جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اسلام به عنوان دینی که پیروان خود را به تفکر فرا خوانده است، نخستین مشوق مسلمانان در کسب علم بوده است. از آغاز پیدایش اسلام و با تأکید پیامبر (ص) که می‌فرماید: «در جستجوی علم بر آیید. اگر چه در چین باشد». مسمانان به تحصیل علوم مختلف پرداختند. یکی از علوم موجود، قرآن است که مسلمانان برای بهره گیری و انتقال آن به ملل مختلف، به ترجمه آن پرداختند. سبک بیانى قرآن به گونه‏اى است که ارائه‌ معانى و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارت‏هاى تفسیرى مقدور نیست و چاره‏اى از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه‌ تلاشى که نویسندگان و مترجمان نموداند، بازهم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجمل در قرآن کریم است. آیاتمجمل آیاتى است که دلالت‌شان روشن نمى‏باشد و فهم معناى آنها نیازمند تفسیر است. اسباب اجمال رااموری همانند: وجود الفاظ مشترک، حذف برخى واژه‏ها، نامشخص بودن مرجع ضمیر، کاربرد الفاظ غریب، تقدیم و تاخیر، و وجود چند احتمال در معناى آیه می داند. افزون بر این، فهم معناى برخى آیات تنها با دانستن شأن نزول یا فضاى نزول آنها میسر است. بى شک افزودن همه این امور به ترجمه قرآن آن را از شکل رایج ترجمه خارج کرده و به تفسیر نزدیک مى‏سازد که مترجمان در این زمینه، ناگزیر از گنجاندن افزوده هایی نمایان شده در متن ترجمه بوده‌ اند، که اغلب با استناد به تفاسیر و یا کتابهای سببنزولو یا مباحث کلامی و اصولی انجام گردیده است. در این جاست‌که نیاز به تحلیل و تطبیق عبارات و جملات افزوده در این ترجمه ها و سنجش میزان انطباق آنها با آراء مشهور، احساس گردید. در این زمینه، ابتدا آیاتی‌که مترجمان در ترجمه‌ این آیات از افزوده هایی استفاده نموده اند، استخراج شده است و بعد از آن، صرفاً ترجمه‌ مترجمانی از میان هفت ترجمه‌ منتخب، ذکر شده است که افزوده‌ی کلیدی و موثر برای فهم بهتر آیه داشته‌اند و پس از استخراج ترجمه ها، افزوده ها از نظر مطابقت با آراء و نظریات مفسران در زمینه های مختلف احکامی یا لغوی با توجه به تفاسیر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. و سپس از طرف نگارنده‌ این رساله، تحلیل و بررسی انجام می‌گیرد که آیا، افزوده‌ ذکر شده از طرف مترجم، پشتوانه‌ی تفسیری دارد یا خیر؟ و تا چه حد با آراء مفسران مطابقت دارد.؟ و کدام یک از مترجمان افزوده بهتری را ارائه داده است.؟ این پژوهش، به بررسی‌ افزوده‌های ‌هفت ترجمه‌‌ معاصر قرآن به‌ زبان ‌فارسی در ترجمه‌ ‌اجزاء 15-16، که از میان ترجمه‌های ‌دیگرانتخاب ‌شد، یعنی؛ ترجمه های «الهی‌قمشه‌ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مشکینی و مکارم» پرداخته و نیاز‌ وعدم‌ نیاز و ضرورت و عدم ضرورت این افزوده‌ها و همچنین منابع و مآخذ مورد استفاده قرار گرفته شده از طرف مترجمان فوق الذکر در ترجمه این اجزاء، توسط نگارنده این رساله مورد بررسی قرار گرفته است‌که‌ مراجعه‌ به‌آراء مشهور از مفسران شیعه و اهل سنت‌، و در برخی موارد آراء حدیثی مبنای این‌ پژوهش بوده و با تحلیل و بررسی نگارنده در پایان بررسی هر آیه همراه می‌باشد.

