایان، تأثیرات جرم بر چهره ظاهری و روانی مجرمان از منظر علوم تجربی و روان‌شناسی تحلیل شده و به ابعاد مختلف جرم‌شناسی از منظر دین و علم پرداخته است. این پژوهش به‌عنوان یک منبع جامع، به تدوین راهبردهایی برای پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمان در جوامع اسلامی کمک می‌کند.

رابطه علمای شیعه با حاکمان در طول تاریخ، یکی از موضوعات بنیادین در حوزه فقه سیاسی شیعه بوده است. این رابطه گاه بر اساس تقیه و کناره‌گیری از قدرت سیاسی، و گاه بر اساس دخالت مستقیم در امور حکومت شکل گرفته است (سبحانی، 1381). تحلیل این مواجهه‌ها، به ویژه در دوره معاصر و با تأکید بر دیدگاه‌های امام خمینی (ره)، که خود بنیان‌گذار نظامی بر پایه نظریه ولایت فقیه بود، از اهمیت مضاعفی برخوردار است (امام خمینی، 1385). دیدگاه امام خمینی (ره) در خصوص «ولایت فقیه» نه صرفاً یک نظریه فقهی، بلکه طرحی سیاسی-اجتماعی برای برپایی حکومت اسلامی است. این نظریه، مشارکت فعال و مشروعیت‌بخش علمای دین در عرصه قدرت را ضروری می‌داند و نقطه عطفی در تاریخ مواجهه علمای شیعه با حکومت محسوب می‌شود (بجنوردی، 1391). بر همین اساس، بررسی علمی این موضوع، گامی اساسی در تبیین مبانی فقه سیاسی معاصر و فهم بهتر نقش علما در تحولات اجتماعی و سیاسی خواهد بود. علاوه بر اهمیت نظری و علمی، ضرورت عملی این تحقیق نیز قابل توجه است. در شرایط کنونی جهان اسلام، که با بحران مشروعیت، گسترش جریان‌های افراطی، سکولاریسم و فشارهای بین‌المللی مواجه است، بازخوانی نقش علما در برابر حاکمان، به‌ویژه با الگوگیری از اندیشه‌های امام خمینی (ره)، می‌تواند راهگشا باشد (مطهری، 1379).

فرهنگ‌ها و اندیشه‌های انسان‌ها بر روی یکدیگر تأثیرگذار هستند. ادبیّات فارسی جدای از آن‌که بر ادبیّات جهان تأثیر گذارده است و نقش پررنگی برای بشریّت ایفا نموده است، ولی خود نیز متأثر از زبان‌های و اندیشه‌های ملل دیگر قرار دارد. یکی از تأثیرگذارترین ادیبان در حوزه ادبیات عرفانی، ابن عربی است که با ترجمه آثارش به فارسی و زبان‌های دیگر نقش او نمایان‌تر می‌شود. ادبیات فارسی اگر یک مضمون بارز داشته باشد، درون‌مایه عرفانی است. در این پژوهش به روش کتابخانه‌ای و فیش برداری در ادبیات تطبیقی، سعی شد تا تأثیرگذاری و تأثیرپذیری از شعر ابن عربی در اشعار امام خمینی مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش، ده مضمون عرفانی که عبارتند از: عشق، وحدت وجود، حقیقت محمّدیّه یا انسان کامل، توبه و إنابه، تقوی و ورع، زهد، فقر، صبر، توکّل و رضا در اشعار ابن عربی و امام خمینی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های ما در این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای، این است که: مخاطب اشعار ابن عربی، بیشتر سالکان راه حق و مخاطب اشعار امام خمینی، بیشتر عامّه مردم به حساب آورده شده‌اند. در جمع بندی هر ده موضوع اختلاف نظری میان مضمون عرفانی مشاهده نشد، مگر در مضمون ولایت و حقیقت محمّدیّه .ابن عربی جایگاه ولایت را برای خودش بعد از پیامبر و حضرت عیسی قائل است در حالی که در شعر امام خمینی تنها امامان شیعه این جایگاه را دارند. تأثیر ابن عربی و اندیشه‌های او بر فکر تمامی شاعران عارف فارسی زبان، مشهود است. امام خمینی همانطور که گفته شد، در جوانی علاقه‌مند به ابن عربی بودند و آثارشان را مطالعه و مورد نقد قرار می‌دادند؛ به همین خاطر افکار صوفیانه ایشان بعدها در اشعار امام خمینی نمایان شد. در بررسی دواوین شعری ابن عربی و امام خمینی با توجه به فقیه بودن این دو ادیب، تأثیرپذیری‌شان از قرآن که سرچشمه عرفان است، مشهود نمود، بنابراین تأثیرپذیری ابن عربی و امام خمینی از قرآن هم در طول پژوهش با استناد به آیات قرآن ذکر شد.

