جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهمیت زهد و عشق و مکاشفه و رویا در تغییر احوال انسان ها همیشه مقوله ای سئوال برانگیز بوده است، آدمی برای رسیدن به عشق حقیقی باید از منازل بسیاری گذر کند و مکاشفه و رویا میان بری است برای دستیابی به عشق واقعی و این حاصل نمی شود مگر این که انسان تنی تزکیه شده با زهد داشته باشد.شیخ جعفر شوشتری با تجربه ی عاشقانه ی زهد و گذر آن و نایل شدن به مکاشفه و رویا به دریای عظیم معرفت دست یافت و حسین بن علی(ع) را از نگاهی دیگر به جامعه اسلام معرفی نمود. آنچه که مهم است ایجاد این احوال مکاشفه در درون این انسان وارسته است که با استعانت از آن توانسته است از یک واعظ منبری به یک عارف استشمامیه تغییر هویت داده و عشق حسین بن علی(ع) را به زیبایی معرفی کند.او در کتابهای مهم خود از جمله خصائص الحسینیه به بیان منزلت امام حسین (ع) می پردازد و از منزلگاههای سخن می گوید که مقامات سلوک این عارف بزرگ را به همراه مولایش نشان می دهد ، او عطر حسین (ع) را از خیام سوخته حس می کند و آن را به طرز ماهرانه ای بیان می نماید . شیخ جعفر جزو آن دسته از کسانی است که در اعتلای مکتب عرفانی نجف همچون شیخ مرتضی انصاری و ملا حسینقلی همدانی نقش به سزایی داشته است.

یافتن وجوه مشترک میان آثار مکتوب اقوام هم ریشه، امری بدیهی است. در زمینه پیشگویی نیز شباهت ها و تفاوت هایی میان اعتقادات و باورهای مردم کشورهای مختلف وجود دارد و همچنین از مشترکات حماسه های بزرگ جهان، می توان به پیشگویی یا پیش دانی اشاره کرد؛ این امر در شاهنامه، و ایلیاد و ادیسه نیز به کرات دیده می شود. هدف از این پژوهش که با روش تحقیق نظری، مطالعه و تحلیل تطبیقی صورت گرفته است، نیم نگاهی است از دریچه ادبیات تطبیقی به مقوله کارکرد پیشگویی در سه اثر حماسی شاهنامه، ایلیاد و ادیسه. نتایج بررسی این امر، خویشاوندی و تجربه های مشترک اقوام هم خانواده هند و اروپایی، و باورهای آنان را که در حماسه های آنها تجلی یافته است، نشان می دهد. و همچنین، نتیجه می گیریم که هر چه انسان انجام می دهد، نتیجه تدبیر و عملکرد خود او است.

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد اول عبارتند از: حقایق و اعتباریات، زندگی موقت و حیات جاودان، سبب ترس از مرگ، عمر بهترین سرمایه تکامل و تعالی‌، مجانست خواب و مرگ، عمل فرشتگان قبض ارواح و ملک الموت عین عمل خداست، عمل قبض روح و مشاهدات در حال مردن با باطن است.

«شرح المنظومة» اثر فلسفی ملاهادی سبزواری است. مقصود حكیم سبزواری از این تألیف، ایجاد زمینه و دیدگاه عمومی، منطقی، فلسفی و عرفانی برای ورود و فهم به درس اسفار اربعه ملاصدرا بود. وی با زبردستی و مهارت خاص موفق به انجام این امر شد و در قالب شعرهای زیبا این كار را انجام داد. هیچ كتابی پس از تألیف شرح منظومه، تاكنون نتوانسته جایگزین آن از حیث روش و مبانی گردد. مطالب كتاب كه در هفت مقصد تدوین شده است بدین شرح می باشد: مقصد اوّل: در امور عامه. مقصد دوم: در جواهر و اعراض. مقصد سوم: در الهیات به معنی الاخص. مقصد چهارم: در طبیعیات. مقصد پنجم: در بنوات و منامات. مقصد ششم: در معاد. مقصد هفتم: در علم اخلاق. هر مقصد خود به چند فریده و هر فریده به چند غرر تقسیم می شود.