موضوع رساله حاضر سیره حکومتی پیامبر اسلام? درمواجهه با اهل کتاب وبه طور عمده یهودیان ونصرانیان است. پس از بیان مسأله، ضرورت وپیشینه تحقیق؛به تعریف لغوی واصطلاحی واژگان مرتبط شده است .دربرخورد با کفار غیر حربی?اهل ذمّه? رفتار وتعاملی بر اساس آیات «انک لعلی خلق عظیم» و«رحمه للعالمین» به کار رفته وآیات وروایات مرتبط بررسی شده است. از سوی دیگر دربرخورد با کفار حربی که با مسلمین سر جنگ دارند، برای اجرای عدالت بر اساس «اشداء علی الکفار»رفتار شده وبرای شناخت بیشتر جرمهای آنان، آیات وروایات مرتبط بررسی شده است.درگام بعد به پراکندگی اهل کتاب درجهان پیش از اسلام پرداخته وسپس پیشینه جغرافیایی وتاریخی آنان به ویژه علل مهاجرت اهل کتاب به حجاز، اتحاد واختلافات آنان با یکدیگر را، مورد بررسی قرار داده است. سپس به بیان وبررسی معاهدات وپیمانهای رسول خدا ? با اهل کتاب می‌پردازد. ودربرخی موارد به پیمان شکنی آنان پرداخته وکیفیت برخورد آن حضرت?ص? با آنان را بیانمی‌کند. درپی این بحث اهداف، آثار ونتایج این قراردادها، مورد بررسی قرار می‌گیرد.آنگاه سیره قضایی رسول خدا ?، جایگاه قضایی وحقوق شهر وندی اهل کتاب درجامعه مسلمین، قضاوت پیامبر? بر مبنای عدل وداد دراختلافات آنان، واگذاری قضاوت به دیگران ویا خود آنان را تبیین نموده است. علاوه بر این، موضوعاتی همچون : چگونگی روابط اقتصادی رسول الله? با اهل کتاب؛دادن هدیه وقرض، معامله وتجارت آزاد اهل کتاب ذمّی با مسلمین، کیفیت وکمیت دریافت جزیه وخراج از آنان؛چگونگی تعامل آن حضرت? با اهل کتاب حربی، زنان، فرزندان، منازل، مزارع واموال آنان؛توجّه خاص به سیره نظامی رسول خدا?، اصول سیاست خارجی آن حضرت? با اهل کتاب؛از اهم مطالب این رساله است.

اين رساله با عنوان «احتجاجات پيامبر اسلام (ص) در زمينه توحيد و نبوت در قرآن»شامل شيوه‌هاي تبليغي و محورهاي احتجاجي پيامبر اسلام (ص) و همچنين تحليل و بررسي احتجاجات پيامبر در زمينة توحيد و نبوت و اثبات اين دو اصل ديني براي مخاطبان مختلف مي‌باشد.مطالب اين رساله در چهار فصل تنظيم شده است :ـفصل اول شامل طرح تحقيق و كليات آن مي‌باشد. ـ فصل دوّم شامل دو بخش است : در بخش اول ويژگي‌هاي مخالفان پيامبر در زمينة توحيد و نبوت و علل انكار آنان مورد بررسي قرار گرفته است ، و بخش دوّم شامل بررسي ويژگي‌هاي پيامبر و سيرة احتجاجي ايشان ومحورها و شيوه‌هاي تبليغي‌شان مي‌باشد.ـ در فصل سوّم احتجاجات پيامبر (ص) در زمينة توحيد مورد بحث واقع شده كه در آن انواع توحيد و بررسي چگونگي اثبات آنها از سوي پيامبر (ص) صورت گرفته است. ـ در فصل چهارم احتجاجات پيامبر (ص) در زمينة نبوت و موضوعاتي كه پيامبر براي اثبات نبوت خويش به احتجاج در مورد آنها پرداخته مورد بررسي قرار گرفته است.

مسئله ولایت امامان(علیهم السلام) در حوزه تشریع احکام شرعی از زمانی که کلینی و صفار در کتاب‌های خود روایاتی در تفویض تشریع از سوی خدا به پیامبر و امامان آوردند، مورد بحث قرار گرفته است. این نوشتار بر آن است که این مسئله را در سه محور بازکاوی کند: محور اول بررسی اثبات یا نفی حق تشریع از امامان است که پس از اثبات آن با استفاده از آیات و روایات در محور دوم تلاش دارد تا محدوده آن را از روایات استخراج کند و در صورت توان مصادیقی معرفی نماید. در مرحله سوم این پژوهش به شبهه مرتبط با این بحث؛ یعنی ناسازگاری ولایت تشریعی امام با مسئله ختم نبوت می‌پردازد.