بیان موضوع در تربیت عرفانی یقین به‌عنوان یکی از اصول بنیادین شناخته می‌شود که نقش اساسی در تعمیق ایمان و استواری اخلاقی افراد دارد. فقدان یقین در فرآیند تربیت عرفانی منجر به بروز رفتارهای سطحی، عدم پایبندی به اصول دینی و کاهش تعهدات اخلاقی می‌شود. این مسئله به‌ویژه در دوران معاصر، با توجه به چالش‌های فرهنگی و اجتماعی مختلف، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. امام خمینی (ره)، در آثار خود مانند "چهل حدیث" و "آداب الصلوه"، یقین را به‌عنوان مفهومی محوری و تحول‌ساز در رشد معنوی معرفی کرده‌اند. از این رو، درک دقیق مفهوم یقین و بررسی نقش آن در تربیت دینی، به‌ویژه با تأکید بر اندیشه‌های امام خمینی، اهمیت بسیاری دارد. همچنین در سایر کتب مانند قوت القلوب ابوطالب مکی و آیات وروایات متعدد بینش دهی وآثار مراتب یقین بطور قابل توجهی ذکر شده است. این پژوهش درتلاش است تا رابطه بین یقین ، تربیت عرفانی وتاثیرات عمیق ان برارتقای ارزشهای دینی را بررسی کند. مسئله اصلی این پژوهش بادرنظر گرفتن افزایش رویکردهای رفتاری نامطلوب حتی در قشرمذهبی و عدم رضایت از زندگی ودین گریزیهای روزافزون بویژه در جامعه اسلامی این پرسش است که چگونه یقین می‌تواند به‌عنوان یک نیروی محرک، نقش محوری در تربیت عرفانی ایفا کند وچگونه می‌توان آن را در نظام‌های تربیتی پیاده‌سازی و تقویت کرد. این پژوهش به دنبال آن است تا با تبیین مفهوم یقین و تحلیل جایگاه آن در شکل‌دهی رفتارهای دینی و اخلاقی، زمینه هایی برای تقویت معارف یقینی بمنظور اصلاح دیدگاهها وبه تبع آن اتخاذ رویه رفتاری مطلوب ومتناسب در تربیت عرفانی پیشنهاد کند. در نتیجه، این پژوهش با هدف شناخت دقیق‌تر جایگاه یقین در تربیت عرفانی و بررسی آثار آن در تلاش است تا زمینه های تربیتی مؤثری برای تربیت نسل‌های آینده ارائه دهد بنحوی که بتوانند در مواجهه با چالش‌های روزمره زندگی، به ارزش‌های دینی پایبند باشند و از تزلزل‌های روحی و اعتقادی در امان بمانند. دلایل انتخاب موضوع یقین به‌عنوان نیرویی که شخص را به سوی خداوند و اهداف معنوی هدایت می‌کند و در تصمیم‌گیری‌های فرد و اتخاذ رویه‌های مختلف او در زندگی نقش مهمی دارد، نیازمند مطالعه و تبیین عمیق است تا نقش آن در ایجاد تعهدات دینی و پرورش نسل‌های متعهد روشن گردد. لذااین موضوع به دلیل اهمیت جایگاه یقین درنظام تربیت عرفانی که درمنابع متعدد اسلامی وبویژه درآثارامام خمینی رحمه الله علیه بعنوان یک اصل مهم به آن پرداخته شده است انتخاب گردید

یکی از موضوعات اساسی در تفکر اسلامی، مسئله غایت‌مندی آفرینش است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا خداوند در آفرینش موجودات غایتی را در نظر داشته و یا اینکه خداوند منزه و بی‌نیاز از غرض و غایت است؟ موضع اتخاذی هر یک از متفکران بر اساس مبانی خود، متفاوت است. نگارنده درصدد است تا به تبیین غایت‌مندی آفرینش از دیدگاه ابن‌سینا و ابن عربی بپردازد. ابن‌سینا به بیان موضع خود در برابر نظر متکلمان پرداخته است و براساس دستگاه فلسفی خود، نگاهی متفاوت به این مسئله دارد. او همانند معتزله عدم غایت‌مندی آفرینش را عبث می‌داند و درعین‌حال همچون اشاعره وجود غایت در آفرینش را ضروری نمی‌داند. فارابی پیش از ابن‌سینا به تبیین مسئله غایت آفرینش پرداخته است؛ لکن ابن‌سینا با بیان طرحی نو و موضع‌گیری در برابر متکلمان در سه نمط5، 6 و 7 اشارات و تنبیهات، معتقد است به‌وجودآمدن این جهان، براساس غایت صورت نگرفته است. او قائل است علت تحقق موجودات، علم عنایی خداوند می‌باشد. در مقابل، ابن‌عربی غایت آفرینش را حب ذاتی خداوند و کمال استجلاء الهی می‌داند. او معتقد است هدف حق‌تعالی از خلق جهان، این است که خود را به صورت تمام و کمال در عالم ببیند و تنها موجودی که ظرفیت و استعداد این را دارد که مظهر تام و اکمل خداوند باشد، انسان کامل است. روش این پژوهش از سنخِ توصیفی-تحلیلی است.

