جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در حالیکه جهان با شتاب توصیف ناپذیری به سوی صنعتی شدن و جهانی عاری از دشواری و سختی و تحولات عمیق فن آوری در حال حرکت است، همچنان موضوع بیماری ها و مشکلات روانی، موضوعی در خور توجه و نه چندان خشنود کننده به حساب می آید. از جمله بیماری روانی که دامنگیر جوامع گشته، بیماری دهشتناک اقتصادی است. این بیماری روح و روان جوامع را هدف قرار داده و آشفتگی روانی، اقتصادی و پریشان حالی را به دنبال خواهد داشت.قرآن کریم و روایات، در خصوص این موضوعات به لحاظ مبنایی و محتوایی از غنای والایی برخوردار است و نقش بسزایی در کاهش و از بین بردن فشارهای روانی و تقویت یا تامین بهداشت روانی در اجتماع، دارد. اسلام (قرآن و حدیث)، راهکارها و سفارش هایی در این بین دارد که زمینه ساز تقویت روحی و روانی افراد در اجتماع می باشد؛ آن سان که فشارهای روانی اقتصادی مردم را از بین می برد و بهداشت روانی اقتصادی آنان را در این زمینه تقویت و یا تامین می کند. از جمله مطالب یاد شده در این باره می توان از عمده ترین بیماری های روانی اقتصادی، پیامدهای آنان در اجتماع و راهکارهای قرآن و حدیث جهت درمان این بیماری نام برد.

ارتباط یک متن با متن های دیگر از موضوعات مهمی است که مورد توجه پژوهشگرانی چون ژولیا کریستوا (ت 1914)، رولاند بارت (ت 1915 م)، ژنت (ت 1930 م)، و... قرار گرفته است. این نظریه به روابط بین متونی می پردازد که باعث آفرینش متنی جدید می شوند. بر پایه این نظریه هر متنی بر اساس متونی که پیشتر خوانده ایم معنا می دهد و استوار به رمزگانی است که پیشتر شناخته ایم.مفاهیم والای قرآن و احادیث نبوی و متن هنری آنها از دیرباز مورد توجه و اهتمام شعرای شیعه بوده است. از جمله آنان طلائع بن رزیک شاعر شیعی عصر فاطمی است که مفاهیم دینی با شعر او چنان ارتباط تنگاتنگ و عمیقی یافته که فهم دقیق آن نیازمند آشنایی با متن پنهان و شناخت چگونگی رابطه آنها با یکدیگر می باشد. پژوهش حاضر در پی آن است که چگونگی انتقال مفاهیم و تعابیر قرآنی و احادیث نبوی را به شعر شیعی طلائع بر اساس نظریه بینامتنی و در سه محور بینامتنی ترکیبی، واژگانی و مضمون مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

آثار استاد شهید مطهری مشحون از آیات و احادیثی است که نویسنده گاهی برای اثبات مدعای خود از آنها بهره جسته و زمانی به تفسیر و شرح شان پرداخته است.مجموع آثار شهید در پنجاه و نه عنوان تنظیم شده است. بسیاری از این آثار مجموعه سخنرانی های استاد می باشد که توسط موسسه نشر آثار آن مرحوم به صورت مکتوب در آمده است. خطابی بودن بسیاری از این آثار نشان دهنده وسعت اطلاعات قرآنی و روائی نویسنده می باشد و این تبحر فوق العاده تاثیرگذاری کلام را مضاعف کرده است.افزون بر این، استاد مطهری از اشعار زیادی نیز در آثارش استفاد کرده و این امر در خیلی از موارد توأم با استشهادات قرآنی یا مأثورات معصومین، علیهم السلام می باشد. نگارنده با توجه به این ویژگی منحصری که در این آثار بود، تصمیم به نگارش مقاله ای کرد تا در پیوند آیات، احادیث و اشعار، از یک سو آیات و احادیثی را که استاد در مباحث مختلف فلسفی، کلامی، عرفانی و اخلاقی به کار برده معرفی کند و از دیگر سو وسعت این معانی بلند را در کلام شاعران اندیشمند فارسی زبان نشان دهد.