هدف ما در این رساله بررسی مسئله امامت از دیدگاه شیعه اثنی عشری، اسماعیلیه و فرقه اشاعره می باشد. آنچه که در این رساله دارای اهمیت می باشد این است که دو فرقه ی اثنی عشری و اسماعیلیه از نظر اعتقادی بسیار به هم نزدیک و وجوه مشترک آن ها بیش از موارد اختلاف است، نزدیکی فکری آن ها در مسائلی چون وجوب و ضرورت امام، عصمت امام، وظایف و شئون امام و همچنین مسئله ولایت مورد انکار هیچکس نیست. اما اشاعره که فرقه ای از اهل سنت است اختلاف قابل توجهی با این دو فرقه ی شیعی دارد به طوری که رویکرد اشاعره به امامت رویکردی فرع انگارانه است نه اعتقادی و امامت از نگاه آنان واجب کفایی است، در کل اشاعره امامت را به عنوان یک قضیه ی مصلحتی باور دارند و آن را جزء فروع دین دانسته و به افعال مکلفین برگردانده اند، لذا در نظر آنان وجوب امامت شرعی است و شخص واجد الشرایط، از سوی مسلمانان به امامت برگزیده می شود.

اهمیت استحاضه به وضوح آشکار است چرا که اغلب زنان با آن رو به رو هستند.استحاضه نزد اکثر فقهای امامیه، خونی است که از رحم خارج می شود و با خون حیض، نفاس، عذره، قرح و جرح متفاوت است.مشهور فقهای امامیه، استحاضه را به قلیله، متوسطه و کثیره تقسیم کرده اند.در مقابل به نظر عده ای، استحاضه به قلیله و کثیره تقسیم می شود.اقسام استحاضه، احکام اختصاصی و مشترک دارند.احکام اختصاصی اقسام استحاضه عبارت است از :وجوب تطهیر بدن و عوض کردن پنبه و وجوب وضو برای هر نماز در استحاضه قلیله، وجوب افعال استحاضه قلیله و وجوب غسل صبح در استحاضه متوسطه، وجوب افعال استحاضه متوسطه و اغسال سه گانه در استحاضه کثیره.احکام مشترک استحاضه شامل :اختبار و تحفظ از خون واجب است.دخول و مکث در مساجد به شرط ایمنی از آلودگی بدون غسل جایز است.مس قرآن بعد از تطهیر جایز است.قضای نماز جایز است هر چند در پاکی از مستحاضه فوت شده باشد.در صورت اخلال به غسل، روزه باطل است.نماز آیات واجب است و صحت آن مشروط به تمام اعمالی است که مستحاضه باید برای نمازهای یومیه انجام دهد. نزدیکی قبل از غسل و سایر افعال جایز نیست.هر چند به نظر بعضی از فقها، اختبار واجب نیست، دخول و مکث در مسجد تنها با غسل جایز است، مس قرآن مطلقا جایز نیست، قضای نمازهای یومیه جایز نیست، در صورت اخلال به غسل، روزه صحیح است، غسل مستقل برای نماز آیات واجب است و نزدیکی قبل از غسل جایز است.و اما فقهای اهل سنت اقسام استحاضه را معتبر نمی دانند و استحاضه را در حکم سلس البول یا زخمی که خونش بند نمی آید می دانند.

ولایت ،امرپسندیده ای است که از طرف شارع مقدس برای پدر و جد پدری در نظر گرفته شده است وتا زمانی که افراد محجور تحت سرپرستی او، به سن بلوغ ورشد نرسیده باشند همچنان ادامه دارد و تمام جنبه ها وشوون زندگی آنهارا در بر می گیرد.دراین پایان نامه به بررسیتطبیقی ماهیت مصلحت درتصرفاتی که از سوی ولی قهری در اداره امور مولّی علیه صورت می گیرد ، می پردازیم . با توجه به اغلب تعاریف ارائه شده از سوع فقها ، مصلحت همان «جلب منفعت یا دفع مضرت» می باشد که در واقع این تعریف ، حقیقت و ماهیت مصلحت را تشکیل می دهد.مصلحت در متون فقهی با تعابیری همچون منفعت ، غبطه ، صلاح ، حظ ونظر به کار رفته است.در مورد اقسام وشرایط ولی قهری ومحجورین تحت حمایت او در بین مذاهب خمسه اختلافاتی وجود دارد . یکی از مهم ترین اختلافات فقهی ، رعایت مصلحت یا عدم مفسده در تصرفات ولی قهری است . مسأله مورد نظر در بین فقیهان امامیه نیز با اختلاف مواجه است . با بررسی و تحلیل اقوال مختلف فقهی در می یابیم که شرط صحت تصرفات ولی قهری ، رعایت مصلحت است اگرچه مشهور فقها ، عدم وجود مفسده وضرر از سوی پدر و جد پدری را کافی می دانند اما در زمینه تصرفات وصی وحاکم ، اکثر فقها وجود مصلحت را شرط ضروری می دانند . در مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز برخی از فقها با استناد به آیه سی وچهار سوره اسری قائل به رعایت مصلحت در تصرفات اولیای شرعی هستند . در این تحقیق همچنین به برخی از مصادیق تصرفات ولی قهری دز مذاهب پنجگانه اشاره شده است .