علم اعتقاد به امامت را به عنوان یکی از مطالب ضروری و مهم ارکان اعتقادی است و بحث صفات امام نشان دهنده نوع نگاه شیعه به مقوله امامت است آنچه اهمیت دارد، کیفیت علم امام است که از دوره‌های نخستین مورد توجه متکلمان قرار گرفته است و هر کدام بر اساس مشرب فکری خویش، رویکردی در پیش گرفته و مکاتب فکری بر اساس مبانی فکری و نوع رویکرد عقل‌گرایانه یا نقدگرایانه به استقبال این بخش از صفات امام رفته‌اند. نتایج در رساله با تتبع در آثار متعدد علامه جوادی برای پاسخ به شبهات؛ به بحث علم امام در سه محور، «قلمرو و ویژگی منابع»، پرداخته و به سؤالات، پاسخ داده است. بررسی نحوه وجود علم امام از دیدگاه علامه علاوه مسائلی چون شأنی یا فعلی و معصومانه یا خطاپذیر، حضوری یا حصولی، موهبتی یا اکتسابی بودن از جمله مسائل موجود در بحث علم امام است. مسئله دیگرتحقیق این است که امام دانش خود را چگونه به دست می‌آورد و سرچشمه‌های علم او کدامند؟ و آیا منابع علم امام دارای سهم‌بندی نیز هستند؟ در این بحث به انواع منابع مکتوب یا منابع غیرمکتوب پرداخته می‌شود تا معلوم گردد از دیدگاه علامه جواد منابع علم چیست؟ و کدام منبع بیشترین سهم را در دانش ایشان داشته است؟ در نهایت پس از پاسخگویی به تمام مسائل فوق دیدگاه خاص علامه جوادی در بحث دانش علم امام حاصل می‌گردد. از قبیل اینکه قلمرو امام شامل چه مواردی می‌شود؟ آیا دانش امام تنها اختصاص به دین دارد و آیا قلمرویی که موضوع علم امام است علاوه بر موضوعات احکام و تشریع، دانش علم امام به موضوعات غیب و علم به حروف و زبان‌ها و موضوعات خارجی نیز تعلق می‌گیرد؟ به این سؤالات باروش توصیفی ـ تحلیلی و پاسخ به شبهات و مستندات نقلی (آیات و روایات) و ادله عقلی و کمک گرفتن از متکلمین برای فهم دقیق‌تر از قلمرو، ویژگی‌ها و منابع باغور در تمام آثار علامه جوادی بتوان پایان نامه‌ای جامع و کامل ارایه داد.علم اعتقاد به امامت را به عنوان یکی از مطالب ضروری و مهم ارکان اعتقادی است و بحث صفات امام نشان دهنده نوع نگاه شیعه به مقوله امامت است آنچه اهمیت دارد، کیفیت علم امام است که از دوره‌های نخستین مورد توجه متکلمان قرار گرفته است و هر کدام بر اساس مشرب فکری خویش، رویکردی در پیش گرفته و مکاتب فکری بر اساس مبانی فکری و نوع رویکرد عقل‌گرایانه یا نقدگرایانه به استقبال این بخش از صفات امام رفته‌اند. نتایج در رساله با تتبع در آثار متعدد علامه جوادی برای پاسخ به شبهات؛ به بحث علم امام در سه محور، «قلمرو و ویژگی منابع»، پرداخته و به سؤالات، پاسخ داده است. بررسی نحوه وجود علم امام از دیدگاه علامه علاوه مسائلی چون شأنی یا فعلی و معصومانه یا خطاپذیر، حضوری یا حصولی، موهبتی یا اکتسابی بودن از جمله مسائل موجود در بحث علم امام است. مسئله دیگرتحقیق این است که امام دانش خود را چگونه به دست می‌آورد و سرچشمه‌های علم او کدامند؟ و آیا منابع علم امام دارای سهم‌بندی نیز هستند؟ در این بحث به انواع منابع مکتوب یا منابع غیرمکتوب پرداخته می‌شود تا معلوم گردد از دیدگاه علامه جواد منابع علم چیست؟ و کدام منبع بیشترین سهم را در دانش ایشان داشته است؟ در نهایت پس از پاسخگویی به تمام مسائل فوق دیدگاه خاص علامه جوادی در بحث دانش علم امام حاصل می‌گردد. از قبیل اینکه قلمرو امام شامل چه مواردی می‌شود؟ آیا دانش امام تنها اختصاص به دین دارد و آیا قلمرویی که موضوع علم امام است علاوه بر موضوعات احکام و تشریع، دانش علم امام به موضوعات غیب و علم به حروف و زبان‌ها و موضوعات خارجی نیز تعلق می‌گیرد؟ به این سؤالات باروش توصیفی ـ تحلیلی و پاسخ به شبهات و مستندات نقلی (آیات و روایات) و ادله عقلی و کمک گرفتن از متکلمین برای فهم دقیق‌تر از قلمرو، ویژگی‌ها و منابع باغور در تمام آثار علامه جوادی بتوان پایان نامه‌ای جامع و کامل ارایه داد.