عرفان اسلامى با قرآن و حدیث، پیوندی تنگاتنگ و ناگسستنى دارد. قرآن، نسخه گوهرین و روشمند رستگاری انسان هاست که افزون بر سویه های آیینی و دینى، از متنى پرمایه ادبى و هنرى برخوردار است، و همه ویژگی های یک اثر هنرى را به لحاظ ساختار و درون مایه، دارد. صوفیه در قرآن و حدیث دستاویزهایی یافته اند، تا از آن رشته یی که انسان فناپذیر را با خداوند پیوند می دهد؛ نشان دهند. لذا از آن سوی که موضوع سخنانشان، در نگرش همگانی، ناشناخته و مفاهیم رازآلود بی مرز و به رمز است، بر این باورند که قرآن، فراتر از روساخت جمله و روخوانی، باید فهمیده شود. پس معانى نهفته در آن، فرامادى و ژرف اند، و هنگامی به نیکی دریافت مى شوند که با شهود و یا از راه تجلى، درک شوند. این نگرش زمینه ساز گرایش به تفسیر و تاویل براى دست یابى به گونه ای از نهان شناسی درباره حقایق هستى شده، که آنان را به برداشت هاى تازه و دریافت های نوینی از آیات و روایات، رهنمون ساخته و شیوه ای خاص و متفاوتی از تفسیر و تاویل قرآن، پدید آورده است. با توجه به گستردگی مفاهیم قرآنی و احادیث، و پیوند و درآمیختگی آن با اندیشه های عرفانی این مقاله با بررسی اجمالی این پیوند، رویکرد تاویل گرایانه عرفا را از آیات و روایات بازنموده است.

دُستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم که نام کامل آن دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب کرم الله وجهه، است تألیف قاضی قضاعی (متوفای ۴۵۴ق) به زبان عربی است. در این اثر مجموعه‌ای از سخنان امیرالمؤمنین(ع) گردآوری شده است که برخی از آن‌ها به جهت اینکه در نهج البلاغه نیامده، حائز اهمیت است. در این اثر سخنان حضرت علی(ع) در نه باب ارائه شده است. نویسنده این سخنان را به شیوۀ شریف رضی گردآوری نموده است. نگارش این کتاب به درخواست دوستان انجام گرفته است. او پیش از نگارش این اثر کتابی با عنوان «شهاب الاخبار» می‌نویسد که مورد استقبال قرار می‌گیرد. خود در این‌باره چنین می‌نویسد: «پس از آنکه هزار و دویست سخن از حدیث رسول خدا(ص) را در باب وصایا و امثال و مواعظ و آداب فراهم نمودم و در ضمن کتابی نهاده و شهابش نامیدم، برخی از برادران دینی از من خواستند که از کلام امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع) حدود همین مقدار ذکر شده، گردآورم و در این مهم به روایت و تألیف کسی که او را امین و ثقه می‌دانم و می‌‎پسندم، استناد جویم و آن را در نظمی خوش و نیکو و با حذف سندها، مانند کاری که در کتاب شهاب کرده‌ام، تدوین کنم. پس از خداوند بزرگ قدرت، طلب خیر نموده و از کلام و بلاغت و حکمت‌ها و موعظت‌ها و آداب و پاسخ‌ها و ادعیه و مناجات و شعر بر جای مانده و تمثیلات آن‌حضرت(ع) را در نه باب که هریک نیز دارای انواع و بخش‌هایی است، گرد آوردم». از حضرت علی(ع) دو اثر به نام‌های نهج‌البلاغه تالیف شریف رضی و غرر الحکم و درر الکلم تألیف عبدالواحد بن محمد تمیمی آمدی به چاپ رسیده و این سومین کتاب در این باب است. راویانی که قضاعی برای برخی از خطبه‌های طولانی و کلمات کوتاه علی(ع) ذکر می‌نماید از بزرگان حدیث و لغت و ادب و فقه به‌شمار می‌روند از قبیل: محمد بن فضیل بن غزوان، براء بن عازب، عبدالله بن ابی شیبه، اصبغ بن نباته، نوف بن فضاله حمیری بکالی، حسین بن خالویه، نفطویه، ابن درید، حارث اعور، احنف بن قیس، رفاعة بن راقع بن مالک، اشعث بن قیس، صعصعة بن صوحان، کمیل بن زیاد و مانند آنها. همچنین بسیاری از جمله‌ها و کلماتی که در این کتاب آمده در نهج‌البلاغه و غرر الحکم دیده نمی‌شود؛ نظیر: پرسش و پاسخی که میان امام علی بن ابیطالب(ع) و فرزندش امام حسن(ع) انجام یافته است. تمامی باب سئوال از علی بن ابیطالب(ع) و پاسخ‌های آن حضرت. برخی از مباحثی که در بخش سخنان غریب آن‌حضرت(ع) در این کتاب آمده در دو کتاب نهج البلاغه و غرر الحکم نیامده است. باب هشتم نیز کاملاً تازه است، به‌ویژه مناجات آن‌حضرت که نه تنها در نهج‌البلاغه و غررالحکم نیامده در کتاب‌های ادعیه معمول نیز موجود نیست و این مناجات آن‌هم با اختلافاتی تنها در کتاب بحار الانوار آمده است. ترجمه‌ها: 1- ترجمه فارسی: «قانون (سخنان امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام)» ترجمه فارسی کتاب «دستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم»، قاضی قضاعی است که به قلم دکتر فیروز حریرچی توسط انتشارات امیرکبیر چاپ شده است. 2- ترجمه انگلیسی: با عنوان ,A Treasury of VirtuesSayings, Sermons, and Teachings of Ali, with the One Hundred Proverbsattributed to al-Jahiz که به‌وسیله دکتر طاهره قطب الدین، عضو هیئت علمی دانشگاه شیکاگو ترجمه شده و انتشارات دانشگاه نیویورک در سال ۲۰۱۳م آن را چاپ کرده است.