حیات، یکی از مخلوقات پروردگار متعال می‌باشد که خداوند به آفریده‌هایش ارزانی داشته است. در علوم مختلف الهی و بشری، بسیار به حیات، ویژگی‌های حیات و... پرداخته و آن را از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار داده‌اند. مسلمانان نیز با توجّه به آموزه‌های دینی خویش، از منظری خاص به این موضوع پرداخته و آن را مورد مطالعه قرار داده‌اند. این مسأله در قرآن کریم مطرح و راه‌های دستیابی به آن نیز ذکر شده است. از منظر قرآن کریم حیات در دو حوزه تعریف می‌شود، حیات فیزیکی که همگان به آن توجّه دارند و حیات دیگری که قرآن آن را حیات طیّبه تلقی می‌کند این حیات نورانیّت و جلوه دیگری به انسان می‌بخشد. قرآن کریم در آیات متعدّد و با تعابیر مختلف، راه‌های وصول به حیات طیّبه و ره-آوردهای آن را اشاره کرده است.با توجّه به اهمیّت و جایگاه والای حیات طیّبه در دین مقدّس اسلام، شناخت و تلاش برای رسیدن به آن از جمله وظایف مسلمان و مومنان می‌باشد. و بدیهی است، شناخت و تلاش برای دستیابی به حیات طیّبه، یا عدم معرفت و کوشش برای شناخت آن، نتایج متفاوتی برای انسان در بر خواهد داشت. مهم‌ترین مسیر برای شناخت و دستیابی صحیح و آسان این حیات، مسیر معصومان الهی ـ?ـ است که از سرچشمه وحی می‌نوشند و می‌نوشانند. پیشوایان معصوم ـ?ـ با پیروی از قرآن مجید، به خوبی سیمای حیات طیّبه را به مومنان راستین نشان داده و ایشان را از ظلمات جهل و زندگی مادّی به مسیر نورانی الهی رهنمون می‌سازند. حیات طیّبه ره‌آورد سیر الی الله است و معیار برخورداری از آن، ایمان و عمل صالح، بردباری در جهاد با هواهای نفسانی می‌باشد. کسانی که حیات جسمانی خود را آینه تمام‌نمای خود می-پندارند؛ تمام تلاش خویش را برای این حیات هزینه کرده و در نتیجه نمی‌توانند به هدف واقعی از آفرینش انسان که رسیدن به رشد و دستیابی به حیات طیّبه است، برسند. در این نوشتار بر اساس آیات قرآن کریم و سیره اهل بیت-?- به جایگاه ویژه حیات طیّبه و شاخصه‌های آن و راه‌های دستیابی به آن در حدّ توان و فرصت این رساله پرداخته شده است.

