جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هستی­شناسی و هرمنوتیک در قرن بیستم تعاملاتی جدی با هم داشته­ اند؛ تعاملی که البته از طریق پدیدارشناسی ممکن شد و اوج این ارتباط را در آثار سه فیلسوف مطرح این قرن یعنی هایدگر، گادامر و ریکور می‏توان مشاهده کرد. در این مقاله مروری بر ویژگی های برجسته خط سیر فلسفی ریکور ارائه می­شود؛ مسیری که او با گرفتن سرنخ از متفکران هرمنوتیک آلمان از جمله دیلتای، هایدگر و گادامر سعی در تلفیقی منطقی از دو شق عمده هرمنوتیک، یعنی هرمنوتیک رمانتیک و پدیدارشناختی دارد؛ تلفیقی که به دنبال آن است تا حق هر دو نگاه هرمنوتیکی را ادا نموده، در عین حال نقاط ضعف آنان را نیز تا حدودی پوشش ­دهد. درحقیقت ریکور در روند فلسفی خویش به جای اینکه همانند هایدگر مستقیماً به مسئله هستی ­شناسی بپردازد، با گذار از سطح معناشناسی و تلفیق آن با فلسفه تأملی درنهایت هستی ­شناسی را نیز مورد توجه خویش قرارمی­دهد؛ ازاین­رو برای ریکور نیز هستی ­شناسی مسئله بنیادین بود؛ اما او مسیری طولانی­تر را برای رسیدن به این هدف برگزید؛ مسیری که در آن لازم بود پدیدار­شناسی نیز در ساختاری جدید و به شکلی متفاوت از هوسرل و هایدگر مطرح شود. تلاش این نوشتار بررسی این مسیر طولانی­تر در مقایسه با نگاه مستقیم هایدگر به مسئله هستی­ شناسی و بیان این ادعاست که برگزیدن این راه با وفادارماندن به هستی­ شناسی هم ممکن و هم لازم بوده است؛ از سوی دیگر بررسی و ایضاح نقش هایدگر و ریکور در تحول پدیدارشناسی هوسرل از طریق تزریق هرمنوتیک به آن، بخش دیگری از این نوشتار را تشکیل می­دهد؛ همچنین این موضوع را نقد و ارزیابی خواهیم کرد که ریکور تا چه میزان توانسته است تاریخی‏بودن فهم انسان را در کنار جنبه عینی ­گرایانه معرفت­ شناسی حفظ کند و رویکرد او در تلفیق میان تبیین و فهم با چه چالش­هایی روبروست.

چارچوب انتولوژیکی معنی مثالی1 در فلسفة هوسرل، بنیادی صرف‌نظر نکردنی به‌منظورتوصیف پدیدارها چون اعیان تجربه، معنی‌داری زبان و نیز عینیت این مقومات است که از طریق تقلیل مسلم گرفته می‌‌شود. در مقابل معنی برای ویتگنشتاین چیزی جز صورت منطقی جمله نیست که در نسبت میان ساخت جمله و تصویر آن و نیز در نسبت آن دو با وضع واقع تحلیل می‌شود. بنابراین تفکر و نیز اندیشه به اعتبار زبان تحصیل می‌‌ شود که شرح مبسوط آن در این مقاله آمده است. مفهوم هوسرل از معنی از رهگذر پدیدارشناسی کالیفرنیا در تفسیر فرگه‌ای از تئوری هوسرل آرام گرفت. این تفسیر به موجب نوشته‌‌‌‌های پر قدرت فلاسفة تحلیلی به‌طور خاص ویتگنشتاین شکست می‌خورد، آن‌طور که ما به‌طور مشروح به آن خواهیم پرداخت. ما نشان می‌‌دهیم که این نوشته ها بر ارتباط‌‌ناپذیری منولوگ کاملاً صامت درونی تاکید دارند تا مفهوم هوسرل از معنی و عینیت اعمال معنی را ناموثر و بی اعتبار نشان دهند. در این مقاله، اولین بار، تئوری انتظار در مفهوم ویتگنشتاین با مفهوم او از قاعده ـ پیروی و تعالیم پیش‌متعین پیوندزده می‌‌شود. سپس به چگونگی تأسیس گزاره‌‌‌‌های حامل انتظار در نسبت با گزاره‌‌‌‌‌های اخباری بر پایة تعالیم پیش‌متعین می‌‌پردازد.