ابزار عقل برای اندیشیدن به شیوه منطقی و هوش برای اندیشیدن به شکل انتزاعی ،از مواهب خدادای است . مکاتب مختلف بشری از شناخت و تبیین همه جانبه در مورد انسان ناتوان بوده اند . اما دین اسلام به انسان به عنوان موجودی چند بعدی و دارای کارکردهای اخلاقی، توجه ویژه ای دارد. اسلام برای مدیریت رفتار انسانی، مومنان را به خودآگاهی، خودسازی و تهذیب و شناخت فضیلت ها و زیبایی ها ی اخلاقی تشویق می کند که مقدمه ای برای خداشناسی است. این کنترل رفتارهای درونی و بیرونی ،همان مدیریت هوش هیجانی است. هوش هیجانی یکی از مسائلی است که مدتی است بشر امروزی به آن توجه کرده ،ولی اسلام از قرن ها پیش به زندگی بشر در ابعاد مختلف نگریسته است . قرآن کریم، نهج البلاغه ،احادیث و روایات به عنوان مهم ترین منابع علمی –اخلاقی و تربیتی اسلام، در کنار دیگر امور زندگی، قابلیت ها و کارکرد هوش هیجانی را برای انسان ها به ویژه مومنان یادآور شده اند تا از طریق مدیریت عواطف و هیجانات در فعالیت های روزمره و رفتارهای انسانی –به خصوص در تعامل با انسان ها – به هدف غایی خلقت خود نزدیک شوند .در دنیای کنونی که تکنولوژی به سرعت در حال پیشرفت است و هر لحظه بر اطلاعات انسان ها افزوده می شود، این دانش افزایی در پاره ای از موارد باعث تنیدگی هایی در زندگی بشر می گردد. نمی توان به طور کلی از این تنیدگی ها دور شد و باید راه های مقابله با آن ها را آموخت. باید کودکان را در برابر مشکلات و مسایل روانی واکسینه نماییم. در نتیجه آن ها می آموزند که در دنیای پیشرفته کنونی، چگونه زندگی نمایند تا از آسیب کمتری برخوردار باشند.

کتاب مختصر حاضر درباره صفت "محدث" بودن اهل بیت علیهم السلام بحث میکند و روایات متنوعی در این باب ذکر می کند.