نگاه به مفهوم و معنای قدرت از گذشته تا کنون و باپیشرفت علوم و تفکیک علوم انسانی از هم، باعث ارائه تعریفی فراتر از تعریف لغوی و فراوانی تعاریف شده است. نقش کلیدی مفهوم قدرت در علم سیاست متفکران سیاسی را برآن داشت تا نسبت به، روز رسانی تعریف و تطبیق آن با زمان و کشف لایه های پنهان آن اقدام فراوانی انجام دهند.دیدن قدرت به صورت خرد و شبکه ای و حضورش در همه لایه ها و سطوح زندگی اعم از سیاست؛ اقتصاد، اجتماع و علم و فرهنگ و ... حتی بدون اجبار و زور از مشخصه های تعریفی نو از آن است.سیره نظری و عملی ائمه معصومین (ع) به خصوص امام جعفر صادق (ع) به عنوان رئیس مکتب جعفری و ایجاد شبکه ای کرسی تدریس و نشر دانش و فرستادن شاگردانش به دیگر نقاط از مواردی است که در چارچوب تعریف شده قدرت مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.کشف رابطه بین اندیشه شیعه و قدرت ازاهداف این تحقیق است .پاسخ به سئوالاتی همچون نگرش امام صادق (ع) به قدرت ، تاثیر عنصر زمان و مکان بر اندیشه و رفتار امام(ع) و در نهایت شیوه امام(ع)، ما را در رسیدن به هدف تحقیق رهنمون خواهد کرد. در نهایت فرضیه تربیت نیروی انسانی، ایجاد کرسی های فقهی و علمی و نهادینه‌کردن علوم عقلی و نقلی به عنوان مولفه های قدرت، و جایگزین کردن جهاد علمی به جایقیام مسلحانه مورد بررسی قرار می گیرد.با نگاهی به سیره نظری و عملی امام در می یابیم امام هم به قدرت سخت و هم به قدرت نرم اعتقاد داشت و اما با توجه به شرایط زمانی و مکانی شیوه نرم را ترجیح می دادند و تربیت نیروی انسانی، ایجاد کرسی های فقهی و علمی و نهادینه ‌کردن علوم عقلی و نقلی را به عنوان مولفه های قدرت، مورد توجه قرار دادند.

در فرهنگ شیعیان برای امام ویژگیهایی مطرح است که علم امام یکی از آنها به شمار می رود. .یعنی اینکه امام باید در آگاهی ازمعارف و احکام دین، سرآمد همگان باشد. علم نه تنها ازشرایط بنیادین امامت است؛ بلکه مکمل دیگر شروط و زیر بنای آنها نیز است. به این جهت ازهمان ابتدا تاکنون، این ویژگی ازجمله دغدغه های ائمه معصومین (ع) و اصحاب و شاگردان وپیروانشان بوده است. گونه شناسی راویان نشان می دهد که اغلب راویان روایات علم امام، از فرقه های واقفی، زیدی، فطحی و غالی بوده اند. بنابراین، بیشترروایات این باب، غلوآمیز به نظر می رسند..و غالیان کسانی هستند که اعتقاد و سخنشان در مورد دیگران به نفی ربوبیّت الهی می انجامد و انکارعبودیّت و بندگی دیگران را در پی دارد. در روایات ، اموری چون، ادعای خدایی برای پیامبر و امام، نبوت ائمه وعلم غیب مطلق برای ائمه از مصادیق غلوّ شمرده شده است. متعلقات علم امام شامل: علم به ماکان ومایکون، علم به زمان شهادت، علم به احوال شیعیان، آگاهی از اسم اعظم خداوند ، علم ارادی یا فعلی... می باشد .روایات صحیح ذیل علم ما کان وما یکون، با توجه به آیات مرتبط در این خصوص، اشاره ای به علم نامحدود وگسترده امام ، ندارد. و علم غیب به اصالت، از آن خداست و به تبعیت خدا، دیگران هم می توانند هر مقداری که او بخواهد، فرا گیرند. روایات صحیح علم به احوال شیعیان ، با توجه به آیات مرتبط در این خصوص، اشاره دارد به این که پیامبر(ص) و ائمه (علیهم‏السلام)، براعمال امت ، آگاهى دارند و اعمال امت بر آنها عرضه می شود. روایات صحیح آگاهی از اسم اعظم ، با توجه به آیات مرتبط در این خصوص، بیانگر این است که حضرت علی (ع)و ائمه معصومین(ع) از اسم اعظم خداوند آگاه هستند. امام(ع) نزد شیعه، حافظ شریعت و مفسر واقعی قرآن کریم و احکام اسلام است. لذا می باید فردی آگاه نسبت به اصول و فروع دین باشد؛ اما اینکه امام(ع) از کلیه مسائل و علوم دیگر آگاه باشد، اعتقاد به آن واجب نیست. با توجه به این دسته از روایات، که امام هر چه را بخواهد، به اذن خدا می داند، ناظر به دانستنی های لازم در امامت است؛ یعنی همان چیزهایی که قوام دین به آنهاست و علم دین؛ نه چیز دیگر.