کتاب حاضر مشتمل بر شش مقاله به قلم تعدادی از فیلسوفان تحلیلی معاصر «تری هرگن»، «مارک تیمنس»، «یوریا کریگل»، «مایکل گیل»، «جولیا آناس» و ... در موضوع «پدیدارشناسی اخلاق» است؛ به صورت تقریبی همه مقاله‌های این کتاب با الهام از دیدگاه‌ها و مسائلی هستند که «موریس ماندولبام» در کتاب «پدیدارشناسی تجربة اخلاقی» مطرح کرده است. پروژه پدیدارشناسی اخلاق در بردارندة وظیفة توصیف تجربه‌های اخلاقی افراد است؛ از جمله این تجربه‌ها، «ادراک حسی»، «عاطفه»، «عاملیت» و «تأمل» است که تا حدّی بر گزارش‌های درون‌گرایانه تکیه دارند. در این مقاله‌ها به صورت موضوعی از اشتراک و تمایز میان تجربه‌های اخلاقی و غیراخلاقی، رویکرد متافیزیکی و روان‌شناختی به اخلاق، امکان پدیدارشناسی اخلاق، فضایل اخلاقی و... سخن به میان آمده است.

موضوع اثر حاضر، توصیف و تبیین پدیده‌های اخلاقی و ارائة راه‌حل برای نزاع‌های اخلاقی است. نگارندة اثر، «موریس ماند لبام»، فیلسوف تحلیلی آمریکایی، کوشیده تا تمامی زوایای موقعیت‌های اخلاقی و نقش عامل یا ناظر اخلاقی را با معرّفی انواع موقعیت اخلاقی و بررسی احکام اخلاقی، بررسی کند. مطالب اثر در شش فصل سامان‌دهی شده که سه فصل آن، به موضوع پدیدارشناسی احکام اخلاقی و احکام مربوط به ارزش اخلاقی اختصاص یافته است. نگارنده، معتقد است که نخست باید چگونه به نظر رسیدن اخلاق را بررسی کرد و پس از آن، بدی و خوبی کارها را مورد تحلیل قرار داد. از این نظر، پدیدارشناسی در فلسفة اخلاق، اولویت روشی دارد.

آگاهی و ادراک از جمله مسائلی هستند که از دیرباز مورد بحث و بررسی محققان، فلاسفه و حکما بوده با وجود این که هیچ نظریة مورد اتفاقی دربارة آگاهی وجود ندارد، اجماعی گسترده دربارة این رأی وجود دارد که تبیین بسنده‌ای از ابعاد مختلف روحانی و جسمانی انسان مستلزم فهم روشنی از آگاهی و جایگاه آن در هستی و خلقت است، مرلوپونتی با طرح دیدگاه (conscious- bodyبدن/تن- آگاه)، بدن را به عنوان آگاهی پدیدارشناسی معرفی می‌کند و نه صرفاً به عنوان جسم دارای امتداد، از این رو بدن خودِ آگاهی است نه واسطه آگاهی و عالم و ظهور آگاهی ما به صورت بدن است؛ یعنی آگاهی بدنمند،طرح چنین مسائلی از دیرباز در عرفان شرق نیز به اشکال گوناگون دیده شده است، اینکه ادراک و آگاهی چگونه وجود مدرِک را دستخوش تغییر و دگرگونی قرار می‌دهنداز جمله در اشعار مولانا عارف بزرگ اسلامی نیز این سیر تحول مشهود است،به عبارت دیگر،بانگاهی نو به متون عرفانی کلاسیک چون مولانا،بسیاری ازنظریه‌های مدرن را می‌توان بررسی کرد؛به عبارت دیگر، نمود نظریه‌های مدرن را درمتون کلاسیک نشان داد وبه تازگی‌ها در آن دست یافت، نگارنده در پژوهش حاضر به روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی ازنوع کیفی،در نظر دارد با طرح مسأله آگاهی و ادراک از منظراین دو عارف و فیلسوف، به تبیین دیدگاه‌های آنان پرداخته و وجوه شباهت و افتراق آنان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

ترجمه ماشینی: ماریون می گوید پس از موضوع و فراتر از هستی شناسی هایدگری، وجود پدیده ها بدون قید و شرط وجود دارد. در الهیات، این رهایی به معنای بازاندیشی در مورد خدا بر حسب پدیده هایی مانند عشق، هدیه و افراط است. علاوه بر مقاله مهم ماریون، دلیل هدیه، و گفت و گوی ماریون و ریچارد کرنی، این کتاب شامل مقالات محرک ده مشارکت کننده دیگر است: لیلیان آلوایس، ایون کسیدی، مارک دولی، برایان الیوت، ایان لیسک، شین مکینلی، درک. مورو، جان اودونوهو، جوزف اس. اولری، و فلیکس آ مورچادا. پس از سوژه و فراتر از هستی شناسی هایدگری، ماریون می گوید، داده شدن پدیده ها بدون قید و شرط وجود دارد. در الهیات، این رهایی به معنای بازاندیشی در مورد خداوند در زمینه پدیده هایی مانند عشق، هدیه و افراط است. این کتاب علاوه بر یک مقاله مهم از ماریون، دلیل هدیه، و گفت و گوی بین ماریون و ریچارد کرنی، حاوی مقالات مهیج از ده مشارکت کننده دیگر است: لیلیان آلوایس، ایون کسیدی، مارک دولی، برایان الیوت، ایان لیسک، شین. مکینلی، درک مورو، جان اودونوهو، جوزف اس. اولری و فلیکس آ مورچادا