یکی از مسلّماتی که در برخی از مباحث و آراء فیلسوفان مسلمان، نقش برجستهیی ایفا کرده است، نظریه افلاک با محوریت زمین میباشد. این نظریه، تأثیرات چشمگیری در برخی از آراء مهم فیلسوفان اسلامی داشته است؛ بگونهیی که فیلسوفانی همچون فارابی و ابن سینا بمنظور تفسیر نحو صدور افلاک و نفوس آنها، به انطوای جهات سه گانه در هر یک از عقول بالاتر از عقل دهم معتقد شدند و براساس آن، نحوه صدور عقل پایینتر و جسم و نفس فلکی را تفسیر نمودند.همان فیلسوفان با توجه به تعداد افلاک و زمین مستقرّ در مرکز آن، تعداد عقول طولیه را در عدد ده منحصر دانستند و شیخ اشراق نیز با توجه به همین افلاک و کواکب موجود در برخی از آنها، به تکثر بیشمار عقول طولیه معتقد شد.ربط حادث به قدیم و متغیر به ثابت نیز از جمله مسائلی است که فیلسوفان اسلامی(بویژه فیلسوفان مشائی و اشراقی) در تفسیر و توجیه آن، به حرکت دوری افلاک متوسل شدند و حکمای حکمت متعالیه نیز هرچند مسئله مذکور را با تمسک به حرکت جوهری حل و هضم نمودند، اما تأثیر حرکات دوری افلاک در عالم تحت قمر را بکلّی انکار ننمودند.فیلسوفان اسلامی در تفسیر رؤیا نیز بنحو مؤثری از نظریه افلاک استفاده نمودند. آنها افلاک و نفوس فلکی را الواح و مخزن ادراکات جزئی دانسته و رؤیا و اطلاع از امور غیبی را محصول ارتباط و اتصال نفوس انسانی با نفوس فلکی میدانند. افزون بر آن، برخی از این فیلسوفان (سهروردی) مسئله تذکر و یادآوری امور فراموش شده را از طریق همان ارتباط با مخزن علوم جزئی یعنی نفوس فلکی میسر میدانند.مسئله معاد جسمانی برخی از نفوس بشری نیز از جمله مسائلی است که برخی از فلاسفه مسلمان با تمسک به اجسام فلکی به تفسیر آن پرداخته اند و بر این باور بوده اند که نفوس جاهله با پیوستن به اجرام فلکی، عقاید و کارهای دنیوی خود را تخیل نموده و بدینطریق به لذّت یا الم خیالی دست مییابد.تفسیر و تشریح مسائل مذکور و نقد و بررسی رویکرد فیلسوفان اسلامی در این زمینه، موضوع و وظیفهیی است که این مقاله بعهده گرفته است.

انسان موجودی است که علاوه بر دارا بودن ویژگی های جسمانی از ویژگی های روحانی که برخاسته از نفس مجرد اوست نیز برخوردار است. یکی از پیامدهای مرتبۀ تجردی انسان ظهور پدیده های فراطبیعی است. چگونه ممکن است که انسان از وقایع آینده باخبر می گردد و کارهایی انجام می دهد که ابزار و زمینۀ پیدایش آن فراتر از ماده و قوانین آن جای دارد. اگرچه فیلسوفان مسلمان ابن سینا، سهروردی و ملاصدرا و برخی از پیروان آن ها در تحلیل چنین پدیده هایی دیدگاه های یکسان و همانندی ارایه نموده اند و جملگی صدور این آثار را تنها از نفس مجرد امکان پذیر دانسته اند، اما برخی چون ملاصدرا با مبانی ویژۀ خود از جمله «تجرد قوۀ خیال» شاخص مناسبی برای پیدایش این پدیده ها مشخص نموده اند.